* روينا في "صحيحي البخاري ومسلم" عن ابن عباس رضي الله عنهما، أن رسول الله صلى الله عليه وسلم كان يقول عند الكرب: "لا إله إلا الله العظيم الحليم، لا إله إلا الله رب العرش العظيم، لا إله إلا الله رب السموات ورب الأرض رب العرش الكريم".

وفي رواية لمسلم: "أن النبي صلى الله عليه وسلم كان إذا حزبه أمر قال ذلك "قوله" حزبه أمر "أي نزل به أمر مهم، أو أصابه غم.

306/1. Ибн Аббосдан розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

Албатта Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маҳзунликда:

لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ العَظِيمُ الحَلِيمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ العَرْشِ العَظِيمِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ، وَرَبُّ الأَرْضِ، رَبُّ العَرْشِ الكَرِيم.

«Лаа илаҳа иллаллоҳул ъазиймул ҳалийм, Лаа илаҳа иллаллоҳу роббул ъаршил ъазийм, Лаа илаҳа иллаллоҳу роббус самавати ва роббул арзи роббул ъаршил карийм», деб айтардилар.

(Маъноси: «Ҳалим ва улуғ Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ. Улуғ аршнинг рабби бўлган Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ. Мукаррам аршнинг ва еру осмонларнинг рабби бўлган Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ.)

Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Имом Муслимнинг ривоятларида: "Набий саллаллоҳу алайҳи васалламга бирор муҳим иш тушса ёки ғам‑ғусса етса ана шу сўзларни айтганлар", деб айтилган.

أبواب الأذكار التي تقال في أوقات الشدة وعلى العاهات

Қийинчилик ва ғамгинликда айтиладиган зикрлар боби

(باب دعاء الكرب والدعاء عند الأمور المهمة)

78-боб.

Муҳим ишларда ва қийинчиликдаги дуолар

* وروينا في كتاب ابن السني، عن أنس رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "يا أنس، إذا هممت بأمر فاستخر ربك فيه سبع مرات، ثم انظر إلى الذي سبق إلى قلبك، فإن الخير فيه". إسناده غريب ، فيه من لا أعرفهم.

305/3. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга:

«Эй Анас, агар бирор ишни қасд қилсанг, Раббингга етти марта истихора қил, сўнгра қалбингга яқинига қара, яхшилик ана шундадир», дедилар».

Ибн Сунний ғариб санад билан ривоят қилганлар.

* وروينا في كتاب الترمذي بإسناد ضعيف، ضعفه الترمذي وغيره، عن أبي بكر رضي الله عنه، أن النبي صلى الله عليه وسلم كان إذا أراد الأمر قال: "اللهم خر لي واختر لي".

304/2. Абу Бакр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон бир иш қилишни хоҳласалар:

اللهُمَّ خِرْ لِي وَاخْتَرْ لِي

«Аллоҳумма хир лий вахтар лий», деб айтардилар».

(Маъноси: Аллоҳим, менга яхшилик ихтиёр қил)

Имом Термизий заиф иснод билан ривоят қилганлар.

* روينا في "صحيح البخاري" عن جابر بن عبد الله رضي الله عنهما قال: "كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يعلمنا الاستخارة في الأمور كلها، كالسورة من القرآن، يقول: "إذا هم أحدكم بالأمر فليركع ركعتين من غير الفريضة، ثم ليقل: اللهم إني أستخيرك بعلمك، وأستقدرك بقدرتك، وأسألك من فضلك العظيم، فإنك تقدر ولا أقدر، وتعلم ولا أعلم، وأنت علام الغيوب، اللهم إن كنت تعلم أن هذا الأمر خير لي في ديني ومعاشي وعاقبة أمري - أو قال: عاجل أمري وآجله - فاقدره لي ويسره لي، ثم بارك
لي فيه، وإن كنت تعلم أن هذا الأمر شر لي في ديني ومعاشي وعاقبة أمري - أو قال: عاجل أمري وآجله - فاصرفه عني [ واصرفني عنه ] واقدر لي الخير حيث كان ثم رضني به، قال: ويسمي حاجته".

303/1. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга ҳамма ишларда истихора (хайрни талаб қилиб сўраш)ни худди Қуръондан сура ўргатгандек ўргатар эдилар. У зот: «Бирортангиз бир ишни қасд қилса, фарздан ташқари икки ракъат намоз ўқисин. Сўнг:

اللهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ، وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أعْلَمُ، وَأنْتَ عَلاَّمُ الغُيُوبِ؛ اللهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أمْرِي، أوْ قَالَ : عَاجِلِ أمْرِي وَآجِلِهِ، فَاقْدُرْهُ لِي، وَيَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أمْرِي، أوْ قَالَ: عَاجِلِ أمْرِي وَآجِلِهِ، فَاصْرِفْهُ عَنِّي، [وَاصْرِفْنِي عَنْهُ]، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ رَضِّنِي بِهِ.

«Аллоҳумма инний астахийрука биъилмика, ва астақдирука биқудротика ва ас`алука мин фазликал ъазийм. Фаиннака тақдиру ва ла ақдиру ва таъламу ва ла аъламу ва анта ъалламул ғуйуб. Аллоҳумма ин кунта таъламу анна ҳазал амро хойрун лий фий дийний ва маъаший ва ъақибати амрий, ъажили амрий ва ажилиҳи, фақдурҳу лий ва йассирҳу лий, сумма барик лий фийҳи ва ин кунта таъламу анна ҳазал амро шаррун лий фий дийний ва маъаший ва ъақибати амрий, ъажили амрий ва ажилиҳи фасрифҳу ъанний (васрифний ъанҳу) вақдурлийал хойро ҳайсу кана сумма роззиний биҳ», деб ҳожатини айтсин», дедилар.

(Маъноси: Аллоҳим, Сенинг илминг билан Сендан яхшилик сўрайман. Сенинг қудратинг билан Сендан қодирлик ва улуғ фазлингни сўрайман. Сен (ҳар нарсага) қодирсан, мен қодир эмасман. Сен (ҳар нарсани) билувчисан, мен билмайман. Сен ғайбни билувчисан. Эй Раббим, агар мана шу қилаётган ишим (ҳожатининг номини айтади) динимда, яшашимда, ишларимнинг оқибатида, дунё ва охиратимда мен учун яхши бўлса, уни менга насиб эт ва осон қил. Сўнг уни менга баракотли қил. Агар мана шу ишим (ҳожатининг номини айтади) динимда, яшашимда, ишларимнинг оқибатида, дунё ва охиратимда мен учун ёмон бўлса, мендан уни узоқлаштир, (ундан мени узоқлаштир) қаерда бўлса ҳам, мен учун яхшиликни тақдир қил ва мени ундан рози эт.)

Имом Бухорий ривоятлари.

Уламолар: Намоз ва мазкур дуо билан истихора қилиш мустаҳаб амалдир», дейишди. У икки ракъат бўлиб, фарз намозидан олдинги ё кейинги суннат намозларида, таҳиййатул масжид ва бундан бошқа нафл намозларида ҳам ҳосил бўлаверади. Фотиҳа сурасидан кейин биринчи ракъатда «Қул йа аййуҳал кафирун»ни, иккинчи ракъатда эса «Қул ҳуваллоҳу аҳад»ни ўқийди. Дуони юқорида зикр қилганимиз билан бошлаб, Аллоҳга ҳамд  ва Расулуллоҳга саловот ва салом айтиш билан якунлайди. Ҳадиси шарифда зикр қилинганидек, истихорани ҳар бир ишда қилиш мустаҳабдир. Агар истихора қилгандан кейин қалби қайси томонга мойил бўлса, ўшани бажараверади.

(باب الصلاة على الأنبياء وآلهم تبعا لهم صلى الله عليه وسلم)

76-боб.

Пайғамбарларга саловот айтганда оилаларини ҳам қўшиб айтиш

Пайғамбаримизга «соллаллоҳу алайҳи ва ъала олиҳи васаллам» деб саловот айтишга уламолар иттифоқ қилишган. Шунингдек, бошқа пайғамбарлар ва фаришталарга ҳам алоҳида саловот айтиш жоиз. Аммо анбиёлардан бошқаларга жоиз эмас. Масалан, Абу Бакрга «соллаллоҳу алайҳи васаллам», дейилмайди, балки у зотга «розийаллоҳу анҳу», дейилади. Чунки салаф уламолари саловот ва саломни фақат анбиёларга айтганлар. Шунингдек, «азза ва жалла» сўзи Аллоҳ таологагина хосдир. Ҳеч қачон пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга «азза ва жалла» деб айтилмайди, гарчи у зот азиз ва улуғ бўлсалар ҳам. Шунинг сингари Абу Бакр ёки Алига «соллаллоҳу алайҳи васаллам» дейилмайди. Гарчи маъноси тўғри келса ҳам. Аммо анбиёларга саловот айтганда оилалари, асҳоблари, зурриётлари ва атбоъларини қўшиб айтиш жоиз.

Фасл: Саҳобалар, тобеъинлар, улардан кейинги уламо ва обидларнинг исмларига «розийаллоҳу анҳу» ёки «роҳимаҳуллоҳ»га ўхшаш сўзлар қўшиб айтилади. Лекин баъзилар, «розийаллоҳу анҳу»ни саҳобаларга хос, бошқаларга «роҳимаҳуллоҳ» деб айтилади, дейишади.

Фасл: Луқмон ва Марямлар ҳақида имомул ҳаромайндан уламолар ижмоъси нақл қилиниб, уларга "алайҳиссалом" ёки "алайҳас салом", деб айтишнинг зарари йўқ, дейилган.

كتاب الأذكار والدعوات للأمور العارضات

Фавқулодда ҳолатларда қилинадиган дуо ва зикрлар китоби

Юқоридаги зикр этган дуоларимиз ҳар кеча ва кундуз такрор қилинади. Яъни, ҳаммасининг муайян вақти бор. Аммо қуйида келтириладиган дуо ва зикрларга маълум бир вақт тайинланмаган, улар фавқулодда ҳолатлар юзага келганида айтилаверади.

* وروينا في كتاب الترمذي عن عمر بن الخطاب رضي الله عنه قال: إن الدعاء موقوف بين السماء والأرض لا يصعد منه شئ حتى تصلي على نبيك صلى الله عليه وسلم.

302/2. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Бу киши: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтилмаган дуо кўтарилмасдан, ер билан осмон орасида тўхтаб туради», деганлар.

Имом Термизий ривоятлари.

Уламолар, дуони Аллоҳга ҳамд ва сано, сўнгра Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтиш билан бошлаш ва тугатиш маҳбуб амалдир, деб айтишган.

* روينا في سنن أبي داود، والترمذي، والنسائي، عن فضالة بن عبيد رضي الله عنه قال: سمع رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم رجلا يدعو في صلاته لم يمجد الله تعالى، ولم يصل على النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم، فقال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: "عجل هذا، ثم دعاه فقال له أو لغيره: "إذا صلى أحدكم فليبدأ بتمحيد ربه سبحانه والثناء عليه، ثم يصلي على النبي صلى الله عليه وسلم، ثم يدعو بعد بما شاء". قال الترمذي: حديث حسن صحيح.

301/1. Фазола ибн Убайд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир киши Аллоҳни улуғламасдан ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтмасдан дуо қилаётганини эшитиб: «Бу киши дуо қилишда шошилди», дедилар. Сўнгра уни ёки бошқасини чақириб: «Сизлардан бирортангиз дуо қилса, Аллоҳга сано айтиб, Уни улуғлаб ва Расулуллоҳга саловот йўллаб, кейин хоҳлаганича дуо қилаверсин», дедилар.

Абу Довуд, Термизий, Насаий ривоятлари.

(باب استفتاح الدعاء بالحمد لله تعالى والصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم)

75-боб.

Дуони Аллоҳга ҳамд айтиш ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтиш билан бошлаш

(باب صفة الصلاة على رسول الله صلى الله عليه وسلم)

74-боб.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот айтишнинг сифати

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қандай саловот айтилиши ҳақида «Намоз зикрлари» китобида айтиб ўтдик. Аммо Ибн Абу Зайд Моликий ва у кабилар ана шу саловотга «Варҳам Муҳаммадан ва ола Муҳаммад» (Муҳаммадга ва у зотнинг оилаларига раҳм қил), каби асли йўқ, бидъат сўзларни киритишган. Имом Абу Бакр Арабий «Термизийга шарҳ» номли китобларида Ибн Абу Зайд айтган гап хатолигини ва унга амал қилиш жоҳиллик эканини зикр этганлар. Чунки Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саловот қандай айтилишини саҳиҳ ҳадисларида кўрсатиб қўйганлар. Энди бунга зиёда қилиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни камчиликда айблаш ва айтганларига тўлдириш бўлади.