Заруратсиз мусулмонларга ёмон гумон қилишдан қайтарилгани хусусида

104 - وَعَنْ أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِيَّاكُمْ وَالظَّنَّ، فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الحَدِيثِ». مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

104. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Гумондан четланинглар. Чунки гумон сўзнинг энг ёлғонидир”, дедилар”.

Муттафақун алайҳ.

Шарҳ: Мусулмон киши аҳли аёли ва биродарлари ҳақида ёмон гумон қилмайди. Уларни амалларини доим яхшиликка йўяди. Зеро, ёмон гумон- разолатга мойил нафсга ва шайтон васвасасига йўл очиши маълумдир. Киши бошқа инсонга нисбатан нотўғри, ёмон  гумонга асосланиб, шошилинч ҳукм чиқарса, натижада хижолат бўлиб қолиши ҳам кўп ҳолда кузатилган. Мусулмон киши биродарлари хусусида яхши гумонда бўлиши лозим. Чунки яхши гумон -Ислом умматининг бирлиги асосларидандир. Ёмон гумонда бўлишнинг натижаси- биродарига нисбатан ёмонлик, адоват ва нафратни  келтириб чиқаради.  Шундай экан, мусулмон кишининг шаънига ёмон гумон қилишдан эҳтиёт бўлмоғимиз лозим.

Ҳадисдан ўрганганларимиз 

1. Мусулмонларни ёмон гумондан огоҳлантириш.
2. Гумон- ҳақиқатни очиб бермайди.
3. Гумон -шайтон учун эшикларни очиб беради.
4. Гумонга қурилган гап- ёлғон сўздир.

 ЁЛҒОН ГУВОҲЛИК БЕРИШ ОҒИР ҲАРОМ АМАЛЛАРДАН ЭКАНЛИГИ ҲАҚИДА

103 - وَعَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: «أَلاَ أُنَبِّئُكُمْ بِأَكْبَرِ الكَبَائِرِ؟» قُلْنَا: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ. قَالَ: «الإشْرَاكُ بِاللهِ، وَعُقُوقُ الوَالِدَيْنِ» وَكَانَ مُتَّكِئًا فَجَلَسَ، فَقَالَ: «أَلاَ وَقَوْلُ الزُّورِ، وَشَهَادَةُ الزُّورِ» فَمَا زَالَ يُكَرِّرُهَا حَتَّى قُلْنَا: لَيْتَهُ سَكَتَ. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

103. Абу Бакра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

««Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Сизларга кабира (улкан) гуноҳлар ҳақида хабар берайми?» дедилар. Биз: «Ҳа, айтинг, эй Аллоҳнинг расули!» дедик. Шунда у зот: «Аллоҳга бирор нарсани шерик қилмоқ, ота-онага оқ бўлмоқ, – деб суяниб тургандилар, ўтириб олиб, – огоҳ бўлинглар, ёлғон гувоҳлик бермоқ», деб такрорлайвердилар, ҳатто биз: «Қанийди, жим бўлсалар‑ку?» деб умид қилдик».

Муттафақун алайҳ.

Шарҳ: Кабира гуноҳларнинг тури кўпдир. Уларнинг энг улкани- Аллоҳга ширк келтиришдир. Ота‑онага оқ бўлиш ҳам кабира гуноҳлардан бўлиб, унинг жазоси охиратдан олдин  дунёнинг ўзида ҳам етади. Ёлғон гувоҳлик бериш ҳам кабира гуноҳлардан. Ўзини зиёндан сақлаш учун бошқа бир айбсиз инсоннинг зарарига ёлғон гувоҳлик берган киши улкан гуноҳни елкасига олаётгани аниқдир. Гувоҳ бўлмаган, ўша ишда ҳозир бўлмаган бўлсада, айни шоҳид бўлгандек гувоҳлик бериш, ёзма баён этиб, қўл қўйиш, зарурат бўлса, худди шундай кўрсатма бериш- бугунги дунёнинг энг кенг тарқалган маъсиятларидан биридир. Аллоҳ бундай катта гуноҳга рўбаро бўлишдан асрасин.

Ҳадисдан ўрганганларимиз 

1. Албатта ширк Аллоҳ ҳузурида кабира гуноҳлардан биридир.
2. Ота‑онага оқ бўлиш ҳам кабира гуноҳ бўлиб, ундан сақланиш лозим.
3. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам гапира туриб, ҳолатларини ўзгартириб, қайта –қайта ёлғон гувоҳликдан огоҳлантиришлари, бу иш қаттиқ ҳаром эканини билдиради.
4. Саҳобаларнинг «қанийди, жим бўлсалар‑ку?» дейишлари, Расулуллоҳ са.в.нинг ўта муҳим нарсадан огоҳлантираётганларини билиб турганлари, кўп марталаб такрор айтишлари, бу уммат учун ўта муҳим масала эканини ҳис қилганларидандир. Шунингдек, Пайғамбаримизни бу ҳолатда кам кўрганлари ва У зотнинг салобатларининг таъсирида келиб чиққандир.
5. Ёлғон гувоҳлик – кўрмаган нарсага гувоҳлик беришдир.

 ҒИЙБАТНИНГ ҲАРОМЛИГИ ВА ТИЛНИ САҚЛАШГА БУЙРУҚ

  102 - وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا، أَوْ لِيَصْمُتْ». مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

102. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

"Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирса, яхши сўз айтсин ёки жим турсин», дедилар.

Муттафақун алайҳ.

Шарҳ: Сўзлаш –инсоннинг ички оламини намоён этувчи воситадир. Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам бошқа бир ҳадисларида хабар берганларидек, мусулмон киши утружжа (хушбўй, лимонсимон ўсимлик ва унинг меваси)га ўхшайди. Унинг ҳиди ҳам, таъми ҳам ёқимли бўлади. Шу сингари мусулмоннинг сўзи ҳам ёқимли бўлади. У ғийбат ёки чақимчилик қилмайди. Балки ман этилган сўзлардан ўзини тийиб, оғзидан чиқадиган ҳар сўзни ўйлаб гапиради. Гапирса фақат яхши нарсаларни гапиради. Яхши ва муносиб сўзни тополмаса, сукут қилади, жим туради. Чунки айтилган ҳар сўз инсоннинг фойдасига ёки зарарига бўлади. Демак, ҳар бир киши ўзи учун муносибини танласин!

Ҳадисдан ўрганганларимиз 

1. Ҳақиқий мўмин фақат рост сўзни гапиради.
2. Қабиҳ сўзни сўзлагандан жим турган афзал.
3. Тилни сақлаш дунё ва охиратда нажот беради.
4. Насиҳат, дуо ва одамлар орасини ислоҳ қилиш ҳам яхши сўзлар сирасига киради.
5. Ғийбат, чақимчилик, сўкиш ва ҳақорат қилиш ёмон сўзлар туркумига киради.
6. Ҳисоб- китоб куни бўлмиш- Қиёмат соатида пушаймон бўлмаслик учун кўп гапирманг.

 ДУОНИНГ ФАЗИЛАТИ

 101 - وَعَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ رضَي اللهُ عَنْهُ، قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ يَقَولُ: «اللهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ العَجْزِ وَالكَسَلِ، وَالبُخْلِ وَالهَرَمِ، وَعَذَابِ الْقَبْرِ، اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا، وَزَكِّهَا أَنْتَ خَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا، أَنْتَ وَلِيُّهَا وَمَوْلاَهَا، اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لاَ يَنْفَعُ، وَمِنْ قَلْبٍ لاَ يَخْشَعُ، وَمِنْ نَفْسٍ لاَ تَشْبَعُ، وَمِنْ دَعْوَةٍ لاَ يُسْتَجَابُ لَهَا». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

101. Зайд ибн Арқам розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Аллоҳумма инний аъузу бика минал ъажзи вал касали вал бухли вал ҳарами ва ъазабил қобри, Аллоҳумма ати нафсий тақваҳа ва заккиҳа анта хайру ман заккаҳа анта валиййуҳа ва мавлаҳа, Аллоҳумма инний аъузу бика мин ъилмин ла янфау ва мин қолбин ла яхшаъу ва мин нафсин ла ташбаъу ва мин даъватин ла юстажабу лаҳа», деб айтардилар.

Маъноси: Аллоҳим, Сенинг номинг ила ожизликдан, дангасаликдан, бахилликдан, қариликдан, қабр азобидан паноҳ тилайман. Аллоҳим, нафсимнинг тақвосини бергин ва уни поклагин ва Сен покловчиларнинг яхшисисан. Сен дўсти ва хожасисан. Аллоҳим, Сенинг номинг ила фойда бермайдиган илмдан, қўрқмайдиган қалбдан, тўймайдиган нафсдан ва ижобат қилинмайдиган дуодан паноҳ тилайман.

Имом Муслим ривоятлари.

Шарҳ: Киши баъзан  ҳаётда шундай қийинчиликларга дучор бўладики, унга қарши туришга ва таҳаммул қилишга ожизлик сезади. Ана шу пайтда кучли ва қудратлининг Зот ҳузурига талпинади. Пайғамбар алайҳиссалом Аллоҳ фарз қилган нарсаларни бажаришда ожиз бўлиб қолишдан паноҳ тилаганлар. Дангасалик ва бепарволикдан паноҳ тилаганлар. Шунингдек инсоннинг душмани бўлган қўрқоқликдан ва воқеалар қаршисида шижоат етишмаслигидан паноҳ тилаганлар. Яна заифлик ва беморликка ошно бўлган ўта қариликдан, мол‑дунёга қаттиқ берилишдан, ҳақдор кишиларга инфоқ қилмасликдан, қабр зулматидаги аламли азобдан, ҳаётда ва ўлим соатида фитнага йўлиқишдан, мол‑мулк фитнасива шайтоннинг фитнасидан паноҳ тилардилар.

Ҳадисдан ўрганганларимиз

1. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларига паноҳ тилаш лозим бўлган нарсаларни таълим берардилар.
2. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам нафсга ва жисмга етадиган касалликларидан паноҳ тилардилар.
3. Мусулмон киши Аллоҳдан дунё ва охиратдаги фитналардан сақлашини сўраб, дуо қилади.
4. Шундай салбий сифатлар борки, мўмин киши доимо улардан сақланиши, кучи етмаган ўринда Аллоҳдан, паноҳ сўраши лозим.