1598/7 – بَاب: مَنْ رَأَى تَرْكَ النَّكِيرِ مِنَ النَّبِيِّ r حُجَّةً

1598.7-БОБ.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг
қайтармаганларини ҳужжат деб, Расулдан
бошқаларда эса ундай эмас, деб билганлар ҳақида

2165/7355 - عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ الله عَنْهُمَا، أنَّه كَان يَحْلِفُ بِاللهِ: أَنَّ ابْنَ الصَّيّادِ الدَّجَّالُ، قُلْتُ: تَحْلِفُ بِاللهِ؟ قَالَ: إِنِّي سَمِعْتُ عُمَرَ يَحْلِفُ عَلَى ذَلِكَ عِنْدَ النَّبِيِّ r، فَلَمْ يُنْكِرْهُ النَّبِيُّ r.

.21657355. Муҳаммад ибн Мункадирдан ривоят қилинади:

«Жобир ибн Абдуллоҳнинг Ибн Соид Дажжол эканига Аллоҳ номи билан қасам ичаётганини кўрдим. «Аллоҳ номи билан қасам ичяпсанми?» дедим. У: «Мен Умарнинг Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида шунга қасам ичганини кўрганман. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам буни инкор қилмаганлар», деди».

1597/6 – بَاب: أَجْرِ الْحَاكِمِ إِذَا اجْتَهَدَ فَأَصَابَ أَوْ أَخْطَأَ

1597.6-БОБ.

 ҳукм қилувчининг Ижтиҳод қилиб, тўғри
топгандаги ёки хато қилгандаги ажри ҳақида

2164/7352 - عَنْ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رَضِيَ الله عَنْهُ، أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللهِ r يَقُولُ: «إِذَا حَكَمَ الْحَاكِمُ فَاجْتَهَدَ ثُمَّ أَصَابَ فَلَهُ أَجْرَانِ، وَإِذَا حَكَمَ فَاجْتَهَدَ ثُمَّ أَخْطَأَ فَلَهُ أَجْرٌ».

.21647352. Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини эшитдим: «Ҳукм қилувчи ҳукм қилаётганда ижтиҳод қилиб, тўғри топса, унга икки ажр бордир. Ҳукм қилганда ижтиҳод қилиб, хато қилса, унга бир ажр бордир».

1596/5 – بَاب: الرّجْم للتمُحْصَن

1596.5-БОБ.

2163/7323 – عَنْ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: إِنَّ اللهَ بَعَثَ مُحَمَّدًا r بِالْحَقِّ، وَأَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ، فَكَانَ فِيمَا أُنْزِلَ آيَةُ الرَّجْمِ.

.21637323. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо сўзлаб берди:

«Абдурраҳмон ибн Авфни ўқитар эдим. Умар қилган охирги ҳаж вақтида Абдурраҳмон Минода шундай деди: «Мўминларнинг амирини кўрмадинг-да. Олдига бир одам келиб, «Фалончи «Мўминларнинг амири ўлса, фалончига байъат қилардик», деяпти», деди. Умар: «Мен бугун кечқурун одамлар орасига чиқаман-да, ишни улардан тортиб олмоқчи бўлаётган анавилар ҳақида огоҳлантираман!» деди. Мен: «Ундай қилманг. Чунки бу мавсумда (яъни ҳажда) тубан одамлар ҳам тўпланаверади. Мажлисингизда ҳам асосан шунақалар бўлади. Вайсақилар уни сиздан нотўғри тушуниб олиб, ҳар ёққа ёйишидан қўрқаман. Шунинг учун ҳижрат ва суннат диёри Мадинага боргунча шошмай туринг. У ерда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муҳожир ва ансорий саҳобаларининг ёнига етиб борасиз. Улар айтганингизни ёдда сақлашади ва тўғри тушунишади», дедим. У: «Аллоҳга қасамки, Мадинадаги биринчи хитобимда шуни айтаман», деди. Мадинага етиб бордик. Шунда у (Умар) шундай деди: «Аллоҳ Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳақ ила юборди. У зотга Китобни нозил қилди. Нозил бўлган(ҳукм)лар ичида тошбўрон ояти бор эди».

1595/4 – بَاب: قَوْلِ النَّبِيِّ r: «لَتَتْبَعُنَّ سَنَنَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ»

1595.4-БОБ.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг
«ҳали Ўзингиздан олдингиларнинг одатларига
эргашиб кетасизлар» деганлари ҳақида

2162/7319 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ t، عَنِ النَّبِيِّ r قَالَ: «لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَأْخُذَ أُمَّتِي بِأَخْذِ الْقُرُونِ قَبْلَهَا، شِبْرًا بِشِبْرٍ وَذِرَاعًا بِذِرَاعٍ». فَقِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ، كَفَارِسَ وَالرُّومِ؟ فَقَالَ: «وَمَنِ النَّاسُ إِلَّا أُولَئِكَ».

.21627319. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Умматим ўзидан олдингиларнинг тутумини қаричма‑қарич, зироъма‑зироъ* тутмагунича қиёмат қоим бўлмайди», дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, форс ва румларнингми?» дейишди. «Ўшалар бўлмай ким бўларди?» дедилар».

* Зироъ – қадимги узунлик ўлчовларидан бўлиб, ўрта бўйли одамнинг тирсагидан бармоқ учигача бўлган оралиққа қиёсан олинган. Зироъ бугунги ўлчовда 46,2 смга тўғри келади.

1594/3 – بَاب: مَا يُذْكَرُ مِنْ ذَمِّ الرَّأْيِ وَتَكَلُّفِ الْقِيَاسِ

1594.3-БОБ.

Раъй ва қиёсда такаллуф қилиш жумласидан
бўлган ишларни қоралаб айтилган нарсалар ҳақида

2161/7307- عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ r يَقُولُ: «إِنَّ اللهَ لَا يَنْزِعُ الْعِلْمَ بَعْدَ أَنْ أَعْطَاهُمُوهُ انْتِزَاعًا، وَلَكِنْ يَنْتَزِعُهُ مِنْهُمْ مَعَ قَبْضِ الْعُلَمَاءِ بِعِلْمِهِمْ، فَيَبْقَى نَاسٌ جُهَّالٌ، يُسْتَفْتَوْنَ فَيُفْتُونَ بِرَأْيِهِمْ، فَيُضِلُّونَ وَيَضِلُّونَ».

.21617307. Урвадан ривоят қилинади:

«Абдуллоҳ ибн Амр ҳажга кетаётиб, олдимиздан ўтиб қолди. Мен унинг шундай деганини эшитдим: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Аллоҳ илмни уларга (одамларга) берганидан кейин уни бирдан суғуриб олмайди, балки ораларидан уламоларни илмлари билан қабз қилиб, уни суғуриб олади. Шунда жоҳил одамлар қолади. Улардан фатво сўралади, улар ўз раъйлари билан фатво бераверишади. Натижада адаштиришади ва адашишади», деяётганларини эшитганман». Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжалари Оишага буни айтиб бердим. Кейинроқ Абдуллоҳ ибн Амр яна ҳаж қилди. (Оиша) «Эй жияним, Абдуллоҳга бориб, менга ундан ривоят қилиб айтиб берганингни ўзидан аниқлаб бер», деди. Келиб, ундан сўраган эдим, менга уни (аввал) ўзимга айтиб бергандек айтиб берди. Мен Оишага келиб, буни айтдим. Шунда у таажжубланиб, «Аллоҳга қасамки, Абдуллоҳ ибн Амр буни ҳақиқатдан ҳам  ёдлаб олибди», деди».

1593/2 – بَاب: مَا يُكْرَهُ مِنْ كَثْرَةِ السُّؤَالِ وَتَكَلُّفِ مَا لَا يَعْنِيهِ

1593.2-БОБ.

 Кўп савол беришнинг ва ўзига даҳли бўлмаган
нарсада такаллуфнинг* кариҳ кўрилиши ҳақида

* Такаллуф – кучаниш, чираниш, ўз‑ўзига юклаш, кучи етмайдиган нарсани бажаришга интилиш, бир нарсани ҳадеб суриштиравериш ва ўзини кўрсатишга уриниш. Бу ердаги такаллуф мулозамат маъносида эмас.

2160/7296- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ r: «لَنْ يَبْرَحَ النَّاسُ يَتَسَاءَلُونَ حَتَّى يَقُولُوا: هَذَا اللهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ، فَمَنْ خَلَقَ اللهَ؟».

.21607296. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Одамлар бир‑бирларидан сўрайверишади, сўрайверишади, ниҳоят, «Бу Аллоҳ барча нарсанинг яратувчиси экан. Хўш, Аллоҳни ким яратган?» дейишади».

2159/7281 - عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: جَاءَتْ مَلَائِكَةٌ إِلَى النَّبِيِّ r وَهْوَ نَائِمٌ، فَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّهُ نَائِمٌ، وَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّ الْعَيْنَ نَائِمَةٌ وَالْقَلْبَ يَقْظَانُ، فَقَالُوا: إِنَّ لِصَاحِبِكُمْ هَذَا مَثَلًا، فَاضْرِبُوا لَهُ مَثَلًا، فَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّهُ نَائِمٌ، وَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّ الْعَيْنَ نَائِمَةٌ وَالْقَلْبَ يَقْظَانُ، فَقَالُوا: مَثَلُهُ كَمَثَلِ رَجُلٍ بَنَى دَارًا، وَجَعَلَ فِيهَا مَأْدُبَةً، وَبَعَثَ دَاعِيًا، فَمَنْ أَجَابَ الدَّاعِيَ دَخَلَ الدَّارَ وَأَكَلَ مِنَ الْمَأْدُبَةِ، وَمَنْ لَمْ يُجِبِ الدَّاعِيَ لَمْ يَدْخُلِ الدَّارَ وَلَمْ يَأْكُلْ مِنَ الْمَأْدُبَةِ، فَقَالُوا: أَوِّلُوهَا لَهُ يَفْقَهْهَا، فَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّهُ نَائِمٌ، وَقَالَ بَعْضُهُمْ: إِنَّ الْعَيْنَ نَائِمَةٌ وَالْقَلْبَ يَقْظَانُ، فَقَالُوا: فَالدَّارُ الْجَنَّةُ، وَالدَّاعِي مُحَمَّدٌ r، فَمَنْ أَطَاعَ مُحَمَّدًا r فَقَدْ أَطَاعَ اللهَ، وَمَنْ عَصَى مُحَمَّدًا r فَقَدْ عَصَى اللهَ، وَمُحَمَّدٌ r فَرْقٌ بَيْنَ النَّاسِ.

.21597281. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумо айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тушларида олдиларига фаришталар келибди. Уларнинг бири: «У ухлаяпти», дебди. Яна бири: «Кўз уйқуда, қалб эса уйғоқ», дебди. «Бу соҳибингизнинг сифати бор, уни сифатлаб беринлар‑чи», дейишибди. Шунда бири: «У ухлаяпти», дебди. Яна бири: «Кўз уйқуда, қалб эса уйғоқ», дебди. (Фаришталар) «У бир ҳовли бино қилган ва унда зиёфат уюштириб, жарчи юборган кишига ўхшайди. Ким жарчининг таклифини қабул қилса, ҳовлига киради ва зиёфатдан ейди. Ким жарчининг таклифини қабул қилмаса, ҳовлига кирмайди ва зиёфатдан емайди», дейишди. «Буни унга таъбир қилиб беринглар, тушуниб олсин», дейишди. Шунда бири: «У уйқуда», деди. Яна бири: «Кўз уйқуда, қалб эса уйғоқ», деди. «Ўша ҳовли жаннатдир. Жарчи эса Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдир. Ким Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат қилса, Аллоҳга итоат қилибди. Ким Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга осий бўлса, Аллоҳга осий бўлибди. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам одамлар орасида (яхшини ёмондан) ажратувчидир», дейишибди».

بسم الله الرّحمن الرَحيم

96 – كتاب: الاعتصام بالكتاب والسنة

96. Китоб ва суннатни
    маҳкам тутиш китоби

2158/7280 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ r قَالَ: «كُلُّ أُمَّتِي يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ أَبَى». قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، وَمَنْ يَأْبَى؟ قَالَ: «مَنْ أَطَاعَنِي دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَمَنْ عَصَانِي فَقَدْ أَبَى».

.21587280. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Умматимнинг ҳаммаси жаннатга киради, фақат бош тортган одам мустасно», дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, ким бош тортар экан?» дейишди. «Ким менга итоат қилса, жаннатга киради, ким менга осий бўлса, бош тортган бўлади», дедилар».

 2157/7235 – عَنْ أبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ r قَالَ: «لَا يَتَمَنَّى أَحَدُكُمُ الْمَوْتَ، إِمَّا مُحْسِنًا فَلَعَلَّهُ يَزْدَادُ، وَإِمَّا مُسِيئًا فَلَعَلَّهُ يَسْتَعْتِبُ».

.21577235. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бирортангиз ўлимни орзу қилмасин. Яхши амалли бўлса, шояд (яхшилиги) зиёдалашса. Ёмон амалли бўлса, шояд ризолик топса», дедилар».

بسم الله الرّحمن الرّحيم

95 – كِتَاب: التَّمَنِّي

95.  Орзу қилиш китоби

1591/1 – بَاب: مَا يُكْرَهُ مِنَ التَّمَنِّي

1591.1‑боб.

карих кўрилган орзулар

2156/7233 – عَنْ أنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: لَوْلَا أَنِّي سَمِعْتُ النَّبِيَّ r يَقُولُ: «لَا تَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ» لَتَمَنَّيْتُ.

.21567233. Анас розияллоҳу анҳу айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Ўлимни орзу қилманглар», деяётганларини эшитмаганимда, уни орзу қилган бўлар эдим».