Қарздор киши қарзи сабабли қабрда асирдир. У ёлғизликдан Аллоҳга шикоят қилади.
Баро (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* صَاحِبُ الدَّيْنِ مَأْسُورٌ بِدَيْنِهِ فِي قَبْرِهِ: يَشْكُو إِلَى اللهِ الوَحْدَةَ. (رواه الطبراني عن البراء)
Қарздор киши қабрида қўли бўйнига боғлиқ ҳолда бўлади. Қарзи узилмагунча қўли ҳам ечилмайди.
Абу Саид Худрий (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* صَاحِبُ الدَّيْنِ مَغْلُولٌ فِي قَبْرِهِ لاَ يَفُكهُ إِلاَّ قَضَاءُ دَيْنِه.
(رواه الديلمي عن أبي سعد الخدري)
Ўнг елкадаги фаришта чап елкадаги фариштага амирдир. Агар банда бирор яхшилик қилса, уни ўн баробарида ошириб ёзади. Борди-ю, банда ёмон амал қилса, чап елкадаги фаришта ёзмоқчи бўлса, ўнг елкадаги фаришта унга: «Тўхтаб тур», деб уни олти соат ушлаб туради. Агар шу муддат ичида Аллоҳга истиғфор айтиб, гуноҳи кечирилишини сўраса, у гуноҳидан бирор нарса ёзмайди. Агар Аллоҳга истиғфор айтмаса, битта гуноҳ қилди, деб ёзиб қўяди.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* صَاحِبُ اليَمِينِ أَمِيرٌ عَلَى صَاحِبِ الشِّمَالِ، فَإِذَا عَمِلَ الْعَبْدُ حَسَنَةً كَتَبَهَا بَعَشْرِ أَمْثَالِهَا، وَإِذَا عَمِلَ سَيِّئَةً فَأَرَادَ صَاحِبُ الشِّمَالِ أَنْ يَكْتُبَهَا، قَالَ لَهُ صَاحِبُ اليَمِينُ: أَمْسِكْ، فَيُمْسِكُ سِتَّ سَاعَاتٍ، فَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللهَ مِنْهَا، لَمْ يَكْتُبْ عَلَيْهِ شَيْئًا، وَإِنْ لَمْ يَسْتَغْفِرِ اللهَ كَتَبَ عَلَيْهِ سَيِّئَةً وَاحِدَةً.
(رواه البيهقي عن أمامة)
Кичкинтойларингиз жаннат қушчаларидир. Ўша кичкинтойларингиздан бири охиратда отасини учратиб қолади-да, унинг кийимидан ушлаб юраверади. Ҳатто Аллоҳ уни ва отасини жаннатга киритади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* صِغَارُكُمْ دَعَامِيصُ الْجَنَّةِ، يَتَلَقَّى أَحَدُهُمْ أبَاهُ فَيَأخُذُ بِثَوبِهِ فَلاَ يَنْتَهِي حَتَّى يُدْخِلَهُ اللهُ وَأبَاهُ الْجَنَّةَ.
(رَوَاهُ مُسْلِمٌ عَنْ أبِي هُرَيرَةَ)
Алоқани узганлар билан боғлан. Сенга ёмонлик қилганларга яхшилик қилавер. Ўзингга (қарши) бўлса ҳам, ҳақни айт.
Ибн Нажжор ривояти.
* صِلْ مَنْ قَطَعَكَ، وَأَحْسِنْ إلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْكَ وَقُلِ الْحَقَّ وَلَوْ عَلَى نَفْسِكَ.
(رواه ابن النجار)
Намозни видолашувчи каби ўқи. Аллоҳга У Зотни кўриб тургандек ибодат қил. Агар сен У Зотни кўрмаётган бўлсанг, У Зот сени кўриб турибди. Одамлар қўлидаги нарсадан беҳожат бўл, ўшанда бой яшайсан. Узр айтиладиган нарсадан четлан.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Нажжор ривояти.
* صَلِّ صَلاَةَ مُوَدِّعٍ، وَاعْبُدِ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فِإِنْ كُنْت لاَ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ وَايْأَسْ مِمَّا فِي أَيْدِى النَّاسِ تَعِشْ غَنِيًّا، وَإِيَّاكَ وَمَا يُعْتَذَرُ مِنْهُ.
(رواه ابن النجار عن ابن عمر)
Менинг бу масжидимда ўқилган намоз бошқа масжидда ўқилган мингта намоздан яхшироқдир. Масжидул Ҳаромдан бошқа.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* صَلاَةٌ فِي مَسْجِدِى هَذَا خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ صَلاَةٍ فِيمَا سِوَاهُ، إلا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Қариндошлар билан алоқани боғлаш, чиройли хулқ ва чиройли қўшничилик қилиш билан диёрлар обод, умрлар зиёда бўлади.
Аҳмад ривояти.
صِلَةُ الرَّحِمِ، وَحُسْنُ الْخُلُقِ، وَحُسْنُ الْجِوَارِ، يُعَمِّرْنَ الدِّيَارَ، وَيَزِدْنَ فِي الأعْمَارِ.
(رواه أحمد)
Жамоат билан ўқилган намоз якка ўқилган намоздан йигирма етти даража афзалдир.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* صَلاَةُ الْجَمَاعَةِ تَفْضُلُ صَلاَةَ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً.
(رواه البخاري ومسلم عن ابن عمر)
Яхшилик қилувчиларнинг ўша яхшиликлари ёмонлик фожиасидан сақлайди. Махфий садақа Раббнинг ғазабини ўчиради. Силаи раҳм, яъни қариндошлар билан алоқани давом эттириш умрни зиёда қилади. Ҳар бир яхшилик садақадир. Дунёдаги яхшилик аҳли охиратда ҳам яхшилик аҳлидир. Дунёдаги ёмонлик аҳли охиратда ҳам ёмонлик аҳлидир. Жаннатга энг аввал кирувчилар яхшилик аҳлидир.
Умму Салама (розияллоҳу анҳо)дан. Табароний ривояти.
* صَنَائِعُ الْمَعْرُوف تَقِى مَصَارِعَ السُّوءِ، وَالصَّدَقَةُ خَفِيًّا تُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ، وَصِلَةَ الرَّحِمِ تَزِيدُ الْعُمْرَ، وَكُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ وَأَهْلُ الْمَعْرُوفِ فِي الدُّنْيَا، هُمْ أَهْلُ الْمَعْرُوفِ فِي الآخِرَةِ وَأَهْلُ الْمُنْكَرِ فِي الدُّنْيَا، هُمْ أَهْلُ الْمُنْكَرِ فِي الآخِرَةِ، وَأَوَّلُ مَنْ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ أَهْلُ الْمَعْرُوفِ.
(رواه الطبراني عن أم سلمة)
Икки тоифа борки, улар дўзах аҳлидандирлар. Ҳалигача у икковини кўрмадим. Бири шундай қавмки, уларда сигирнинг думига ўхшаш қамчилари бўлади. Ўша қамчилари билан одамларни уришади. Иккинчиси зийнатли либосларни кийиб, тақво либосини ечиб, тоатдан ўзини четга олиб, қалбларни ром этувчи аёллар бўладики, уларнинг бошлари эгилиб турган туя ўркачига ўхшайди. Улар жаннатга киришмайди ва унинг ҳидини ҳам ҳидлашмайди. Чунки унинг ҳиди шунча ва шунча, яъни узоқ юрилганда топилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* صِنْفَانِ مِنْ أَهْلِ النَّار، لَمْ أَرَهُمَا بَعْدُ: قَوْمٌ مَعَهُمْ سِيَاطٌ كَأَذْنَابِ الْبَقَرِ، يَضْرِبُونَ بِهَا النَّاسَ، وَنِسَاءٌ كَاسِيَاتٌ، عَارِيَاتٌ، مُمِيلاَتٌ، مَائِلاَت، رُءُوسُهُنَّ كَأَسْنمَةِ الْبُخْتِ، الْمَائِلَةِ لاَ يَدْخُلْنَ الْجَنَّةَ، وَلاَ يَجِدْنَ رِيحَهَا وَإِنَّ رِيحَهَا لَيُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ كَذَا وَكَذَا.
(رواه أحمد عن أبي هريرة)
Икки овоз борки, дунё ва охиратда лаънатлангандир. 1. Маросимда бурғу чалиш. 2. Мусибатда жарангдор мусиқа қўйиш.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Баззор ривояти.
* صَوْتَانِ مَلْعُونَانِ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ: مِزْمَارٌ عِنْدَ نِعْمَةٍ وَرَنَّةٌ عِنْدَ مُصِيبَةٍ.
(رواه البزار عن أنس)
Янги ойни кўриб рўза тутинглар ва янги ойни кўриб оғиз очинглар. Агар булутли кун бўлса, шаъбон ойини ўттиз кун қилиб, мукаммал бўлгандан кейин рўза тутишни бошланглар.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا عِدَّةَ شَعْبَانَ ثَلاَثِينَ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Сукут қилиб, гапирмаслик хулқларнинг энг саййидидир. Ким мазахчи бўлса, унга паст назар билан қаралади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* الصَّمْتُ سَيِّدُ الأَخْلاَقِ، وَمَنْ مَزَحَ اُسْتُخِفَّ بِهِ.
(رواه الديلمي عن أنس)
Жамоатда ўқилган намоз йигирма бешта намозга баробар келади. Агар саҳрода намозни жамоат ила ўқиб, руку ва саждаларини мукаммал бажарса, эллик маҳал намозга етади.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳоким ривояти.
* الصَّلاَةُ فِي جَمَاعَةٍ تَعْدِلُ خَمْسًا وَعِشْرِينَ صَلاَةً، فَإِذَا صَلاَّهَا فِي فَلاَةِ فَأَتَمَّ رُكَوعَهَا وَسُجُودَهَا بَلَغَتْ خَمْسِينَ صَلاَةً.
(رواه الحاكم عن أبي سعيد)
Намоз диннинг устунидир. Намоз барча яхшиликлар калитидир.
Табароний ривояти.
* الصَّلاَةُ عِمَادُ الدِّيْنِ، الصَّلاَةُ مِفْتَاحُ كُلِّ خَيْرٍ.
(رواه الطبراني)
Масжидул Ҳаромда ўқилган намоз (савоби) юз минг намоз (савоби) кабидир. Менинг масжидимда ўқилган намоз (савоби) минг намоз (савоби) сингаридир. Байтул Мақдисда ўқилган намоз (савоби) беш юз намоз (савоби) кабидир.
Табароний ривояти.
الصلاةُ فِي الْمَسْجِدِ الحَرَامِ بِمائَةِ ألْفِ صَلاَةٍ، وَالصَّلاَةُ فِي مَسْجِدِى بِألْفِ صَلاَةٍ وَالصَّلاَةُ فِي بَيْتِ الْمَقْدِسِ بِخَمْسِمائَةِ صَلاَةٍ.
(رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ)
Салавотлар сирот кўприги устида менга нур бўлади. Ким менга жума куни саксон марта салавот айтса, саксон йиллик гуноҳи кечирилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Дорақутний ривояти.
* الصَّلاَةُ عَلَىَّ نُورٌ عَلَى الصِّرَاطِ فَمَنْ صَلَّى عَلَىَّ يَوْمَ الْجُمْعَةِ ثَمَانِينَ مَرَّةً غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُ ثَمَانِينَ عَامًا.
(رواه الدارقطني عن أبي هريرة)
Рўза ва Қуръон қиёмат куни банда учун шафоатчи бўлишади. Рўза: «Ё Рабб! Мен уни кундузи овқат ва шаҳватдан ман этдим. Мени унга шафоатчи қил!», дейди. Қуръон: «Мен уни кечаси ухлашдан ман этдим. Мени унга шафоатчи қил» дейди. Бас, у икковларига шафоат ато этилади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Байҳақий ривояти.
* الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، يَقُولُ الصِّيَامُ: أيْ رَبِّ إِنِّى مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّهَوَاتِ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِى فيهِ. وَيَقُولُ الْقُرْآنُ: رَبِّ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِى فيهِ فَيُشَفِّعَانِ.
(رواه البيهقي عن ابن عمر)
Садақани ўз ўрнига сарфлаш, яхшиликни бажо келтириш, ота-онага яхшилик қилиш, қариндош-уруғлар билан алоқаларини тиклаш бадбахтликни саодатга ўгириб, умрни зиёдалаштиради ва ёмонлик ҳалокатидан сақлайди.
Абу Нуайм ривояти.
* الصَّدَقَةُ عَلَى وَجْهِهَا، وَاصْطِنَاعُ الْمَعْرُوفِ، وَبِرُّ الْوَالِدَيْنِ، وَصِلَةُ الرَّحِم تُحَوِّلُ الشِّقَاءَ سَعَادَةً، وَتَزِيدُ فِي الْعُمرِ، وَتَقِى مَصَارِعَ السُّوءِ.
(رواه أبو نعيم)
Мусибатнинг аввалги лаҳзасида сабр қилиш ҳақиқий сабрдир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* الصَّبْرُ عِنْدَ الصَّدْمَةِ الأُولَى.
(رواه البخاري ومسلم عن أنس)