Саъддан ривоят қилинади:
«Қуръонда у киши (отам Саъд) ҳақида бир неча оятлар нозил бўлган. Саъднинг онаси у динидан қайтмагунича унга гапирмасликка ва еб‑ичмасликка қасам ичган экан. У: «Аллоҳ сенга ота-онангга итоат қилишни буюрганини иддао қиласан, мен онангман, мен сенга шуни буюряпман», деган экан ва уч кун шу аҳволда туриб, сўнг қийналганидан ҳушидан кетиб йиқилган экан. Умора деган ўғли бориб, унга сув берибди. У эса Саъдни дуоибад қила бошлабди. Шунда Аллоҳ азза ва жалла Қуръондаги «…инсонга ота-онасига яхшилик қилишни амр қилдик. Агар улар сени ўзинг билмаган нарсани Менга ширк келтиришга мажбурлашса…»[1] деган оятни ва «…дунёда эса улар билан маъруф-ла яшагин»[2] оятини нозил қилган экан.
(Бир жангда) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўп ўлжа қўлга киритдилар. (Қарасам) уларнинг орасида қилич ҳам бор экан. Уни олдим-да, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига олиб бориб, «Мана бу қилични менга ўлжа қилиб беринг. Аҳволимни яхши биласиз-ку», дедим. У зот: «Уни олган жойингга қайтариб қўй», дедилар. Мен бориб, уни ўлжалар тўпланадиган ерга ташламоқчи эдим, кўнглим бўлмади. Қайтиб бориб, у зотга «Уни менга беринг», дедим. У зот менга овозларини сал кўтариб, «Уни олган жойингга қайтариб қўй!» дедилар. Шунда Аллоҳ азза ва жалла «Сендан ўлжалар ҳақида сўрайдилар»[3] оятини нозил қилди.
(Бир сафар) касал бўлиб қолиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга одам юбордим. У зот мени кўргани келдилар. У зотга: «Менга изн беринг, бор мол-мулкимни хоҳлаганимча тақсимлаб юборай», дедим. У зот буни рад қилдилар. «Ярмини-чи?» дедим. У зот яна рад қилдилар. Мен: «Учдан бирини-чи?» деган эдим, сукут қилдилар. Шундан сўнг учдан бири(ни васият қилиш) жоиз бўлди».
(Бир куни) бир гуруҳ ансор ва муҳожирларнинг олдига келсам, «Кел, сенга таом берамиз, хамр қуйиб берамиз», дейишди. Бу хамр ҳаром қилинишидан олдин бўлган эди. Уларнинг олдиларига бордим. Борсам, улар боғда экан. Олдиларида пиширилган туя калласи ва бир меш хамр бор экан. Улар билан бирга еб-ичдим. Ансор ва муҳожирлар ҳақида гапириб, «Муҳожирлар ансорлардан яхши», дедим. Шу пайт бир киши (туянинг) калласидаги жағ суягидан бирини олиб, у билан уриб, бурнимни яралади. Келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бу ҳақда айтдим. Ўшанда Аллоҳ азза ва жалла мен туфайли хамр тўғрисида «Хамр, қимор, бутлар ва (фол очар) чўплар ифлосдир, шайтоннинг ишидир»[4] оятини нозил қилди».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
[1] Анкабут сураси, 8-оят
[2] Луқмон сураси, 15-оят
[3] Анфол сураси, 1-оят
[4] Моида сураси, 90-оят
398 - عَنْ سَعْدٍ: أَنَّهُ نَزَلَتْ فِيهِ آيَاتٌ مِنَ الْقُرْآنِ قَالَ: حَلَفَتْ أُمُّ سَعْدٍ أَنْ لَا تُكَلِّمَهُ أَبَدًا حَتَّى يَكْفُرَ بِدِينِهِ، وَلَا تَأْكُلَ وَلَا تَشْرَبَ، قَالَتْ: زَعَمْتَ أَنَّ اللهَ وَصَّاكَ بِوَالِدَيْكَ، وَأَنَا أُمُّكَ، وَأَنَا آمُرُكَ بِهَذَا. قَالَ: مَكَثَتْ ثَلَاثًا حَتَّى غُشِيَ عَلَيْهَا مِنَ الْجَهْدِ، فَقَامَ ابْنٌ لَهَا يُقَالُ لَهُ: عُمَارَةُ، فَسَقَاهَا، فَجَعَلَتْ تَدْعُو عَلَى سَعْدٍ، فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ فِي الْقُرْآنِ هَذِهِ الْآيَةَ: {وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي}، وَفِيهَا: {وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا}.
قَالَ: وَأَصَابَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم غَنِيمَةً عَظِيمَةً، فَإِذَا فِيهَا سَيْفٌ فَأَخَذْتُهُ، فَأَتَيْتُ بِهِ الرَّسُولَ صلى الله عليه وسلم، فَقُلْتُ: نَفِّلْنِي هَذَا السَّيْفَ، فَأَنَا مَنْ قَدْ عَلِمْتَ حَالَهُ، فَقَالَ: «رُدُّهُ مِنْ حَيْثُ أَخَذْتَهُ» فَانْطَلَقْتُ، حَتَّى إِذَا أَرَدْتُ أَنْ أُلْقِيَهُ فِي الْقَبَضِ لَامَتْنِي نَفْسِي، فَرَجَعْتُ إِلَيْهِ، فَقُلْتُ: أَعْطِنِيهِ، قَالَ: فَشَدَّ لِي صَوْتَهُ «رُدُّهُ مِنْ حَيْثُ أَخَذْتَهُ» قَالَ: فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: {يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ}.
قَالَ: وَمَرِضْتُ فَأَرْسَلْتُ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَأَتَانِي، فَقُلْتُ: دَعْنِي أَقْسِمْ مَالِي حَيْثُ شِئْتُ، قَالَ: فَأَبَى، قُلْتُ: فَالنِّصْفَ، قَالَ: فَأَبَى، قُلْتُ: فَالثُّلُثَ، قَالَ فَسَكَتَ، فَكَانَ، بَعْدُ الثُّلُثُ جَائِزًا. قَالَ: وَأَتَيْتُ عَلَى نَفَرٍ مِنَ الْأَنْصَارِ وَالْمُهَاجِرِينَ، فَقَالُوا: تَعَالَ نُطْعِمْكَ وَنَسْقِكَ خَمْرًا، وَذَلِكَ قَبْلَ أَنْ تُحَرَّمَ الْخَمْرُ، قَالَ: فَأَتَيْتُهُمْ فِي حَشٍّ - وَالْحَشُّ الْبُسْتَانُ - فَإِذَا رَأْسُ جَزُورٍ مَشْوِيٌّ عِنْدَهُمْ، وَزِقٌّ مِنْ خَمْرٍ، قَالَ: فَأَكَلْتُ وَشَرِبْتُ مَعَهُمْ، قَالَ: فَذَكَرْتُ الْأَنْصَارَ وَالْمُهَاجِرِينَ عِنْدَهُمْ، فَقُلْتُ: الْمُهَاجِرُونَ خَيْرٌ مِنَ الْأَنْصَارِ، قَالَ: فَأَخَذَ رَجُلٌ أَحَدَ لَحْيَيِ الرَّأْسِ فَضَرَبَنِي بِهِ، فَجَرَحَ بِأَنْفِي فَأَتَيْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَأَخْبَرْتُهُ فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ فِيَّ - يَعْنِي نَفْسَهُ - شَأْنَ الْخَمْرِ: {إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ}.
[خ 56، م 1748، ت 975، س 3626، د 2740، جه 2708].
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Тушимда қўлимда бир парча ипак бор эмиш. У жаннатнинг қаерини хоҳласам, ўша жойга мени учириб олиб борар экан. Мен буни Ҳафсага айтиб берган эдим, у Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга айтиб берибди. Шунда у зот: «Мен Абдуллоҳни солиҳ киши деб биламан», дебдилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
399 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: رَأَيْتُ فِي الْمَنَامِ كَأَنَّ فِي يَدِي قِطْعَةَ إِسْتَبْرَقٍ، وَلَيْسَ مَكَانٌ أُرِيدُ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَّا طَارَتْ إِلَيْهِ، قَالَ فَقَصَصْتُهُ عَلَى حَفْصَةَ، فَقَصَّتْهُ حَفْصَةُ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «أَرَى عَبْدَ اللهِ رَجُلًا صَالِحًا».
[خ 440، م 2478، ت 321، س 722، د 382، جه 751].
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётликларида ким туш кўрса, уни у зотга сўзлаб берар эди. Мен ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга сўзлаб бериш учун туш кўришни орзу қилардим. Уйланмаган ёш йигит эдим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида масжидда ухлар эдим. Бир куни тушимда икки фаришта мени ушлаб, дўзахга олиб боришди. Қарасам, у қудуқнинг четига ўхшаб, атрофи ўралган экан. Қудуқнинг икки тиргагига ўхшаш икки тиргаги ҳам бор экан. У ерда бир неча одамлар бор эди. Мен уларни таниб, «Дўзахдан Аллоҳнинг паноҳини сўрайман! Дўзахдан Аллоҳнинг паноҳини сўрайман! Дўзахдан Аллоҳнинг паноҳини сўрайман!» дея бошладим. Шунда икковига (икки фариштага) яна бир фаришта рўбарў бўлиб, менга: «Қўрқма!» деди.
Мен буни Ҳафсага айтиб бердим. Ҳафса эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга айтиб берибди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Абдуллоҳ қандай яхши одам! Қанийди у кечасиям намоз ўқиса», дебдилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
400 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: كَانَ الرَّجُلُ فِي حَيَاةِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، إِذَا رَأَى رُؤْيَا، قَصَّهَا عَلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَتَمَنَّيْتُ أَنْ أَرَى رُؤْيَا أَقُصُّهَا عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: وَكُنْتُ غُلَامًا شَابًّا عَزَبًا، وَكُنْتُ أَنَامُ فِي الْمَسْجِدِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَرَأَيْتُ فِي النَّوْمِ كَأَنَّ مَلَكَيْنِ أَخَذَانِي فَذَهَبَا بِي إِلَى النَّارِ، فَإِذَا هِيَ مَطْوِيَّةٌ كَطَيِّ الْبِئْرِ، وَإِذَا لَهَا قَرْنَانِ كَقَرْنَيِ الْبِئْرِ، وَإِذَا فِيهَا نَاسٌ قَدْ عَرَفْتُهُمْ، فَجَعَلْتُ أَقُولُ: أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ النَّارِ، أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ النَّارِ، أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ النَّارِ، قَالَ: فَلَقِيَهُمَا مَلَكٌ فَقَالَ لِي: لَمْ تُرَعْ، فَقَصَصْتُهَا عَلَى حَفْصَةَ، فَقَصَّتْهَا حَفْصَةُ عَلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «نِعْمَ الرَّجُلُ عَبْدُ اللهِ لَوْ كَانَ يُصَلِّي مِنَ اللَّيْلِ». قَالَ سَالِمٌ: فَكَانَ عَبْدُ اللهِ بَعْدَ ذَلِكَ لَا يَنَامُ مِنَ اللَّيْلِ إِلَّا قَلِيلًا.
[خ 440، م 2479، ت 321، س 722، د 382، جه 751].
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: «Жаброил сенга салом айтяпти», дедилар. Мен «Ва алайҳиссалом ва роҳматуллоҳ», дедим.
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
401 - عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّهَا حَدَّثَتْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهَا: «إِنَّ جِبْرِيلَ يَقْرَأُ عَلَيْكِ السَّلَامَ». قَالَتْ: فَقُلْتُ: وَعَلَيْهِ السَّلاَمُ وَرَحْمَةُ اللهِ.
[خ 3217، م 2447، ت 2693، س 3952، د 5232، جه 3696].