Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Сулайк Ғатафоний жума куни келганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбарда ўтиргандилар. Сулайк намоз ўқимасдан, ўтириб олди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Икки ракъат ўқиб олдингми?» дедилар. У: «Йўқ», деди. У зот: «Тур, ўқиб ол», дедилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
Изоҳ: Қози Иёз айтади: «Имом Молик, Лайс, Абу Ҳанифа, Саврий ва жумҳур саҳоба ва тобеъинларнинг наздида имом хутбага чиққан бўлса, таҳийятул масжид ўқилмайди». Мазкур уламолар хутба пайтида жим туриш вожиблигига далолат қилган ҳадисларни ҳужжат қилганлар, таҳийятул масжид намозини ўқиш кераклиги ҳақидаги ҳадисларни эса муайян сабабларга кўра, истисно тариқасида бўлган деб, амал учун умумий маънодаги ҳадисларни қабул қилишган. Бу фатво, хусусан, Умар ибн Хаттоб, Усмон ибн Аффон, Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳумларнинг барчаларидан нақл қилинган. Шунга кўра, ҳанафий мазҳаби уламолари имом хутбага чиққанидан кейин уни тинглашдан бошқа ҳар қандай ҳатти‑ҳаракатни ножоиз санашган.
134 - عَنْ جَابِرٍ أَنَّهُ قَالَ: جَاءَ سُلَيْكٌ الْغَطَفَانِيُّ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، وَرَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَاعِدٌ عَلَى الْمِنْبَرِ، فَقَعَدَ سُلَيْكٌ قَبْلَ أَنْ يُصَلِّيَ، فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «أَرَكَعْتَ رَكْعَتَيْنِ؟» قَالَ: لَا، قَالَ: «قُمْ فَارْكَعْهُمَا».
[خ 930، م 875، ت 510، س 1395، د 1115، جه 1112].
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Ким жума куни жунубликдан қиладиган ғуслини қилиб, кейин келса, бадана қурбонлик қилгандекдир. Ким иккинчи пайтда келса, сигир қурбонлик қилгандек. Ким учинчи пайтда келса, шохдор қўчқор қурбонлик қилгандек. Ким тўртинчи пайтда келса, товуқ қурбонлик қилгандек. Ким бешинчи пайтда келса, тухум қурбонлик қилгандек. Қачонки имом (минбарга) чиқса, фаришталар зикрни эшитиш учун ҳозир бўлишади».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
Изоҳ: Бадана – қурбонликка аталган туя (ҳанафий мазҳабида қорамол ҳам). Бу сўзнинг луғавий маъноси «семиз», «жуссадор», «бўрдоқи» деганидир. Араблар семирган, етилган туя ва молларни сўйиб, ҳадий қилганлари учун уларни «бадана» деб номлашган. Аммо қурбонликка аталган қўй-эчкилар бадана дейилмайди. Бу ерда айнан туя назарда тутилган.
135 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ؛ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ غُسْلَ الْجَنَابَةِ، ثُمَّ رَاحَ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَدَنَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الثَّانِيَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَقَرَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الثَّالِثَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ كَبْشًا أَقْرَنَ، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الرَّابِعَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ دَجَاجَةً، وَمَنْ رَاحَ فِي السَّاعَةِ الْخَامِسَةِ فَكَأَنَّمَا قَرَّبَ بَيْضَةً، فَإِذَا خَرَجَ الْإِمَامُ حَضَرَتِ الْمَلَائِكَةُ يَسْتَمِعُونَ الذِّكْرَ».
[خ 881، م 850، ت 499، س 864، د 351، جه 1092].
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жума куни имом хутба қилаётганда ёнингдаги шеригингга «Жим тур» десанг ҳам, лағв* қилган бўласан», дедилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
* Лағв – беҳуда, бефойда гап-сўз ва ҳатти-ҳаракатлар.
136 - عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِذَا قُلْتَ لِصَاحِبِكَ أَنْصِتْ، يَوْمَ الْجُمُعَةِ، وَالْإِمَامُ يَخْطُبُ، فَقَدْ لَغَوْتَ».
[خ 934، م 851، ت 512، س 1401، د 1112، جه 1110].
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жума кунини зикр қила туриб, «Унда шундай бир вақт борки, мусулмон банда намоз ўқиб турган ҳолида унга мувофиқ келиб, Аллоҳдан бирон нарса сўраса, У Зот унга ўшани бермай қўймайди», дедилар».
(Ровий) Қутайба ўз ривоятида «Ва қўллари билан унинг озлигига ишора қилдилар» деб қўшимча қилган.
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
137 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ؛ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم ذَكَرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ: «فِيهِ سَاعَةٌ لَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَهُوَ يُصَلِّي يَسْأَلُ اللهَ شَيْئًا إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ».
زَادَ قُتَيْبَةُ فِي رِوَايَتِهِ: وَأَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا.
[خ 935، م 852، ت 488، س 1373، د 1046، جه 1137].
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жума куни тик туриб хутба қилар, кейин ўтириб, кейин яна турар эдилар. Худди ҳозир қилаётганингиздек».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
138 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَخْطُبُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ قَائِمًا، ثُمَّ يَجْلِسُ، ثُمَّ يَقُومُ، قَالَ: كَمَا يَفْعَلُونَ الْيَوْمَ.
[خ 920، م 861، ت 506، س 1416، د 1092، جه 1103].
Нофеъдан ривоят қилинади:
«Абдуллоҳ ибн Умар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг нафл намозларини таърифлар экан, «У зот жумадан кейин намоз ўқимасдан қайтардилар ва уйларида икки ракъат ўқир эдилар», деди».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
139 - عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ؛ أَنَّهُ وَصَفَ تَطَوُّعَ صَلَاةِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: فَكَانَ لَا يُصَلِّي بَعْدَ الْجُمُعَةِ حَتَّى يَنْصَرِفَ فَيُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ فِي بَيْتِهِ.
[خ 937، م 882، ت 425، س 873، د 1127، جه 1130].