(1) МУКОТАБНИНГ ЖОИЗ БЎЛГАН ШАРТЛАРИ ҲАҚИДА. КИМ АЛЛОҲНИНГ КИТОБИДА БЎЛМАГАН ШАРТНИ ШАРТ ҚИЛИБ ҚЎЙСА...
(1) بَاب: مَا يَجُوزُ مِنْ شُرُوطِ الْمُكَاتَبِ
1123.2561. Оиша розияллоҳу анҳо шундай хабар беради:
«Барира унинг олдига мукотабасига ёрдам сўраб келибди. У ҳали мукотабасидан ҳеч нарса тўламаган экан. Оиша унга: «Аҳлингга қайтиб бор. Мукотабангни тўлашим ва валойинг меники бўлишини исташса, шундай қиламан», дебди. Барира буни ўз аҳлига зикр қилган экан, улар кўнишмабди ва: «Агар сен туфайли савоб олмоқчи бўлса ва валойинг бизники бўлса, шундай қилаверсин», дейишибди. (Оиша) буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга зикр қилган экан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Сотиб олиб, озод қилавер, чунки вало фақат озод қилганникидир», дебдилар. Кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам туриб: «Одамларга нима бўлдики, Аллоҳнинг Китобида йўқ шартларни қўядилар?! Ким Аллоҳнинг Китобида йўқ шартни қўйса, юз марта шарт қилса ҳам ҳақли эмасдир! Аллоҳнинг шарти энг ҳақли ва ишончлидир!» дедилар».
1123/2561 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: أَنَّ بَرِيرَةَ جَاءَتْ تَسْتَعِينُهَا فِي كِتَابَتِهَا، وَلَمْ تَكُنْ قَضَتْ مِنْ كِتَابَتِهَا شَيْئًا، قَالَتْ لَهَا عَائِشَةُ: ارْجِعِي إِلَى أَهْلِكِ، فَإِنْ أَحَبُّوا أَنْ أَقْضِيَ عَنْكِ كِتَابَتَكِ، وَيَكُونَ وَلَاؤُكِ لِي فَعَلْتُ، فَذَكَرَتْ ذَلِكَ بَرِيرَةُ لِأَهْلِهَا فَأَبَوْا وَقَالُوا: إِنْ شَاءَتْ أَنْ تَحْتَسِبَ عَلَيْكِ فَلْتَفْعَلْ، وَيَكُونَ وَلَاؤُكِ لَنَا، فَذَكَرَتْ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «ابْتَاعِي، فَأَعْتِقِي، فَإِنَّمَا الْوَلَاءُ لِمَنْ أَعْتَقَ». ثُمَّ قَامَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: «مَا بَالُ أُنَاسٍ يَشْتَرِطُونَ شُرُوطًا لَيْسَتْ فِي كِتَابِ اللهِ، مَنِ اشْتَرَطَ شَرْطًا لَيْسَ فِي كِتَابِ اللهِ فَلَيْسَ لَهُ وَإِنْ شَرَطَ مِئَةَ مَرَّةٍ، شَرْطُ اللهِ أَحَقُّ وَأَوْثَقُ».