Саҳиҳул Бухорийнинг мухтасари (300)
الإمام الحافظ ابن أبي جمرة الأندلسي
Имом Ҳофиз Ибн аби жамра андалусий
مختصر صحيح البخاري
المسمى
جمع النهاية في بدء الخير والغاية
Саҳиҳул бухорийнинг мухтасари
(Яхшилик ва мақсаднинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами деб номланган)
Тўплаб, нашрга тайёрловчи:
Анвар Аҳмад
Абдулазиз Ҳасан
Тошкент: 2020 йил
142- 2928- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تُقَاتِلُوا التُّرْكَ، صِغَارَ الْأَعْيُنِ، حُمْرَ الْوُجُوهِ، ذُلْفَ الْأُنُوفِ، كَأَنَّ وُجُوهَهُمُ الْمَجَانُّ الْمُطْرَقَةُ، وَلَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تُقَاتِلُوا قَوْمًا نِعَالُهُمُ الشَّعَرُ».
142- 2928. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кўзлари кичик, юзлари қизил, пучуқбурун, юзлари тери қопланган қалқонга ўхшайдиган туркларга қарши жанг қилмагунингизча, Соъат (Қиёмат) қоим бўлмайди. Пойабзаллари жун бўлган қавмга қарши жанг қилмагунингизча, Соъат қоим бўлмайди», дедилар».
141- 2919- عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: (أنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم رَخَّصَ لِعَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ وَالزُّبَيْرِ فِي قَمِيصٍ مِنْ حَرِيرٍ؛ مِنْ حِكَّةٍ كَانَتْ بِـهِمَا.
141- 2919. Анас розияллоҳу анҳу шундай сўзлаб берди:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Абдурраҳмон ибн Авф ва Зубайрга қичима касалликлари борлиги учун ипак кўйлакка рухсат бердилар».
140- عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: جُعِلَ رِزْقِي تَحْتَ ظِلِّ رُمْحِي، وَجُعِلَ الذِّلَّةُ وَالصَّغَارُ عَلَى مَنْ خَالَفَ أَمْرِي.
- Ибн Умар розияллоҳу анҳумо Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай ривоят қилади: «Ризқим найзамнинг соясида қилинди, амримга қарши чиққанларга зиллат ва хорлик* битилди».
139- 2907- عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ يَوْمُ عِيدٍ يَلْعَبُ السُّودَانُ بِالدَّرَقِ وَالْحِرَابِ، فَإِمَّا سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، وَإِمَّا قَالَ: «تَشْتَهِينَ أَنْ تَنْظُرِي؟» فَقُلْتْ: نَعَمْ، فَأَقَامَنِي وَرَاءَهُ؛ خَدِّي عَلَى خَدِّهِ، وَيَقُولُ: «دُونَكُمْ بَنِي أَرْفِدَةَ» حَتَّى إِذَا مَلِلْتُ.. قَالَ: «حَسْبُكِ؟» قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «فَاذْهَبِي».
139-2907. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
Ийд куни ҳабашлар чарм қалқон ва найзачалар билан ўйин қилишаётган эди. Ё мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрадим, ё у зот: «Кўришни хоҳлайсанми?» дедилар. «Ҳа», дедим. Мени ортларига турғизиб қўйдилар. Ёноғим ёноқларига тегиб турар эди. У зот: «Эй Бану Арфида, давом этаверинглар!» дер эдилар. Ниҳоят, мен зериккач, «Етарлими?» дедилар. «Ҳа», дедим. «Боравер», дедилар».
138- 2860- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «الْخَيْلُ لِثَلَاثَةٍ: لِرَجُلٍ أَجْرٌ، وَلِرَجُلٍ سِتْرٌ، وَعَلَى رَجُلٍ وِزْرٌ.
فَأَمَّا الَّذِي لَهُ أَجْرٌ.. فَرَجُلٌ رَبَطَهَا فِي سَبِيلِ اللهِ، فَأَطَالَ فِي مَرْجٍ أَوْ رَوْضَةٍ، فَمَا أَصَابَتْ فِي طِيَلِهَا ذَلِكَ مِنَ الْمَرْجِ أَوِ الرَّوْضَةِ.. كَانَتْ لَهُ حَسَنَاتٍ.
وَلَوْ أَنَّهَا قَطَعَتْ طِيَلَهَا، فَاسْتَنَّتْ شَرَفًا أَوْ شَرَفَيْنِ.. كَانَتْ أَرْوَاثُهَا وَآثَارُهَا حَسَنَاتٍ لَهُ، وَلَوْ أَنَّهَا مَرَّتْ بِنَهَرٍ فَشَرِبَتْ مِنْهُ، وَلَمْ يُرِدْ أَنْ يَسْقِيَهَا.. كَانَ ذَلِكَ حَسَنَاتٍ لَهُ.
وَرَجُلٌ رَبَطَهَا تَغَنِّيًا وَتَعَفُّفًا، وَلَمْ يَنْسَ حَقَّ اللهِ فِي رِقَابِـهَا وَلَا ظُهُورِهَا؛ فَهِيَ لِذَلِكَ سِتْرٌ.
وَرَجُلٌ رَبَطَهَا فَخْرًا وَرِيَاءً وَنِوَاءً لِأَهْلِ الْإِسْلَامِ؛ فَهْيَ وِزْرٌ عَلَى ذَلِكَ».
138- 2860. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «От уч киши учундир: биров учун ажр, биров учун парда,* яна биров учун гуноҳдир.
Ажр оладигани уни Аллоҳ йўлида боққан киши бўлиб, яйлов ёки ўтлоққа унинг арқонини узун ташлаб қўйгандир. У ўша узун арқонида яйлов ёки ўтлоқда нимага тегмасин, унинг (эгаси) учун ҳасанот бўлади. Узун арқонини ҳам узиб, бир‑икки қир оша ўйноқлаб кетиб қолса, унинг тезаги ҳам, изи ҳам унинг (эгаси) учун ҳасанот бўлади. Агар уни суғормоқчи бўлмаган тақдирда ҳам, у дарёдан ўтиб, ундан ичса, унинг (эгаси) учун ҳасанот бўлади.
Яна бири уни (отни) фахрланиш, риёкорлик ҳамда Ислом аҳлига ғанимлик учун боққан киши бўлиб, бу унинг учун гуноҳдир».
137- 2856- عَنْ مُعَاذٍ رضي الله عنه قَالَ: كُنْتُ رِدْفَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم عَلَى حِمَارٍ يُقَالُ لَهُ: عُفَيْرٌ، فَقَالَ: «يَا مُعَاذُ؛ هَلْ تَدْرِي مَا حَقُّ اللهِ عَلَى عِبَادِهِ، وَمَا حَقُّ الْعِبَادِ عَلَى اللهِ؟» قُلْتُ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «فَإِنَّ حَقَّ اللهِ عَلَى الْعِبَادِ: أَنْ يَعْبُدُوهُ وَلَا يُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا، وَحَقَّ الْعِبَادِ عَلَى اللهِ: أَنْ لَا يُعَذِّبَ مَنْ لَا يُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا». فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ؛ أَفَلَا أُبَشِّرُ بِهِ النَّاسَ؟ قَالَ: «لَا تُبَشِّرْهُمْ فَيَتَّكِلُوا».
137- 2856. Муоз розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга «Уфайр» деб аталадиган бир эшакка мингашиб олган эдим. У зот: «Эй Муоз, Аллоҳнинг Ўз бандаларидаги ҳаққи нимаю, бандаларнинг Аллоҳдаги ҳақлари нима, биласанми?» дедилар. Мен: «Аллоҳ ва Унинг Расули билади», дедим. У зот: «Албатта, Аллоҳнинг бандалардаги ҳаққи У Зотга ибодат қилишлари ва У Зотга бирор нарсани шерик қилмасликларидир. Бандаларнинг Аллоҳдаги ҳақлари эса У Зотга ширк келтирмаганни азобламасликдир», дедилар. Шунда мен: «Эй Аллоҳнинг Расули, бу билан одамларга хушхабар бермайми?» дедим. У зот: «Уларга хушхабар берма, яна суяниб қолишмасин», дедилар».
136- 2853- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه يَقُولُ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «مَنِ احْتَبَسَ فَرَسًا فِي سَبِيلِ اللهِ؛ إِيمَانًا بِاللهِ، وَتَصْدِيقًا بِوَعْدِهِ.. فَإِنَّ شِبَعَهُ وَرِيَّهُ [وَرَوْثَهُ] وَبَوْلَهُ فِي مِيزَانِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ».
136- 2853. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтадилар:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Аллоҳнинг йўлида, Аллоҳга иймон келтирган, Унинг ваъдасини тасдиқлаган ҳолда от сақласа, унинг тўйганию қонгани, тезагию пешоби қиёмат куни (эгасининг) тарозисида бўлади», дедилар».
135- 2843- عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللهِ.. فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللهِ بِخَيْرٍ.. فَقَدْ غَزَا».
135- 2843. Зайд ибн Холид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Аллоҳнинг йўлидаги бир ғозийни жиҳозласа, ғазот қилибди. Ким яхшилик билан Аллоҳ йўлидаги бир ғозийнинг ўрнига қолса, ғазот қилибди», дедилар».
134- 2840- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رضي الله عنه قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «مَنْ صَامَ يَوْمًا فِي سَبِيلِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.. بَعَّدَ اللهُ وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفًا».
134- 2840. Абу Саъид розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Ким Аллоҳнинг йўлида бир кун рўза тутса, Аллоҳ унинг юзини дўзахдан етмиш кузлик* узоқ қилади», деганларини эшитдим».
* «Етмиш кузлик» дегани етмиш йиллик масофачалик дегани. Бу ўзбек тилидаги «Етмиш баҳорни қарши олди», деган жумлага ўхшайди.
133- 2837- عَنِ الْبَرَاءِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: رَأَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ الْأَحْزَابِ يَنْقُلُ التُّرَابَ - وَقَدْ وَارَى التُّرَابُ بَيَاضَ بَطْنِهِ - وَهُوَ يَقُولُ: «لَوْلَا أَنْتَ مَا اهْتَدَيْنَا، وَلَا تَصَدَّقْنَا وَلَا صَلَّيْنَا، فَأَنْزِلِ السَّكِينَةَ عَلَيْنَا، وَثَبِّتِ الْأَقْدَامَ إِنْ لَاقَيْنَا، إِنَّ الْأُلَى قَدْ بَغَوْا عَلَيْنَا، إِذَا أَرَادُوا فِــتْنَــةً أَبَيْنَــا».
133- 2837. Баро розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Аҳзоб куни* Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тупроқ ташиётганларини кўрдим. Оппоқ қоринларини тупроқ босган эди. У зот эса шундай дер эдилар:
«Сен бўлмасанг, топмас эдик ҳидоят,
Қилмас эдик хайр, намоз, ибодат.
Устимиздан сакинатинг ёғдиргин,
Гар йўлиқсак, собитқадам қил албат.
Хоҳлар эса бизга зулм қилганлар
Фитна қилмоқ, юз ўгирдик ниҳоят».
* Аҳзоб куни – Хандақ ғазоти кунининг яна бир номи.