Саҳиҳул Бухорийнинг мухтасари (300)
الإمام الحافظ ابن أبي جمرة الأندلسي
Имом Ҳофиз Ибн аби жамра андалусий
مختصر صحيح البخاري
المسمى
جمع النهاية في بدء الخير والغاية
Саҳиҳул бухорийнинг мухтасари
(Яхшилик ва мақсаднинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами деб номланган)
Тўплаб, нашрга тайёрловчи:
Анвар Аҳмад
Абдулазиз Ҳасан
Тошкент: 2020 йил
212- 5445- عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ [رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا] قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «مَنْ تَصَبَّحَ كُلَّ يَوْمٍ بِسَبْعِ تـَمَرَاتٍ عَجْوَةٍ.. لَمْ يَضُرُّهُ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ سُمٌّ وَلَا سِحْرٌ».
212- 5445. Омир ибн Саъд отасидан ривоят қилади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳар куни тонгда ажвадан* еттита еса, ўша куни унга заҳар ҳам, сеҳр ҳам зарар қилмайди», дедилар».
* Ажва – хурмонинг Мадинаи Мунавварада ўсадиган энг яхши нави.
كتاب الأطعمة
ЕГУЛИКЛАР КИТОБИ
211- الـبُخَارِيُّ: [وَقَالَ أَنَسٌ] رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: اذْكُرُوا اسْمَ اللهِ، وَلْيَأْكُلْ كُلُّ رَجُلٍ مِـمَّا يَلِيهِ.
- Анас розияллоҳу анҳу айтади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳнинг исмини зикр қилинглар ва ҳар бир киши (таомни) ўз олдидан есин», дедилар».
210- 5363- عَنِ الْأَسْوَدِ بْنِ يَزِيدَ رضي الله عنه قَالَ: (سَأَلْتُ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: مَا كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَصْنَعُ فِي الْبَيْتِ؟ قَالَتْ: كَانَ فِي مِهْنَةِ أَهْلِهِ، فَإِذَا سَمِعَ الْأَذَانَ.. خَرَجَ.
210- 5363. Асвад ибн Язид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Оиша розияллоҳу анҳодан: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уйда нима қилар эдилар?» деб сўрадим. «У зот аҳлларининг юмушларида бўлар эдилар. Азонни эшитсалар, чиқиб кетар эдилар», деди».
كتاب النفقات
НАФАҚАЛАР китоби
209- 5357- عَنْ عُمَرَ بْنِ الـخَطَّابِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم (كَانَ يَبِيعُ نَخْلَ بَنِي النَّضِيرِ، وَيَحْبِسُ لِأَهْلِهِ قُوتَ سَنَتِهِمْ).
209- 5357. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Бану Назирнинг хурмосини сотар ва ўз аҳлларига бир йиллик озиқ‑овқатни ғамлаб қўяр эдилар».
كتاب الطلاق
Талоқ китоби
208- 5283- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُمَا: أَنَّ زَوْجَ بَرِيرَةَ كَانَ عَبْدًا، يُقَالُ لَهُ: مُغِيثٌ، كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ يَطُوفُ خَلْفَهَا يَبْكِي وَدُمُوعُهُ تَسِيلُ عَلَى لِحْيَتِهِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِلْعَبَّاسٍ: «يَا عَبَّاسُ؛ أَلَا تَعْجَبُ مِنْ حُبِّ مُغِيثٍ بَرِيرَةَ، وَمِنْ بُغْضِ بَرِيرَةَ مُغِيثًا؟! فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «لَوْ رَاجَعْتِهِ» قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ؛ تَأْمُرُنِي؟ قَالَ: «إِنـَّمَا أَنَا أَشْفَعُ» قَالَتْ: لَا حَاجَةَ لِي فِيهِ.
208- 5283. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Бариранинг эри Муғис деган қул эди. Унинг йиғлаб, ёшлари соқолига оқиб, унинг орқасидан айланиб юргани ҳамон кўз ўнгимда. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аббосга: «Эй Аббос, Муғиснинг Барирани яхши кўриши‑ю, Бариранинг Муғисни ёмон кўришидан ажабланмаяпсанми?» дедилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Унга қайтсанг бўларди», дедилар. (Барира): «Эй Аллоҳнинг Расули, менга буюряпсизми?» деди. У зот: «Мен ўртага тушяпман, холос», дедилар. У: «Менинг унга ҳожатим йўқ», деди».
207- 5243- عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ الله رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُمَا قَالَ: (كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَكْرَهُ أَنْ يَأْتِيَ الرَّجُلُ أَهْلَهُ طُرُوقًا).
207- 5243. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам (сафардан келган) кишининг ўз аҳли ҳузурига кечаси кириб келишини ёқтирмас эдилар».
206- 5089- عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهَا قَالَتْ: دَخَلَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى ضُبَاعَةَ بِنْتِ الزُّبَيْرِ فَقَالَ لَهَا: «لَعَلَّكِ أَرَدْتِ الْحَجَّ»؟ قَالَتْ: وَاللهِ؛ لَا أَجِدُنِي إِلَّا وَجِعَةً، فَقَالَ لَهَا: «حُجِّي وَاشْتَرِطِي؛ وَقُولِي: اللَّهُمَّ؛ مَحِلِّي حَيْثُ حَبَسْتَنِي». وَكَانَتْ تَحْتَ الْمِقْدَادِ بْنِ الْأَسْوَدِ.
206- 5089. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Зубоъа бинт Зубайрнинг олдига кириб, унга: «Ҳажни ирода қилибсанми?» дедилар. У: «Аллоҳга қасамки, ўзимни фақат бетоб ҳис қиляпман», деди. У зот унга: «Ҳаж қилавер ва шарт қилиб: «Аллоҳим! Эҳромдан чиқиш ерим Сен мени тутиб қолган жойдир», деб айт», дедилар.
У Миқдод ибн Асваднинг никоҳида эди».
كتاب النكاح
НИКОҲ КИТОБИ
205- 5076- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ؛ إِنِّي رَجُلٌ شَابٌّ، وَإِنِّي أَخَافُ عَلَى نَفْسِي الْعَنَتَ، وَلَا أَجِدُ مَا أَتَزَوَّجُ بِهِ النِّسَاءَ، فَسَكَتَ عَنِّي، ثُمَّ قُلْتُ مِثْلَ ذَلِكَ فَسَكَتَ عَنِّي، [ثُمَّ قُلْتُ مِثْلَ ذَلِكَ فَسَكَتَ عَنِّي]، ثُمَّ قُلْتُ مِثْلَ ذَلِكَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «يَا أَبَا هُرَيْرَةَ؛ جَفَّ الْقَلَمُ بـِمَا أَنْتَ لَاقٍ، فَاخْتَصِ عَلَى ذَلِكَ أَوْ ذَرْ».
205- 5076. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Эй Аллоҳнинг Расули, мен ёш йигитман. Бузуқликдан қўрқяпман. Уйланишга эса ҳеч нарсам йўқ», дедим. У зот индамадилар. Кейин мен яна шу гапни айтдим. У зот яна индамадилар. Кейин мен яна шу гапни айтдим. У зот индамадилар. Кейин яна шу гапни айтган эдим, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Абу Ҳурайра, қалам сенга келадиган нарсани битиб, қуриб бўлган. Шунга кўра, ўзингни бичасанми, қўясанми, (фарқи йўқ)», дедилар».
Изоҳ: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу мазкур мурожаат билан ўзини бичиб олишга рухсат сўраган. У бу гапни тарорлайвергач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рад этиш мазмунида унга муносиб равишда мазкур ҳадисни айтганлар. Тақдир қаламини биз билган қаламга ташбеҳ қилиб, барча бўладиган ишлар ёзиб бўлингани, унинг сиёҳи ҳам қуриб бўлгани, яъни тақдирдаги нарса ўзгармаслигини бадиий услубда уқтирганлар ва гапнинг охирида бироз зардали танбеҳ берганлар. Демоқчиларки, гуноҳдан қайтиш учун Аллоҳ қайтарган ишни қилишга баҳона қидирилмайди, бу нотўғри тасарруф. Агар тақдирда бўлса, ўзингни бичасанми, бичмайсанми, ўша ўзинг қўрққан ишга дучор бўласан. Бинобарин, гуноҳдан тийилиш ношаръий иш билан эмас, сабр‑матонат билан амалга оширилади.
204- 5061- عَنْ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى [عَنْهُ]: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: اقْرَءُوا الْقُرْآنَ مَا ائْتَلَفَتْ عَلَيْهِ قُلُوبُكُمْ، فَإِذَا اخْتَلَفْتُمْ.. فَقُومُوا عَنْهُ.
204- 5061. Жундаб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қуръонни қалбларингиз унга ошино бўлиб турганда ўқинг. Келишмай қолсангиз, ундан туриб кетинг», дедилар».
203- 5047- عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مُغَفَّلٍ [رضي الله عنه] قَالَ: (رَأَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ عَلَى نَاقَتِهِ - أَوْ جَمَلِهِ - وَهِيَ تَسِيرُ بِهِ، وَهُوَ يَقْرَأُ سُورَةَ الْفَتْحِ - أَوْ مِنْ سُورَةِ الْفَتْحِ - قِرَاءَةً لَيِّنَةً، وَهُوَ يُرَجِّعُ.
203- 5047. Абдуллоҳ ибн Муғаффал розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг моялари [ёки нортуялари] устида қироат қилаётганларини кўрдим. У юриб борар, у зот эса Фатҳ сурасини [ёки Фатҳ сурасидан] майин қироат билан ўқир, оҳанг билан қироат қилар эдилар».