بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

75 - كِتَابُ الْأَضَاحِيِّ

ҚУРБОНЛИКЛАР КИТОБИ

1370/1 – بَاب: مَا يُؤْكَلُ مِنْ لُحُومِ الْأَضَاحِيِّ وَمَا يُتَزَوَّدُ مِنْهَا

1370.1-БОБ.

Қурбонлик гўштларини ейиш
ва уларни ғамлаб олиш ҳақида

1877/5569 - عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ r: «مَنْ ضَحَّى مِنْكُمْ فَلَا يُصْبِحَنَّ بَعْدَ ثَالِثَةٍ وَفِي بَيْتِهِ مِنْهُ شَيْءٌ». فَلَمَّا كَانَ الْعَامُ الْمُقْبِلُ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، نَفْعَلُ كَمَا فَعَلْنَا عَامَ الْمَاضِي؟ قَالَ: «كُلُوا وَأَطْعِمُوا وَادَّخِرُوا، فَإِنَّ ذَلِكَ الْعَامَ كَانَ بِالنَّاسِ جَهْدٌ فَأَرَدْتُ أَنْ تُعِينُوا فِيهَا».

.18775569. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизлардан ким қурбонлик қилса, учинчи кундан кейин уйида ундан бирор нарса қолдирмасин», дедилар.

Келаси йили: «Эй Аллоҳнинг Расули, ўтган йили қилганимиздек қилайликми?» дейишди. У зот: «Енглар, едиринглар, ғамлаб ҳам қўйинглар. У йили одамлар қийинчиликда эди, уларга ёрдам беришингизни хоҳлаган эдим», дедилар».

1618/4270 - عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: غَزَوْتُ مَعَ النَّبِيِّ r سَبْعَ غَزَوَاتٍ، وَخَرَجْتُ فِيمَا يَبْعَثُ مِنَ الْبُعُوثِ تِسْعَ غَزَوَاتٍ، مَرَّةً عَلَيْنَا أَبُو بَكْرٍ، وَمَرَّةً عَلَيْنَا أُسَامَةُ رَضِيَ الله عَنْهُمَا.

.16184270. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳу айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга еттита ғазотда қатнашдим. У зот жўнатган қўшинлар таркибида тўққизта ғазотга чиқдим. Бизга бир сафар Абу Бакр бош бўлди, бир сафар Усома бош бўлди».

 1166/23 – بَاب: غَزْوَةِ خَيْبَرَ

 1166.23-БОБ.

 Хайбар* ғазоти ҳақида

1603/4196 - عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ t قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ النَّبِيِّ r إِلَى خَيْبَرَ، فَسِرْنَا لَيْلًا، فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ لِعَامِرٍ رَضِيَ الله عَنْهُ:  يَا عَامِرُ أَلَا تُسْمِعُنَا مِنْ هُنَيْهَاتِكَ؟ وَكَانَ عَامِرٌ رَجُلًا شَاعِرًا، فَنَزَلَ يَحْدُو بِالْقَوْمِ يَقُولُ:

اللَّهُمَّ لَوْلَا أَنْتَ مَا اهْتَدَيْنَا           وَلَا تَصَدَّقْنَا وَلَا صَلَّيْنَا

فَاغْفِرْ فِدَاءً لَكَ مَا أَبْقَيْنَا            وَثَبِّتِ الْأَقْدَامَ إِنْ لَاقَيْنَا

وَأَلْــقِــيَنْ سَـــــكِيــنَــةً عَــلَــيْــنَــا             إِنَّا إِذَا صِيحَ بِنَا أَبَيْنَا

وَبِالصِّيَاحِ عَوَّلُوا عَلَيْنَا

فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: مَنْ هَذَا السَّائِقُ؟ قَالُوا: عَامِرُ بْنُ الْأَكْوَعِ، قَالَ: يَرْحَمُهُ اللهُ. قَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ: وَجَبَتْ يَا نَبِيَّ اللهِ، لَوْلَا أَمْتَعْتَنَا بِهِ، فَأَتَيْنَا خَيْبَرَ، فَحَاصَرْنَاهُمْ حَتَّى أَصَابَتْنَا مَخْمَصَةٌ شَدِيدَةٌ، ثُمَّ إِنَّ اللهَ تَعَالَى فَتَحَهَا عَلَيْهِمْ، فَلَمَّا أَمْسَى النَّاسُ مَسَاءَ الْيَوْمِ الَّذِي فُتِحَتْ عَلَيْهِمْ، أَوْقَدُوا نِيرَانًا كَثِيرَةً، فَقَالَ النَّبِيُّ r:مَا هَذِهِ النِّيرَانُ؟ عَلَى أَيِّ شَيْءٍ تُوقِدُونَ؟ قَالُوا: عَلَى لَحْمٍ، قَالَ: عَلَى أَيِّ لَحْمٍ؟ قَالُوا: لَحْمِ حُمُرِ الْإِنْسِيَّةِ، قَالَ النَّبِيُّ r: أَهْرِيقُوهَا وَاكْسِرُوهَا. قَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَوْ نُهَرِيقُهَا وَنَغْسِلُهَا؟ قَالَ: أَوْ ذَاكَ. فَلَمَّا تَصَافَّ الْقَوْمُ كَانَ سَيْفُ عَامِرٍ قَصِيرًا، فَتَنَاوَلَ بِهِ سَاقَ يَهُودِيٍّ لِيَضْرِبَهُ، وَيَرْجِعُ ذُبَابُ سَيْفِهِ، فَأَصَابَ عَيْنَ رُكْبَةِ عَامِرٍ فَمَاتَ مِنْهُ، قَالَ: فَلَمَّا قَفَلُوا قَالَ سَلَمَةُ: رَآنِي رَسُولُ اللهِ r وَهْوَ آخِذٌ بِيَدِي قَالَ: مَا لَكَ؟ قُلْتُ لَهُ: فِدَاكَ أَبِي وَأُمِّي، زَعَمُوا أَنَّ عَامِرًا حَبِطَ عَمَلُهُ. قَالَ النَّبِيُّ r: كَذَبَ مَنْ قَالَهُ، إِنَّ لَهُ لَأَجْرَيْنِ - وَجَمَعَ بَيْنَ إِصْبَعَيْهِ - إِنَّهُ لَجَاهِدٌ مُجَاهِدٌ، قَلَّ عَرَبِيٌّ مَشَى بِهَا مِثْلَهُ. وَفِي رِوَايَةٍ: نَشَأَ بِهَا.

.16034196. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Хайбар томон чиқдик. Кечаси йўл юрдик. Қавмдан бир киши Омирга: «Эй Омир, бирон нима эшитайлик!» деди. Омир шоир одам эди. Тушиб, қавмга хиргойи қила бошлади:

                «Сен бўлмасанг, Аллоҳим,

                Топмас эдик ҳидоят,

                На садақа, на намоз,

                Қилмас эдик ибодат.

                Барча фидойинг Сенинг,

                Айла бизни мағфират.

                Душман олдида бизни

                Собитқадам қил албат.

                Устимизга туширгин

                Хотиржамлик, сакинат,

                Бизни улар ортга чорласа,

                Бош тортамиз ниҳоят.

                Улар бизга ҳайқириб,

                Айлади қасду ғорат!»

Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу бошловчи ким?» дедилар. «Омир ибн Акваъ», дейишди. У зот: «Аллоҳ уни раҳматига олсин!» дедилар. Шунда қавмдан бир киши: «(Унга шаҳодат) вожиб бўлди, эй Аллоҳнинг Набийси. Бизни ундан баҳраманд қилиб турсангиз бўлмасмиди?» деди. Хайбарга келиб, уларни қамал қилдик. Қаттиқ оч қолдик. Кейин Аллоҳ таоло уни (Хайбарни) бизга фатҳ қилиб берди. Фатҳ насиб қилган кун арафасида кеч киргач, одамлар гулханлар ёқишди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу оловлар нима? Нимага ўт ёқяпсизлар?» дедилар. «Гўшт (пишириш) учун», дейишди. «Қандай гўшт?» дедилар. «Хонаки эшакнинг гўшти», дейишди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Буларни (қозонларни) тўкинглар ва синдириб ташланглар», дедилар. Бир киши: «Эй Аллоҳнинг Расули, уларни тўкиб, кейин ювиб ташлаймизми?» деди. У зот: «Ёки шундай (қилинглар)», дедилар.

Омирнинг қиличи калта эди. Одамлар сафлангач, у бир яҳудийнинг болдирига зарба бериш учун қилич солди, лекин учи ўзига қайтиб, тиззасининг кўзига тегди ва шундан ўлди. Қайтишгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени кўриб, қўлимдан тутдилар ва: «Сенга нима бўлди?» дедилар. Мен у зотга: «Ота-онам сизга фидо бўлсин! Омирнинг амали ҳабата бўлди, дейишяпти», дедим. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Буни айтган бекор айтибди! Унга икки ажр бор ‒ икки бармоқларини бирлаштирдилар ‒ у заҳматкашдир, мужоҳиддир. Унингдек йўл тутган араб кам», дедилар».

Бизга Қутайба шундай сўзлаб берди: «Ҳотим бизга «(Унингдек араб камдан-кам) етишиб чиққан» деб айтиб берган».

1064/5 - بَابُ قَوْلِ اللهِ تَعَالَى:
1064.5-боб.

Аллоҳ таолонинг «Китобда ИСМОИЛни ҳам эсла!
албатта,  у ваъдасига содиқ эди», деган сўзи ҳақида

1388/3373 - عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: مَرَّ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى نَفَرٍ مِنْ أَسْلَمَ يَنْتَضِلُونَ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: ارْمُوا بَنِي إِسْمَاعِيل فَإِنَّ أَبَاكُمْ كَانَ رَامِيًا، وَأَنَا مَعَ بَنِي فُلَانٍ. قَالَ: فَأَمْسَكَ أَحَدُ الْفَرِيقَيْنِ بِأَيْدِيهِمْ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: مَا لَكُمْ لَا تَرْمُونَ؟ فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ نَرْمِي وَأَنْتَ مَعَهُمْ؟ قَالَ: ارْمُوا وَأَنَا مَعَكُمْ كُلِّكُمْ.

1388.3373. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам камон отишаётган асламлик бир тўп кишиларнинг олдидан ўтиб қолдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Отинглар, эй Исмоил фарзандлари! Чунки отангиз мерган эди. Отаверинглар, мен Бану Фулон биланман!» дедилар. Шунда иккала гуруҳдан бири қўлларини тушириб олишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизларга нима бўлди, отмаяпсизлар?» дедилар. Улар: «Эй Аллоҳнинг Расули, сиз улар билан бўлсангиз, биз қандай қилиб отамиз?» дейишди. У зот: «Отаверинглар, мен ҳаммангиз биланман!» дедилар».

825/2-  بَاب: إِنْ أَحَالَ دَيْنَ الْمَيِّتِ عَلَى رَجُلٍ جَازَ

825.2-БОБ.

маййитнинг қарзини бирор кишига ҳавола қилиш жоиз

1038/2289 - عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كُنَّا جُلُوسًا عِنْدَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم إِذْ أُتِيَ بِـجَنَازَةٍ، فَقَالُوا: صَلِّ عَلَيْهَا، فَقَالَ: «هَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ؟» قَالُوا: لَا، قَالَ: «فَهَلْ تَرَكَ شَيْئًا؟» قَالُوا: لَا، فَصَلَّى عَلَيْهِ. ثُمَّ أُتِيَ بِجَنَازَةٍ أُخْرَى، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، صَلِّ عَلَيْهَا، قَالَ: «هَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ؟» قِيلَ: نَعَمْ، قَالَ: «فَهَلْ تَرَكَ شَيْئًا؟» قَالُوا: ثَلَاثَةَ دَنَانِيرَ، فَصَلَّى عَلَيْهَا، ثُمَّ أُتِيَ بِالثَّالِثَةِ، فَقَالُوا: صَلِّ عَلَيْهَا، قَالَ: «هَلْ تَرَكَ شَيْئًا؟» قَالُوا: لَا، قَالَ: «فَهَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ؟» قَالُوا: ثَلَاثَةُ دَنَانِيرَ، قَالَ: «صَلُّوا عَلَى صَاحِبِكُمْ». قَالَ أَبُو قَتَادَةَ: صَلِّ عَلَيْهِ يَا رَسُولَ اللهِ وَعَلَيَّ دَيْنُهُ، فَصَلَّى عَلَيْهِ.

1038.2289. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида ўтирган эдик. Бир пайт бир жаноза келтирилди ва: «Унга жаноза ўқиб беринг», дейишди. Шунда у зот: «Зиммасида қарз борми?» дедилар. «Йўқ», дейишди. «Бирор нарса қолдирганми?» дедилар. «Йўқ», дейишди. Шунда у зот унга жаноза ўқидилар.

Кейин бошқа бир жаноза келтирилди ва: «Эй Аллоҳнинг Расули! Унга жаноза ўқиб беринг», дейишди. У зот: «Зиммасида қарз борми?» дедилар. «Ҳа», дейилди. «Бирор нарса қолдирганми?» дедилар. «Уч динор (қолдирган)», дейишди. У зот унга жаноза ўқидилар.

Кейинроқ учинчиси келтирилди ва: «Унга жаноза ўқиб беринг», дейишди. У зот: «Бирор нарса қолдирганми?» дедилар. «Йўқ», дейишди. «Зиммасида қарз борми?» дедилар. «Уч динор», дейишди. «Биродарингизга жаноза ўқиб қўйинглар», дедилар. Шунда Абу Қатода: «Унга жаноза ўқиб беринг, эй Аллоҳнинг Расули! Қарзи менинг зиммамга бўлсин», деган эди, у зот унга жаноза ўқидилар».

753 - وَعَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: «كُلْ بِيَمِينِكَ» قَالَ: لَا أَسْتطِيعُ قَالَ: «لَا اسْتَطَعْتَ» مَا مَنَعَهُ إِلَّا الكِبْرُ!! فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيْهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ [2021 وسبق برقم 625].

753. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида чап қўли билан (овқат) еди. У зот: «Ўнг қўлинг билан егин!», дедилар. У: «(Ўнг қўлим билан) ея олмайман», деди. У зот: «Ея олмагин!», дедилар.

Бунга унинг кибригина йўл қўймаган эди. Шундан кейин уни (ўнг қўлини) оғзигача кўтара олмай қолди».

 Имом Муслим ривояти.

 632 - وَعَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: «لَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَذْهَبُ بِنَفْسِهِ حَتَّى يُكْتَبَ فِي الجَبَّارِينَ، فَيُصِيبُهُ مَا أَصَابَهُمْ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ [2000].

«يَذْهَبُ بِنَفْسِهِ» أَي: يَرْتَفعُ وَيَتَكَبَّرُ.

632. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Киши гердайиб юришда бардавом бўлади, ҳатто уни шафқатсиз золимлар қаторига ёзилади. Ва уларга келган азоб бу кишига ҳам келади», дедилар.

 Имом Термизий ривоят қилиб, уни ҳасан ҳадис, дедилар.

625 - وَعَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: «كُلْ بِيَمِينِكَ» قَالَ: لَا أَسْتَطِيعُ!! قَالَ: «لَا اسْتَطَعْتَ» مَا مَنَعَهُ إِلَّا الكِبْرُ». قَالَ: فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيْهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ [2021 وسبق برقم 166].

625. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида чап қўли билан (овқат) еди. У зот: «Ўнг қўлинг билан егин!», дедилар. У: «(Ўнг қўлим билан) ея олмайман», деди. У зот: «Ея олмагин!», дедилар.

Бунга унинг кибригина йўл қўймаган эди. Шундан кейин уни (ўнг қўлини) оғзигача кўтара олмай қолди».

 Имом Муслим ривояти.

 كتاب أخبار الآحاد

оҳод хабарлар китоби

Изоҳ: «Оҳод» сўзи луғатда «бирликлар», «озчилик кишилар» деган маънони билдиради. «Оҳод» деб адл ва зобт сифатларига эга бўлган ровийлар томонидан ривоят қилинган, санади узилмаган, иллати йўқ, шозз бўлмаган, бироқ  мутавотир даражасига етмаган ҳадис ёки хабарга айтилади. Оҳод хабарнинг ҳужжат бўлиши учун маълум шартлар қўйилган. Муаллиф ушбу бўлимда ана шу мавзуга доир хабарларни тақдим қилади.

288- 7265- عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَسْلَمَ: «أَذِّنْ فِي قَوْمِكَ أَوْ فِي النَّاسِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ: أَنَّ مَنْ أَكَلَ.. فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ، وَمَنْ لَمْ يَكُنْ أَكَلَ.. فَلْيَصُمْ».

288- 7265. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳу сўзлаб берди:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асламлик бир кишига: «Ашуро куни қавминг [ёки «одамлар»] орасида «Ким (бирон нарса) еган бўлса, (ҳеч нарса емай) куннинг қолган қисмини охирига етказсин, ким емаган бўлса, рўза тутсин», деб эълон қил», дедилар».