296- 7518- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله  صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ لِأَهْلِ الْجَنَّةِ: يَا أَهْلَ الْجَنَّةِ، فَيَقُولُونَ: لَبَّيْكَ رَبَّنَا وَسَعْدَيْكَ، وَالْخَيْرُ فِي يَدَيْكَ، فَيَقُولُ: هَلْ رَضِيتُمْ؟ فَيَقُولُونَ: وَمَا لَنَا لَا نَرْضَى - يَا رَبِّ - وَقَدْ أَعْطَيْتَنَا مَا لَمْ تُعْطِ أَحَدًا مِنْ خَلْقِكَ؟! فَيَقُولُ: أَلَا أُعْطِيكُمْ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِكَ؟ فَيَقُولُونَ: يَا رَبَّنَا، وَأَيُّ شَيْءٍ أَفْضَلُ مِنْ ذَلِكَ؟! فَيَقُولُ: أُحِلُّ عَلَيْكُمْ رِضْوَانِي، فَلَا أَسْخَطُ عَلَيْكُمْ بَعْدَهُ أَبَدًا».

296- 7518. Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳ жаннат аҳлига: «Эй жаннат аҳли!» дейди. Улар: «Лаббай, Роббимиз, амрингга мунтазирмиз! Яхшилик сенинг қўлингдадир», дейишади. «Рози бўлдингизми?» дейди. Улар: «Яратганларингдан ҳеч кимга бермаганингни бизга берасан‑у, нега рози бўлмайлик?» дейишади. «Сизларга ундан ҳам афзалини берайми?» дейди. Улар: «Ё Робб, қайси нарса бундан афзал?» дейишади. У: «Сизларга розилигимни тушираман, бундан кейин сизлардан ҳеч қачон норози бўлмайман», дейди».

تم بحمد الله وعونه وحسن توفيقه

والحمد لله رب العالمين

295- 7505- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ  صلى الله عليه وسلم قَالَ: «قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي».

295- 7505. Абу Ҳурарйра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳ: «Мен бандамнинг Мен ҳақимдаги гумонидаман», деди».

294- 7501- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «يَقُولُ اللهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: إِذَا أَرَادَ عَبْدِي أَنْ يَعْمَلَ سَيِّئَةً.. فَلَا تَكْتُبُوهَا عَلَيْهِ حَتَّى يَعْمَلَهَا، فَإِنْ عَمِلَهَا.. فَاكْتُبُوهَا بِمِثْلِهَا، وَإِنْ تَرَكَهَا مِنْ أَجْلِي.. فَاكْتُبُوهَا لَهُ حَسَنَةً، [وَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَعْمَلَ حَسَنَةً فَلَمْ يَعْمَلْهَا.. فَاكْتُبُوهَا لَهُ حَسَنَةً]، فَإِنْ عَمِلَهَا.. فَاكْتُبُوهَا لَهُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا، إِلَى سَبْعِ مِئَةٍ».

294- 7501. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳ айтади: «Бандам бир ёмонлик қилмоқчи бўлса, ўшани қилмагунича буни унга ёзманглар. Агар қилса, ўшанча деб ёзинглар. Агар ўшани Мени деб тарк қилса, буни унга битта яхшилик деб ёзинглар. Агар у бирор яхшилик қилмоқчи бўлиб, қила олмаса, буни унга битта яхшилик деб ёзинглар. Агар ўшани қилса, буни унга ўн бараваридан етти юз бараваригача қилиб ёзинглар».

293- 7485- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله ِصلى الله عليه وسلم: «إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى إِذَا أَحَبَّ عَبْدًا.. نَادَى جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ اللهَ قَدْ أَحَبَّ فُلَانًا فَأَحِبَّهُ، فَيُحِبُّهُ جِبْرِيلُ، ثُمَّ يُنَادِي جِبْرِيلُ فِي السَّمَاءِ: إِنَّ اللهَ قَدْ أَحَبَّ فُلَانًا فَأَحِبُّوهُ، فَيُحِبُّهُ أَهْلُ السَّمَاءِ، وَيُوضَعُ لَهُ الْقَبُولُ فِي أَهْلِ الْأَرْضِ».

293- 7485. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳ табарока ва таоло бир бандани яхши кўрса, Жаброилга: «Аллоҳ фалончини яхши кўрди, сен ҳам уни яхши кўр», деб нидо қилади. Шунда Жаброил уни яхши кўради. Кейин Жаброил осмонда: «Аллоҳ фалончини яхши кўрди, сизлар ҳам уни яхши кўринглар!» деб нидо қилади. Шунда уни осмон аҳли ҳам яхши кўради ва ер аҳли орасида унга нисбатан мойиллик индирилади».

292- 7465- عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ رضي الله عنه: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم طَرَقَهُ وَفَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةً، فَقَالَ لَهُمْ: «أَلَا تُصَلُّونَ؟» قَالَ عَلِيٌّ: فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ؛ إِنَّمَا أَنْفُسُنَا بِيَدِ اللهِ، فَإِذَا شَاءَ أَنْ يَبْعَثَنَا.. بَعَثَنَا، فَانْصَرَفَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ قُلْتُ لَهُ ذَلِكَ، وَلَمْ يَرْجِعْ إِلَيَّ شَيْئًا، ثُمَّ سَـمِعْتُهُ وَهْوَ مُدْبِرٌ يَضْرِبُ فَخِذَهُ وَيَقُولُ: {وَكَانَ الْإِنْسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا}.

292- 7465. Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир кеча мен ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қизлари Фотиманинг олдига тунда келиб, бизга: «Намоз ўқимайсизларми?» дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули! Жонларимиз фақат Аллоҳнинг қўлида. Қачон бизни уйғотишни истаса, уйғотади», дедим. Шундай деган заҳотим Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга ҳеч нима демай, қайтиб кетдилар. Кейин у зотнинг қайтиб кетаётиб, сонларига шапатилаб, «Инсон энг кўп тортишувчи нарса бўлди», деяётганларини эшитдим».[1]

[1] Каҳф сураси, 54‑оят.

291- 7405- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ [قَالَ]: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «يَقُولُ اللهُ تَعَالَى: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا ذَكَرَنِي؛ [فَإِنْ ذَكَرَنِي] فِي نَفْسِهِ.. ذَكَرْتُهُ فِي نَفْسِي، وَإِنْ ذَكَرَنِي فِي مَلَأٍ.. ذَكَرْتُهُ فِي مَلَأٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَيَّ شِبْرًا.. تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعًا، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَيَّ ذِرَاعًا.. تَقَرَّبْتُ مِنْهُ بَاعًا، وَإِنْ أَتَانِي يَمْشِي.. أَتَيْتُهُ هَرْوَلَةً».

291- 7405. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳ таоло айтади: «Мен бандамнинг Мен ҳақимдаги гумонидаман.* Мени эсласа, у билан биргаман. Агар у Мени ўзи эсласа, Мен ҳам уни Ўзим эслайман. Агар у Мени бир жамоа ичида эсласа, Мен уни улардан яхшироқ жамоа ичида эслайман. Агар у Менга бир қарич яқинлашса, Мен унга бир зироъ яқинлашаман. Агар у Менга бир зироъ яқинлашса, Мен унга бир қулоч яқинлашаман. Агар у Менга юриб келса, Мен унга чопиб бораман».

* Шориҳлар «гумонидаман» деган сўзни шундай изоҳлашган: «Бандам Мен ҳақимда яхши гумонда бўлиб, мағфиратимдан умидвор бўлса, кечираман. Раҳматимдан ноумид бўлиб, гуноҳга ботса, мени иқоб қилади, деб Мен ҳақимда бадгумон бўлса, жазолайман», деган маънода тушуниш мумкин. Умидвор бўлиш мусулмонга хос, ноумид бўлиш эса кофирга хос амалдир».

Изоҳ: Ушбу ҳадиси қудсий Аллоҳ таолонинг бандаларга нисбатан лутфу марҳамати ва илтифотининг намойишидир. Ҳадиси шарифдаги яқинлашиш ва ҳаракатланиш маънолари мажозий бўлиб, масофани эмас, маънавий муносабатни, маънан яқин бўлишни билдиради.

كتاب التوحيد

ТАВҲИД КИТОБИ

290- 7379- عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَفَاتِيحُ الْغَيْبِ خَمْسٌ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا اللهُ: لَا يَعْلَمُ مَا تَغِيضُ الْأَرْحَامُ إِلَّا اللهُ، وَلَا يَعْلَمُ مَا فِي غَدٍ إِلَّا اللهُ، وَلَا يَعْلَمُ مَتَى يَأْتِي الْمَطَرُ أَحَدٌ إِلَّا اللهُ، وَلَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِلَّا اللهُ، وَلَا يَعْلَمُ مَتَى تَقُومُ السَّاعَةُ إِلَّا اللهُ».

290- 7379. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Ғайбнинг калитлари бештадир, уларни фақат Аллоҳ билади: бачадонлар нимани (зиёда ёки) нуқсон қилишини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди; эртага нима бўлишини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди; ёмғир қачон ёғишини ҳам Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди; ҳеч бир жон қаерда ўлишини билмайди, фақат Аллоҳ билади; қиёмат қачон қоим бўлишини ҳам Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди».

 كتاب الاعتصام بالكتاب والسّنّة

КИТОБ ВА СУННАТНИ МАҲКАМ ТУТИШ КИТОБИ

289- 7349- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «يُجَاءُ بِنُوحٍ عَلَيهِ السَّلَامُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَيُقَالُ لَهُ: هَلْ بَلَّغْتَ؟ فَيَقُولُ: نَعَمْ يَا رَبِّ، فَتُسْأَلُ أُمَّتُهُ: هَلْ بَلَّغَكُمْ؟ فَيَقُولُونَ: مَا جَاءَنَا مِنْ نَذِيرٍ، فَيَقُولُ: مَنْ شُهُودُكَ؟ فَيَقُولُ: مُحَمَّدٌ وَأُمَّتُهُ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: فَيُجَاءُ بِكُمْ فَتَشْهَدُونَ»، ثُمَّ قَرَأَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: {وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا} قَالَ: عَدْلًا؛ {لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا}.

289- 7349. Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Қиёмат куни Нуҳ алайҳиссалом олиб келинади. Унга «Етказдингми?» дейилади. У: «Ҳа, эй Роббим», дейди. Унинг умматидан «Сизларга етказганми?» деб сўралади. Улар: «Бизга ҳеч бир огоҳлантирувчи келмаган», дейишади. У Зот (Нуҳга): «Сенинг гувоҳларинг ким?» дейди. У: «Муҳаммад ва унинг уммати», дейди. Шунда сизлар олиб келинасиз».

Кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ана шундай қилиб, одамлар устидан гувоҳ бўлишингиз ва Расул устингиздан гувоҳ бўлиши учун сизларни ўрта – адолатли – уммат қилдик»ни[1] ўқидилар».

[1] Бақара сураси, 143‑оят.

 كتاب أخبار الآحاد

оҳод хабарлар китоби

Изоҳ: «Оҳод» сўзи луғатда «бирликлар», «озчилик кишилар» деган маънони билдиради. «Оҳод» деб адл ва зобт сифатларига эга бўлган ровийлар томонидан ривоят қилинган, санади узилмаган, иллати йўқ, шозз бўлмаган, бироқ  мутавотир даражасига етмаган ҳадис ёки хабарга айтилади. Оҳод хабарнинг ҳужжат бўлиши учун маълум шартлар қўйилган. Муаллиф ушбу бўлимда ана шу мавзуга доир хабарларни тақдим қилади.

288- 7265- عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَسْلَمَ: «أَذِّنْ فِي قَوْمِكَ أَوْ فِي النَّاسِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ: أَنَّ مَنْ أَكَلَ.. فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ، وَمَنْ لَمْ يَكُنْ أَكَلَ.. فَلْيَصُمْ».

288- 7265. Салама ибн Акваъ розияллоҳу анҳу сўзлаб берди:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асламлик бир кишига: «Ашуро куни қавминг [ёки «одамлар»] орасида «Ким (бирон нарса) еган бўлса, (ҳеч нарса емай) куннинг қолган қисмини охирига етказсин, ким емаган бўлса, рўза тутсин», деб эълон қил», дедилар».

287- 7108- عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ [اللهُ] تَعَالَى عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «إِذَا أَنْزَلَ اللهُ بِقَوْمٍ عَذَابًا.. أَصَابَ الْعَذَابُ مَنْ كَانَ فِيهِمْ، ثُمَّ بُعِثُوا عَلَى أَعْمَالِهِمْ».

287- 7108. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо шундай деди:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ бирор қавмга азоб туширса, бу азоб у ердагиларнинг ҳаммасига етади. Кейин эса (қиёматда) амалларига кўра қайта тириладилар», дедилар».