1536/3- بَاب: إِلْقَاءِ العَبْدِ النَّذْرَ إِلَى الْقَدَرِ

1536.3-БОБ.

Назрнинг бандани тақдирга улоқтириши ҳақида

2085/6609 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ r قَالَ: «لَا يَأْتِي ابْنَ آدَمَ النَّذْرُ بِشَيْءٍ لَمْ يَكُنْ قَدْ قَدَّرْتُهُ، وَلَكِنْ يُلْقِيهِ الْقَدَرُ وَقَدْ قَدَّرْتُهُ لَهُ، أَسْتَخْرِجُ بِهِ مِنَ الْبَخِيلِ».

.20856609. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Назр Одам боласига Мен тақдир қилмаган бирон нарсани олиб келмайди, балки тақдир шунга олиб боради. Ҳолбуки, ўша(назр)ни ҳам унга Ўзим тақдир қилган бўламан. Мен у билан бахилдан (бирон нарса) чиқариб оламан, холос».

1535/2 – بَاب: (وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرًا مَقْدُورًا) [الأحزاب: 38]

1535.4-БОБ.

«Аллоҳнинг амри белгиланган қадар бўлмишдир»

2084/6604 - عَنْ حُذَيْفَةَ t قَالَ: لَقَدْ خَطَبَنَا النَّبِيُّ r خُطْبَةً، مَا تَرَكَ فِيهَا شَيْئًا إِلَى قِيَامِ السَّاعَةِ إِلَّا ذَكَرَهُ، عَلِمَهُ مَنْ عَلِمَهُ وَجَهِلَهُ مَنْ جَهِلَهُ، إِنْ كُنْتُ لَأَرَى الشَّيْءَ قَدْ نَسِيتُ، فَأَعْرِفُ مَا يَعْرِفُ الرَّجُلُ إِذَا غَابَ عَنْهُ فَرَآهُ فَعَرَفَهُ.

.20846604. Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга бир хутба қилиб, унда қиёмат қоимгача бўладиган нарсаларнинг бирортасини қолдирмай зикр қилдилар. Буни билган билди, билмаган билмай қолаверди. Йўқлигида (танийдиган одамини унутиб,) сўнг кўриб қолганда уни таниган кишидек, мен ҳам унутган нарсамни кўрсам, танийман».

Изоҳ: Ҳузайфа розияллоҳу анҳу айтмоқчики, «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтиб берган, келажакда бўладиган фитналарни ҳозир сизларга санаб бера олмасам ҳам, ўша ҳодиса юз берса, у зот айтган иш эканини дарҳол биламан, танийман».

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحْيمِ

84 -  كِتابُ الْقَدَرِ

 Қадар китоби

1534/1 – بَاب: جَفَّ الْقَلَمُ عَلَى عِلْمِ اللهِ

1534.1-боб.

қалам Аллоҳнинг илмига кўра қуриб бўлган.

2083/6596 - عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَيُعْرَفُ أَهْلُ الْجَنَّةِ مِنْ أَهْلِ النَّارِ؟ قَالَ: «نَعَمْ». قَالَ: فَلِمَ يَعْمَلُ الْعَامِلُونَ؟ قَالَ: «كُلٌّ يَعْمَلُ لِمَا خُلِقَ لَهُ، أَوْ: لِمَا يُسِّرَ لَهُ».

.20836596. Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир киши: «Эй Аллоҳнинг Расули, жаннат аҳли (тақдири азалдаёқ) дўзах аҳлидан ажралиб, танилиб турадими?» деди. У зот: «Ҳа», дедилар. У: «Унда амал қилувчилар нега амал қилишади?» деди. У зот: «Ҳар ким нима учун яратилган бўлса [ёки унга нима муяссар қилинса], ўшани қилади», дедилар».

2082/6591 - عَنْ حَارِثَةَ بْنِ وَهْبٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَذَكَرَ الْحَوْضَ فَقَالَ: «كَمَا بَيْنَ الْمَدِينَةِ وَصَنْعَاءَ».

.20826591. Ҳориса ибн Ваҳб розияллоҳу анҳу айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Ҳавзни зикр қила туриб, «Мадина билан Санъонинг оралиғича», деганларини эшитдим».

2081/6587 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ r قَالَ: «بَيْنَا أَنَا قَائِمٌ إِذَا زُمْرَةٌ، حَتَّى إِذَا عَرَفْتُهُمْ خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ بَيْنِي وَبَيْنِهِمْ، فَقَالَ: هَلُمَّ، فَقُلْتُ: أَيْنَ؟ قَالَ: إِلَى النَّارِ وَاللهِ، قُلْتُ: وَمَا شَأْنُهُمْ؟ قَالَ: إِنَّهُمُ ارْتَدُّوا بَعْدَكَ عَلَى أَدْبَارِهِمُ الْقَهْقَرَى. ثُمَّ إِذَا زُمْرَةٌ، حَتَّى إِذَا عَرَفْتُهُمْ خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ بَيْنِي وَبَيْنِهِمْ فَقَالَ: هَلُمَّ. قُلْتُ: أَيْنَ؟ قَالَ: إِلَى النَّارِ وَاللهِ، قُلْتُ: مَا شَأْنُهُمْ؟ قَالَ: إِنَّهُمُ ارْتَدُّوا بَعْدَكَ عَلَى أَدْبَارِهِمُ الْقَهْقَرَى، فَلَا أُرَاهُ يَخْلُصُ مِنْهُمْ إِلَّا مِثْلُ هَمَلِ النَّعَمِ».

.20816587. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «(Ҳавзимнинг ёнида) турган эдим, қарасам, бир гуруҳ кўринди. Уларни танидим, шунда уларнинг орасидан бир киши чиқиб, «Юринглар», деди. «Қаерга?» дедим. «Аллоҳга қасамки, дўзахга», деди. «Уларга нима бўлди?» дедим. «Улар сендан кейин ортларига тисарилганча қайтиб кетишган», деди. Кейин қарасам, яна бир гуруҳ. Мен уларни танидим. Шунда бир киши уларнинг орасидан чиқиб, «Юринглар», деди. «Қаерга?» дедим. «Аллоҳга қасамки, дўзахга», деди. «Уларга нима бўлди?» дедим. «Улар сендан кейин ортларига тисарилганча қайтиб кетишган», деди. Уларнинг орасида фақат қаровсиз қолган туяларчаси нажот топади».*

* Одатда туялар деярли қаровсиз қолдирилмайди. Бу ҳол мазкур гуруҳдагиларнинг жуда озчилиги дўзахдан нажот топишига ўхшатилган.

2080/6580 - عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ: إنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِنَّ قَدْرَ حَوْضِي كَمَا بَيْنَ أَيْلَةَ وَصَنْعَاءَ مِنَ الْيَمَنِ، وَإِنَّ فِيهِ مِنَ الْأَبَارِيقِ كَعَدَدِ نُجُومِ السَّمَاءِ».

.20806580. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу сўзлаб берди:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Менинг Ҳавзим Айла* билан Ямандаги Санъо оралиғичадир. Унда осмон юлдузлари ададича кўзачалар бор», дедилар».

* Айла – Қизил денгиз соҳилида жойлашган, қадимий Шом таркибига кирувчи шаҳар. Ҳозирда Урдун қироллигининг жанубидаги Ақоба шаҳри.

2079/6577 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «أَمَامَكُمْ حَوْضٌ كَمَا بَيْنَ جَرْبَاءَ وَأَذْرُحَ».

.20796577. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Олдингизда Жарбо ва Азруҳ оралиғича Ҳавз бўлади», дедилар».

* Жарбо ва Азруҳ – қадимги Шом ўлкасидаги икки шаҳар. Уларнинг ораси уч кунлик йўл бўлган.

1533/28 – بَاب: فِي الْحَوْضِ

1533.28-БОБ.

ҲАВЗ хусусида

2078/6579 - عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو رَضِيَ الله عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «حَوْضِي مَسِيرَةُ شَهْرٍ، مَاؤُهُ أَبْيَضُ مِنَ اللَّبَنِ، وَرِيحُهُ أَطْيَبُ مِنَ الْمِسْكِ، وَكِيزَانُهُ كَنُجُومِ السَّمَاءِ، مَنْ شَرِبَ مِنْهَا فَلَا يَظْمَأُ أَبَدًا».

.20786579. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумо деди:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳавзим бир ойлик йўлдир. Унинг суви сутдан оқроқ, ҳиди мушкдан хушбўй, кўзалари осмон юлдузлари кабидир. Ким ундан ичса, ҳеч қачон ташна бўлмайди», дедилар».

Изоҳ: Ҳавзнинг катталиги ҳақида келган ҳадисларда унинг ҳажми турлича тавсифланган. Масалан, ушбу ҳадисда унинг катталиги бир ойлик масофага тенг, дейилган бўлса, бошқа бир ҳадисда уч кунлик йўлга тенглиги айтилган. Бундан бошқа ўлчамлар айтилган ривоятлар ҳам бор. Уламоларимизнинг айтишларича, бундан мақсад Ҳавзнинг жуда катталигини ифода қилишдир. Арабларда бундай ифодалар кўп учрайди.

2077/6569 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّصلى الله عليه وسلم: «لَا يَدْخُلُ أَحَدٌ الْجَنَّةَ إِلَّا أُرِيَ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ لَوْ أَسَاءَ لِيَزْدَادَ شُكْرًا، وَلَا يَدْخُلُ النَّارَ أَحَدٌ إِلَّا أُرِيَ مَقْعَدَهُ مِنَ الْجَنَّةِ لَوْ أَحْسَنَ، لِيَكُونَ عَلَيْهِ حَسْرَةً».

.20776569. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Ҳеч бир киши агар ёмонлик қилса, борадиган дўзахдаги ўрни ўзига кўрсатилмай туриб, жаннатга кирмайди, токи шукри зиёда бўлсин. Ҳеч бир киши агар яхшилик қилса, борадиган жаннатдаги ўрни ўзига кўрсатилмай туриб, дўзахга кирмайди, токи унга ҳасрат бўлсин».

 2076/6562 - عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «إِنَّ أَهْوَنَ أَهْلِ النَّارِ عَذَابًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ رَجُلٌ عَلَى أَخْمَصِ قَدَمَيْهِ جَمْرَتَانِ، يَغْلِي مِنْهُمَا دِمَاغُهُ كَمَا يَغْلِي الْمِرْجَلُ وَالْقُمْقُمُ».

.20766562. Нуъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу деди:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Қиёмат куни дўзах аҳлининг энг азоби енгили – оёғининг тагига иккита чўғ қўйилиб, ундан мияси қозон ва қумғон қайнагандек қайнайдиган кишидир», деяётганларини эшитдим».