Забидий (2175)
47/8- بَاب: الْفَهْمِ فِي الْعِلْمِ
47.8-боб.
ИЛМдаги ФАҲМ ҲАҚИДА
65/72- عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: كُنَّا عِنْدَ رَسُولِ الله صلى الله عليه وسلم فَأُتِيَ بِـجُمَّارٍ فَقَالَ: «إِنَّ مِنَ الشَّجَرِ شَجَرَةً» وَذَكَرَ الـحَدِيثَ؛ وَزَادَ فِي هَذِهِ الرِّوَايَةِ: فَإِذَا أَنَا أَصْغَرُ القَوْمِ، فَسَكَتَ.
65.72. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида эдик, у зотга жуммор* келтирилди. Шунда у зот: «Албатта, дарахтлар орасида бир дарахт бор, у худди мусулмонга ўхшайди», дедилар. «У хурмо», демоқчи бўлдим-у, қарасам, қавмнинг энг кичиги эканман, жим турдим. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У хурмодир», дедилар».
* Жуммор – хурмо дарахтининг ичидан олинадиган оқ рангли, елимсифат модда бўлиб, танасининг юқори қисмида жойлашган бўлади. Уни олиш учун дарахтнинг учи кесилади ва шундан кейин дарахт қурийди. Уни хурмонинг қалби – ичи ҳам дейилади. У ейиладиган ва қимматбаҳо нарса бўлиб, жуда ҳам фойдалидир. Жумладан, ичкетар, сафрони ҳайдаш, иситмани тушириш ва яра-чақаларда дори сифатида ишлатилади.
46/7- بَاب: مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ
46.7-БОБ.
АЛЛОҲ КИМГА ЯХШИЛИКНИ ирода қилса, УНИ ДИНДА ФАҚИҲ ҚИЛИБ ҚЎЯДИ
64/71- عَنْ مُعَاوِيَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: سَـمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِـنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ وَاللهُ يُعْطِي، وَلَنْ تَزَالَ هَذِهِ الْأُمَّةُ قَائِمَةً عَلَى أَمْرِ اللهِ، لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللهِ».
64.71 Муовия розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Аллоҳ кимга яхшиликни ирода қилса, уни динда фақиҳ қилиб қўяди. Аллоҳ беради, мен тақсимловчиман, холос. Бу уммат Аллоҳнинг амрида бардавом турар экан, Аллоҳнинг амри (қиёмат) келгунича хилоф қилганлар уларга зарар етказа олмайди», деяётганларини эшитганман».
63/69- عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «يَسِّرُوا وَلَا تُعَسِّرُوا، وَبَشِّرُوا وَلَا تُنَفِّرُوا».
63.69 Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Осонлаштиринглар, қийинлаштирманглар, хушхабар беринглар, бездирманглар», дедилар».
45/6- بَاب: مَا كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَتَخَوَّلُهُمْ بِالْمَوْعِظَةِ وَالْعِلْمِ كَيْ لَا يَنْفِرُوا
45.6-боб.
НАБИЙ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМНИНГ Одамларни бездирмаслик учун ваъз ВА ИЛМда уларнинг риоясини қилишлари ҲАҚИДА
62/68- عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَةِ فِي الْأَيَّامِ كَرَاهَةَ السَّآمَةِ عَلَيْنَا.
62.68 Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларни зериктириб қўйишни хоҳламаганларидан риоямизни қилиб, (маълум) кунларда ваъз-насиҳат қилар эдилар».
44/5- بَاب: قَوْلِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم: «رُبَّ مُبَلَّغٍ أَوْعَى مِنْ سَامِعٍ»
44.5-боб.
НАБИЙ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМНИНГ «(хабар) ЕТКАЗИЛГАН баъзи одам ЭШИТувчидан кўра ангЛОВЧИРОҚдир» ДЕГАН СЎЗЛАРИ ҲАҚИДА
61/67 – عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: قَعَدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَلَى بَعِيرِهِ، وَأَمْسَكَ إِنْسَانٌ بِـخِطَامِهِ - أَوْ بِزِمَامِهِ - قَالَ: «أَيُّ يَوْمٍ هَذَا؟» فَسَكَتْنَا حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُسَمِّيهِ سِوَى اسْـمِهِ، قَالَ: «أَلَيْسَ يَوْمَ النَّحْرِ؟» قُلْنَا: بَلَى. قَالَ: «فَأَيُّ شَهْرٍ هَذَا؟» فَسَكَتْنَا حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُسَمِّيهِ بِغَيْرِ اسْـمِهِ، فَقَالَ: «أَلَيْسَ بِذِي الْحِجَّةِ؟» قُلْنَا: بَلَى. قَالَ: «فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ، وَأَمْوَالَكُمْ، وَأَعْرَاضَكُمْ بَيْنَكُمْ حَرَامٌ، كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا، فِي شَهْرِكُمْ هَذَا، فِي بَلَدِكُمْ هَذَا، لِيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ، فَإِنَّ الشَّاهِدَ عَسَى أَنْ يُبَلِّغَ مَنْ هُوَ أَوْعَى لَهُ مِنْهُ».
61.67 Абу Бакранинг отаси розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам туяларига ўтирдилар. Унинг жиловини [ёки юганини] бир киши ушлаб турди.
«Бугун қайси кун?» дедилар. Биз жим қолдик, ҳатто уни бошқа ном билан атасалар керак, деб ўйладик.
«Қурбонлик куни эмасми?» дедилар.
«Ҳа, шундай», дедик.
«Бу қайси ой?» дедилар. Биз жим қолдик, ҳатто уни бошқа ном билан атасалар керак, деб ўйладик.
«Зулҳижжа эмасми?» дедилар.
«Ҳа, шундай», дедик. У зот дедилар: «Албатта, қонларингиз, молларингиз, шаън-обрўларингиз ораларингизда шу кунингиз, шу ойингиз, шу шаҳрингизнинг муқаддаслиги каби муқаддасдир*. Ҳозир бўлганлар ҳозир бўлмаганларга етказсин. Ажаб эмаски, ҳозир бўлган киши буни ўзидан кўра англовчироқ кишига етказса».
* Бу ерда «муқаддас» деб ўгирилган сўз матнда «ҳаром» деб келган бўлиб, мусулмон одамнинг қони, моли ва шаъни эҳтиромга сазовор экани ва уларга тажовуз қилиш ҳаром эканини англатади.
60/66- عَنْ أَبِي وَاقِدٍ اللَّيْثِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم بَيْنَمَا هُوَ جَالِسٌ فِي الْمَسْجِدِ وَالنَّاسُ مَعَهُ، إِذْ أَقْبَلَ ثَلَاثَةُ نَفَرٍ، فَأَقْبَلَ اثْنَانِ إِلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَذَهَبَ وَاحِدٌ، قَالَ: فَوَقَفَا عَلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَأَمَّا أَحَدُهُمَا فَرَأَى فُرْجَةً فِي الْحَلْقَةِ فَجَلَسَ فِيهَا، وَأَمَّا الْآخَرُ فَجَلَسَ خَلْفَهُمْ، وَأَمَّا الثَّالِثُ فَأَدْبَرَ ذَاهِبًا، فَلَمَّا فَرَغَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ عَنِ النَّفَرِ الثَّلَاثَةِ؟ أَمَّا أَحَدُهُمْ فَأَوَى إِلَى اللهِ فَآوَاهُ اللهُ، وَأَمَّا الْآخَرُ فَاسْتَحْيَا فَاسْتَحْيَا اللهُ مِنْهُ، وَأَمَّا الْآخَرُ فَأَعْرَضَ، فَأَعْرَضَ اللهُ عَنْهُ».
60.66 Абу Воқид Лайсийдан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамлар билан бирга масжидда ўтирган эдилар. Баногоҳ уч киши кириб келди. Иккитаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томон юрди, биттаси эса кетиб қолди. У иккови Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тепаларида туриб қолди. Биттаси даврада бўш жойни кўриб, ўша ерга ўтирди. Наригиси одамларнинг орқа тарафига ўтирди. Учинчиси эса орқасига қайтиб кетди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фориғ бўлгач: «Сизларга учаласи ҳақида хабар берайми? Уларнинг бири Аллоҳдан бошпана сўради, Аллоҳ ҳам унга бошпана берди. Наригиси ҳаё қилди, Аллоҳ ҳам ундан ҳаё қилди. Бошқаси эса юз ўгирди, Аллоҳ ҳам ундан юз ўгирди», дедилар».