1016/74 – بَاب: مَا يُكْرَهُ مِنَ التَّنَازُعِ وَالْاِخْتِلَافِ
فِي الْحَرْبِ، وَعُقُوبَةِ مَنْ عَصَى إِمَامَهُ
1016.74‑боб.
Урушда ўзаро низо ва ихтилоф қилишнинг макруҳлиги
ҳамда имомига осийлик қилган кишининг жазоси ҳақида
1271/3039 - عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: جَعَلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى الرَّجَّالَةِ يَوْمَ أُحُدٍ - وَكَانُوا خَمْسِينَ رَجُلًا - عَبْدَ اللهِ بْنَ جُبَيْرٍ فَقَالَ: إِنْ رَأَيْتُمُونَا تَخْطَفُنَا الطَّيْرُ فَلَا تَبْرَحُوا مَكَانَكُمْ هَذَا حَتَّى أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ، وَإِنْ رَأَيْتُمُونَا هَزَمْنَا الْقَوْمَ وَأَوْطَأْنَاهُمْ، فَلَا تَبْرَحُوا حَتَّى أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ. فَهَزَمُوهُمْ، قَالَ: فَأَنَا وَاللهِ رَأَيْتُ النِّسَاءَ يَشْتَدِدْنَ، قَدْ بَدَتْ خَلَاخِلُهُنَّ وَأَسْوُقُهُنَّ، رَافِعَاتٍ ثِيَابَهُنَّ، فَقَالَ أَصْحَابُ عَبْدِ اللهِ بْنِ جُبَيْرٍ: الْغَنِيمَةَ أَيْ قَوْمِ الْغَنِيمَةَ، ظَهَرَ أَصْحَابُكُمْ فَمَا تَنْتَظِرُونَ؟ فَقَالَ عَبْدُ اللهِ بْنُ جُبَيْرٍ: أَنَسِيتُمْ مَا قَالَ لَكُمْ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم؟ قَالُوا: وَاللهِ لَنَأْتِيَنَّ النَّاسَ فَلَنُصِيبَنَّ مِنَ الْغَنِيمَةِ، فَلَمَّا أَتَوْهُمْ صُرِفَتْ وُجُوهُهُمْ فَأَقْبَلُوا مُنْهَزِمِينَ، فَذَاكَ إِذْ يَدْعُوهُمُ الرَّسُولُ فِي أُخْرَاهُمْ، فَلَمْ يَبْقَ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم غَيْرُ اثْنَيْ عَشَرَ رَجُلًا، فَأَصَابُوا مِنَّا سَبْعِينَ، وَكَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم وَأَصْحَابُهُ أَصَابَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ يَوْمَ بَدْرٍ أَرْبَعِينَ وَمِائَةً: سَبْعِينَ أَسِيرًا وَسَبْعِينَ قَتِيلًا. فَقَالَ أَبُو سُفْيَانَ: أَفِي الْقَوْمِ مُحَمَّدٌ؟ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، فَنَهَاهُمُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُجِيبُوهُ، ثُمَّ قَالَ: أَفِي الْقَوْمِ ابْنُ أَبِي قُحَافَةَ؟ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ قَالَ: أَفِي الْقَوْمِ ابْنُ الْخَطَّابِ؟ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ رَجَعَ إِلَى أَصْحَابِهِ، فَقَالَ: أَمَّا هَؤُلَاءِ فَقَدْ قُتِلُوا، فَمَا مَلَكَ عُمَرُ نَفْسَهُ، فَقَالَ: كَذَبْتَ وَاللهِ يَا عَدُوَّ اللهِ، إِنَّ الَّذِينَ عَدَدْتَ لَأَحْيَاءٌ كُلُّهُمْ، وَقَدْ بَقِيَ لَكَ مَا يَسُوؤُكَ، قَالَ: يَوْمٌ بِيَوْمِ بَدْرٍ، وَالْحَرْبُ سِجَالٌ، إِنَّكُمْ سَتَجِدُونَ فِي الْقَوْمِ مُثْلَةً، لَمْ آمُرْ بِـهَا وَلَمْ تَسُؤْنِي، ثُمَّ أَخَذَ يَرْتَجِزُ: أُعْلُ هُبَل، أُعْلُ هُبَلْ، قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: أَلَا تُجِيبُوا لَهُ؟ قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ مَا نَقُولُ؟ قَالَ: قُولُوا: اللهُ أَعْلَى وَأَجَلُّ. قَالَ: إِنَّ لَنَا الْعُزَّى وَلَا عُزَّى لَكُمْ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَلَا تُجِيبُوا لَهُ؟ قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، مَا نَقُولُ؟ قَالَ: قُولُوا: اللهُ مَوْلَانَا وَلَا مَوْلَى لَكُمْ.
1271.3039. Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳумо айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Уҳуд куни пиёдаларга Абдуллоҳ ибн Жубайрни тайинладилар. Улар эллик киши эди. У зот: «Агар бизларни қушлар чангаллаб кетаётганини кўрсангиз ҳам сизларга одам юбормагунимча мана шу жойингиздан жилманг! Агар биз қавмни тор‑мор этиб, устиларидан босиб бораётганимизни кўрсангиз ҳам сизларга одам юбормагунимча жилманг!» дедилар. Уларни (кофирларни) тор‑мор этишди. Аллоҳга қасамки, аёлларнинг халхоллари* ва болдирлари кўриниб, кийимларини(нг этагини) кўтарганча югуриб кетаётганларини кўрдим. Шунда Абдуллоҳ ибн Жубайрнинг шериклари: «Ўлжага! Ҳой қавм, ўлжага! Шерикларингиз устун келди, нимага қараб турибсизлар?!» дейишди. Абдуллоҳ ибн Жубайр: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сизларга нима деганларини унутдингизми?» деди. Улар: «Аллоҳга қасамки, одамларнинг ёнига бориб, биз ҳам ўлжадан оламиз!» дейишди. Уларнинг олдига боришгач эса, саросимага тушиб, тор‑мор бўлган ҳолда қайтишди. Бу эса Расул (алайҳиссалом) орқаларида туриб, уларни чақирган пайт юз берди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга ўн икки кишигина қолди. (Кофирлар) биздан етмиш кишини ўлдиришди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ва у зотнинг саҳобалари эса Бадр куни мушриклардан бир юз қирқтасини – етмиштасини асир олиб, етмиштасини ўлдирдилар. Абу Суфён уч марта: «Қавм ичида Муҳаммад борми?» деди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни (саҳобаларни) унга жавоб беришдан қайтардилар. Кейин уч марта: «Қавм ичида Абу Қуҳофанинг ўғли борми?» деди. Кейин уч марта: «Қавм ичида Ибн Хаттоб борми?» деди. Кейин шерикларининг олдига қайтиб: «Анавилар ўлдирилибди», деди. Умар ўзини тута олмай: «Аллоҳга қасамки, ёлғон айтдинг, эй Аллоҳнинг душмани! Сен санаб ўтганларнинг ҳаммаси тирик! Сенга эса сени ранжитадиган нарса қолди!» деди. У: «(Бу) кун Бадр куни эвазига! Уруш сижолдир.* Сизлар қавм ичида мусла (бўлганини) кўрасиз, буни мен буюрмаганман ва бу мени ранжитмади ҳам!» деди. Кейин: «Олий бўл, Ҳубал! Олий бўл, Ҳубал!» дея ражаз айта бошлади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Унга жавоб қайтармайсизларми?» дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, нима дейлик?» дейишди. У зот: «Аллоҳ энг олий ва энг улуғдир!» денглар», дедилар. У: «Албатта, бизнинг Уззойимиз бор, сизнинг эса Уззойингиз йўқ!» деди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Унга жавоб қайтармайсизларми?» дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, нима дейлик?» дейишди. У зот: «Аллоҳ бизнинг мавлойимиз, сизнинг эса мавлойингиз йўқ!» денглар», дедилар».
* Халхол – оёққа тақиладиган ҳалқа шаклидаги тақинчоқ.