11. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: «Эй Аллоҳнинг Расули, Қиёмат куни Роббимизни кўрамизми?» дейишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ой тўлган кечада тўлин ойни кўришда бир‑бирингизга халал берасизми?» дедилар. «Йўқ, эй Аллоҳнинг Расули», дейишди. «Булут тўсмаган қуёш(ни кўриш)да бир‑бирингизга халал берасизми?» дедилар. «Йўқ, эй Аллоҳнинг Расули», дейишди. У зот шундай дедилар: «У Зотни ана шундай кўрасизлар. Аллоҳ Қиёмат куни одамларни тўплаб, «Ким нимага ибодат қилиб юрган бўлса, ўшанга эргашсин!» дейди. Қуёшга сиғиниб юрганлар қуёшга эргашади, ойга сиғиниб юрганлар ойга эргашади, тоғутларга сиғиниб юрганлар тоғутларга эргашади. Бу уммат эса (ўз) ичидаги мунофиқлари билан қолади. Аллоҳ табарока ва таоло улар танийдигандан бошқа суратда келиб, «Мен Роббингизман!» дейди. Улар: «Аллоҳ бизга сендан паноҳ берсин! Роббимиз олдимизга келгунича шу жойда қоламиз. Роббимиз келса, Уни таниймиз», дейишади. Аллоҳ таоло уларнинг олдига улар танийдиган суратда келиб, «Мен Роббингизман», дейди. Улар: «Сен Роббимизсан!» деб, Унга эргашишади. Сўнг жаҳаннам узра Сирот тортилади. Мен ва умматим ўтадиганларнинг биринчиси бўламиз. У кунда расуллардан бошқаси гапира олмайди. Расулларнинг у кундаги дуолари «Аллоҳим, саломат сақла, саломат сақла!» бўлади. Жаҳаннамда саъдон* тиканларига ўхшаган илгаклар бор. Саъдонни кўрганмисиз?» «Ҳа, эй Аллоҳнинг Расули!» дейишди. У зот шундай дедилар: «Улар саъдон тиканларига ўхшайди. Бироқ уларнинг қанчалик катталигини Аллоҳдан бошқа ҳеч бир зот билмайди. Улар одамларни амалларига қараб илиб қолади. Уларнинг орасида ўз амали сабабли қоладиган мўмини ҳам бўлади, жазосини олиб, охири нажот бериладигани ҳам бўлади. Ниҳоят, Аллоҳ бандаларининг орасида ҳукм чиқариб бўлиб, дўзах аҳлидан Ўзи хоҳлаганларни Ўз раҳмати ила чиқаришни ирода қилади. Шунда фаришталарга Аллоҳ таоло раҳм қилишни ирода қилганлардан, «Лаа илааҳа иллаллоҳ», деганлар ичидан Аллоҳга ҳеч нарсани ширк келтирмаганларни дўзахдан чиқаришни буюради. Дўзахда уларни саждалар асаридан таниб олишади. Дўзах Одам боласидаги сажданинг асаринигина емайди. Зеро, Аллоҳ дўзахга сажданинг асарини ейишни ҳаром қилган. Хуллас, улар дўзахдан куйиб‑қорайиб кетган ҳолда чиқарилади. Сўнг уларнинг устидан «ҳаёт суви» қуйилади. Улар худди селда келган лойда униб чиққан уруғдек «униб» чиқишади. Шундан сўнг Аллоҳ таоло бандаларнинг орасида ҳукм чиқариб бўлади, аммо бир киши дўзахга юзланган кўйи қолиб кетади. У жаннат аҳлининг жаннатга энг охири кирадиганидир. У: «Эй Роббим, юзимни дўзахдан буриб қўй! Унинг ҳиди мени беҳузур қилиб, алангаси куйдириб ташлади!» деб, Аллоҳ истаганча Аллоҳга дуо қилади. Сўнг Аллоҳ табарока ва таоло: «Сенга шундай қилиб берсам, бошқа нарса ҳам сўрарсан?!» дейди. У: «Шундан бошқа нарса сўрамайман», дейди ва Роббига Аллоҳ истаганча аҳду паймонлар беради. Шунда Аллоҳ унинг юзини дўзахдан буриб қўяди. У жаннатга юзланиб, уни кўргач, Аллоҳ истаганча жим туради-да, кейин: «Эй Роббим, мени жаннат дарвозасининг олдига яқинлаштир!» дейди. Аллоҳ унга: «Берганимдан бошқа нарса сўрамасликка аҳду паймонлар бермаганмидинг? Ҳолингга вой бўлсин, эй Одам боласи, бунчалар субутсизсан!» дейди. У «Эй Роббим!» дейди ва Аллоҳга дуо қилаверади. Ниҳоят, У Зот унга: «Сенга ўшани берсам, ундан бошқа нарса ҳам сўрарсан?!» дейди. У: «Иззатингга қасамки, йўқ!» деб Роббига Аллоҳ истаганча аҳду паймонлар беради. У Зот уни жаннат дарвозасининг олдига келтириб қўяди. У жаннат дарвозасининг олдига келиши билан жаннат унга кенг бўлиб очилади ва у ердаги яхшилик ва хурсандчиликни кўради. Аллоҳ истаганча жим туради-да, кейин: «Эй Роббим, мени жаннатга киритгин!» дейди. Аллоҳ табарока ва таоло: «Сенга берилганидан бошқа нарса сўрамасликка аҳду паймонлар бермаганмидинг? Ҳолингга вой бўлсин, эй Одам боласи, бунчалар субутсизсан!» дейди. Шунда у: «Яратганларингнинг энг бахтиқароси бўлиб қолмайин, Роббим!» дейди. У Аллоҳга дуо қилаверади, ниҳоят, Аллоҳ табарока ва таоло унинг ҳолига кулади. Аллоҳ унга кулиб, «Жаннатга кир!» дейди. Унга киргач, Аллоҳ унга: «Тила», дейди. У Роббидан сўрайди ва тилайверади, ҳатто Аллоҳ таоло унга фалон‑фалон нарсаларни эслатади. Ниҳоят, тилаклар ҳам тугагач, Аллоҳ таоло: «Ана шулар сеники ва улар билан бирга яна ўшанча ҳам», дейди».

Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.

* Саъдон – тиканли ўсимлик бўлиб, туянинг севимли емиши ҳисобланади.

Изоҳ: Аллоҳ таолога нисбатан «кулиш» феълининг ишлатилиши ақийдага оид масаладир. Саҳиҳ хабарларда келтирилган бундай маълумотларга қандай бўлса, шундайлигича иймон келтириш, уларнинг тугал маъносини Аллоҳнинг Ўзига ҳавола қилиш мақсадга мувофиқдир. «Аллоҳнинг қабзаси», «кулиши», «юзи», «қўли», «кўзи», «болдири», «қадами» ва шу каби васфлар Аллоҳ таолонинг Ўзига хос сифатлари бўлиб, махлуқотларнинг сифатларидан мутлақо бошқадир. Аҳли сунна вал жамоа эътиқодига кўра, бу сифатларга уларнинг қандайлигини тасаввур қилмаган, суриштирмаган ҳолда иймон келтириш вожибдир. Бу борада Аллоҳ таолонинг «У Зотга ўхшаш ҳеч нарса йўқдир» деган сўзи асосий қоида бўлади.