Изоҳ: «Мулоъана» бир‑бирини лаънатлаш дегани бўлиб, шаръий истилоҳда эр‑хотин орасида бўладиган, қасамлар билан таъкидланган, эр томонидан лаънат, хотин томонидан ғазаб тилаш билан келтириладиган гувоҳликка айтилади. Эр аёлини зинода айбласа, лекин хотин буни тан олмаса, иккаласидан ҳам қасам талаб қилинади. Эр унинг зино қилганини таъкидлаб, тўрт марта Аллоҳга қасам ичади ва бешинчисида «Агар ёлғон гапираётган бўлсам, Аллоҳнинг лаънатига қолайин», дейди. Аёл буни тан олса олди, бўлмаса эрининг сўзи ёлғон эканини таъкидлаб, тўрт марта Аллоҳга қасам ичади ва бешинчисида «Агар эримнинг гапи рост бўлса, Аллоҳнинг ғазабига қолайин», дейди. Мулоъана ҳақидаги оятлар Нур сурасининг 6‑9-оятларидир. Мулоъана «лиъон» ҳам дейилади.
* «Натижада у мулоъаначиларнинг суннати бўлиб қолди», дегани мулоаъана қилган эр‑хотиннинг ажрашиши шаръий ҳукм бўлиб қолди, демакдир.
«Бану Фазоралик бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, «Аёлим қора бола туғди», деди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Туяларинг борми?» дедилар. «Ҳа», деди. «Уларнинг ранги қанақа?» дедилар. «Қизил», деди. «Ичида кулранги ҳам борми?» дедилар. «Ҳа», деди. «Ўша қаердан келган?» дедилар. «Зотига тортган бўлса керакда», деди. У зот: «Манави ўғлинг ҳам зотига тортган бўлса керакда», дедилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
264 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي فَزَارَةَ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ: إِنَّ امْرَأَتِي وَلَدَتْ غُلَامًا أَسْوَدَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «هَلْ لَكَ مِنْ إِبِلٍ؟» قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: «فَمَا أَلْوَانُهَا؟» قَالَ: حُمْرٌ، قَالَ: «هَلْ فِيهَا مِنْ أَوْرَقَ؟» قَالَ: إِنَّ فِيهَا لَوُرْقًا، قَالَ: «فَأَنَّى أَتَاهَا ذَلِكَ؟» قَالَ: عَسَى أَنْ يَكُونَ نَزَعَهُ عِرْقٌ، قَالَ: «وَهَذَا عَسَى أَنْ يَكُونَ نَزَعَهُ عِرْقٌ».
[خ 5305، م 1500، ت 2128، س 3478، د 2260، جه 2002].
Саъид ибн Жубайрдан ривоят қилинади:
«Мусъабнинг амирлик даврида мендан «Икки мулоъаначини ажраштириб юбориладими?» деб сўрашди. Нима дейишимни билмадим. Кейин Ибн Умарнинг Маккадаги уйига бордим ва ғуломга: «Мен учун изн сўрачи», дедим. «У қайлула* қилаётган эди», деди. Шу пайт у (Ибн Умар) менинг овозимни эшитиб, «Ибн Жубайрми?» деди. Мен: «Ҳа», дедим. «Киравер! Аллоҳга қасамки, бу пайтда сен фақат бирор иш билан келгансан», деди. Кирсам, у хачирнинг ёпқичи устида ястаниб, хурмо қипиғи тўлдирилган ёстиқни болиш қилиб олган экан.
«Абу Абдурраҳмон! Икки мулоъаначи ажрим қилинадими?» дедим. У: «Субҳаналлоҳ! Ҳада. Бу ҳақда биринчи сўраган киши Фалончининг ўғли Фалончидир. У: «Эй Аллоҳнинг Расули, айтингчи, агар бирортамиз аёлини фаҳш устида топса, нима қилади? Ахир гапирса, жуда оғир иш ҳақида гапирган бўлади, жим турса, шундай иш устида ҳам жим турган бўлади», деди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сукут қилдилар, унга жавоб бермадилар. Кейинроқ у келиб, «Сиздан сўраган нарсамга ўзим мубтало бўлдим», деди. Шунда Аллоҳ азза ва жалла Нур сурасидаги «Ўз жуфтларини (зинода) айблайдиганлар...» деган оятларини нозил қилди. (Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам) уларни унга тиловат қилиб бердилар, ваъз-насиҳат қилдилар, эслатма бердилар ва бу дунёнинг азоби охиратнинг азобидан енгил эканини айтдилар. У эса: «Йўқ! Сизни ҳақ ила юборган Зотга қасамки, мен унга нисбатан ёлғон гапирмадим», деди. Кейин у зот уни (аёлни) чақириб, унга ҳам ваъз-насиҳат қилдилар, эслатма бердилар ва бу дунёнинг азоби охиратнинг азобидан енгил эканини айтдилар. У ҳам: «Йўқ! Сизни ҳақ ила юборган Зотга қасамки, у алдаяпти», деди.
Шунда у зот эркакдан бошладилар. У Аллоҳни ўртага қўйиб, ўзининг рост айтаётганига тўрт марта гувоҳлик берди ва бешинчисида «Агар ёлғончи бўлсам, менга Аллоҳнинг лаънати бўлсин», деди.
Сўнг иккинчи навбатни аёлга бердилар. У ҳам Аллоҳни ўртага қўйиб, унинг (эрининг) ёлғон айтаётганига тўрт марта гувоҳлик берди ва бешинчисида «Агар у рост айтаётган бўлса, менга Аллоҳнинг ғазаби бўлсин», деди. Шундан сўнг у зот уларни ажраштириб юбордилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
265 - عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، قَالَ: سُئِلْتُ عَنِ الْمُتَلَاعِنَيْنِ فِي إِمْرَةِ مُصْعَبٍ أَيُفَرَّقُ بَيْنَهُمَا؟ قَالَ: فَمَا دَرَيْتُ مَا أَقُولُ، فَمَضَيْتُ إِلَى مَنْزِلِ ابْنِ عُمَرَ بِمَكَّةَ، فَقُلْتُ لِلْغُلَامِ: اسْتَأْذِنْ لِي، قَالَ: إِنَّهُ قَائِلٌ، فَسَمِعَ صَوْتِي، قَالَ ابْنُ جُبَيْرٍ؟ قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: ادْخُلْ، فَوَاللهِ، مَا جَاءَ بِكَ هَذِهِ السَّاعَةَ إِلَّا حَاجَةٌ، فَدَخَلْتُ، فَإِذَا هُوَ مُفْتَرِشٌ بَرْذَعَةً مُتَوَسِّدٌ وِسَادَةً حَشْوُهَا لِيفٌ، قُلْتُ: أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُتَلَاعِنَانِ أَيُفَرَّقُ بَيْنَهُمَا؟ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ، نَعَمْ، إِنَّ أَوَّلَ مَنْ سَأَلَ عَنْ ذَلِكَ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ، قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَرَأَيْتَ أَنْ لَوْ وَجَدَ أَحَدُنَا امْرَأَتَهُ عَلَى فَاحِشَةٍ، كَيْفَ يَصْنَعُ إِنْ تَكَلَّمَ تَكَلَّمَ بِأَمْرٍ عَظِيمٍ؟ وَإِنْ سَكَتَ، سَكَتَ عَلَى مِثْلِ ذَلِكَ، قَالَ: فَسَكَتَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم فَلَمْ يُجِبْهُ، فَلَمَّا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ أَتَاهُ، فَقَالَ: إِنَّ الَّذِي سَأَلْتُكَ عَنْهُ قَدِ ابْتُلِيتُ بِهِ، فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ هَؤُلَاءِ الْآيَاتِ فِي سُورَةِ النُّورِ: {وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ} فَتَلَاهُنَّ عَلَيْهِ، وَوَعَظَهُ، وَذَكَّرَهُ، وَأَخْبَرَهُ: أَنَّ عَذَابَ الدُّنْيَا أَهْوَنُ مِنْ عَذَابِ الْآخِرَةِ، قَالَ: لَا وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ مَا كَذَبْتُ عَلَيْهَا، ثُمَّ دَعَاهَا فَوَعَظَهَا وَذَكَّرَهَا، وَأَخْبَرَهَا أَنَّ عَذَابَ الدُّنْيَا أَهْوَنُ مِنْ عَذَابِ الْآخِرَةِ، قَالَتْ: لَا، وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ إِنَّهُ لَكَاذِبٌ، فَبَدَأَ بِالرَّجُلِ، فَشَهِدَ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللهِ إِنَّهُ لَمِنِ الصَّادِقِينَ، وَالْخَامِسَةُ أَنَّ لَعْنَةَ اللهِ عَلَيْهِ إِنْ كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ، ثُمَّ ثَنَّى بِالْمَرْأَةِ، فَشَهِدَتْ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللهِ إِنَّهُ لَمِنِ الْكَاذِبِينَ، وَالْخَامِسَةُ أَنَّ غَضَبَ اللهِ عَلَيْهَا، إِنْ كَانَ مِنَ الصَّادِقِينَ، ثُمَّ فَرَّقَ بَيْنَهُمَا.
[خ 4748، م 1493، ت 1202، س 3473، د 2257، جه 2069].
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида бир киши аёли билан мулоъана қилди, шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни ажраштирдилар, болани эса онасига нисбат бердилар».
Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий, Абу Довуд ва Ибн Можа ривоят қилишган.
266 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ:أَنَّ رَجُلًا لَاعَنَ امْرَأَتَهُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَفَرَّقَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم بَيْنَهُمَا وَأَلْحَقَ الْوَلَدَ بِأُمِّهِ.
[خ 4748، م 1494، ت 1202، س 3473، د 2257، جه 2069].