1621.4280. Ҳишом отасидан ривоят қилади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фатҳ йили юриш қилиб, бу Қурайшга етиб боргач, Абу Суфён ибн Ҳарб, Ҳаким ибн Ҳизом ва Будайл ибн Варқо у зотнинг хабарларини билиб келиш учун йўлга чиқишди. Юра-юра, охири Марруз-заҳронга* келишди. Қарашса, Арафа гулханлари* каби гулханлар. Абу Суфён: «Булар нимаси? Худди Арафа гулханлари-я!» деди. Будайл ибн Варқо: «Бану Амрнинг гулханлари», деди. Абу Суфён: «Амрники ҳам бундан оз», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг айрим қўриқчилари уларни кўриб қолишди. Уларга етиб олиб, ушлашди ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига олиб келишди. Абу Суфён ўшанда мусулмон бўлган. У жўнаб кетаётганда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам Аббосга: «Абу Суфённи отлиқлар тиқилинч (ҳолатда ўтадиган) жой олдида тўхтатиб тур, мусулмонларни бир кўрсин», дедилар. Аббос уни тўхтатиб турди. Қабилалар Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Абу Суфённинг олдидан бўлинма-бўлинма бўлиб ўтишди. Бир бўлинма ўтган эди, у: «Булар ким, эй Аббос?» деди. «Булар Ғифор», деди. У: «Ғифор бўлса, менга нима?» деди. Кейин Жуҳайна (қабиласи) ўтди. У яна шундай гап айтди. Кейин Саъд ибн Ҳузайм ўтди. У яна шундай гап айтди. Сулайм (қабиласи) ўтди. У яна шундай гап айтди. Ниҳоят, у ўхшашини кўрмаган бир бўлинма келиб қолди. У: «Булар кимлар?» деди. «Булар ансорлар, олдиларида Саъд ибн Убода. Туғ унда», деди. Саъд ибн Убода: «Эй Абу Суфён! Бугун қирғин куни! Бугун Каъба ҳам ҳилл* бўлади!» деди. Шунда Абу Суфён: «Эй Аббос! Қандай яхши мудофаа куни!» деди. Кейин яна бир бўлинма ўтди. У бўлинмаларнинг энг кичиги бўлиб, унда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва бир неча саҳобалар бор эди. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туғлари Зубайр ибн Аввомда эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Суфённинг ёнидан ўтганларида у: «Саъд ибн Убода нима деди, билдингизми?» деди. «Нима деди?» дедилар. У: «Шундай-шундай деди», деди. У зот: «Саъд нотўғри айтибди. Бугун Аллоҳ Каъбани улуғлайдиган кундир, Каъбага каъбапўш ёпиладиган кундир!» дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам туғларини Ҳажунга* қадашни буюрдилар».
Урва айтади: «Нофеъ ибн Жубайр ибн Мутъим менга: «Аббоснинг Зубайрга: «Эй Абу Абдуллоҳ, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сенга туғни мана бу ерга қадашни буюргандилар», деяётганини эшитганман», деб хабар қилди».
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўша куни Холид ибн Валидга Макканинг юқорисидан, Кадодан киришни буюрдилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эса Кудодан кирдилар.* Ўша куни Холиднинг отлиқларидан икки киши ‒ Ҳубайш ибн Ашъар ва Курз ибн Жобир Фиҳрий ўлдирилди».
1621/4280 – عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ رَضِيَ الله عَنْهُمَا: لَمَّا سَارَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم عَامَ الْفَتْحِ، فَبَلَغَ ذَلِكَ قُرَيْشًا، خَرَجَ أَبُو سُفْيَانَ بْنُ حَرْبٍ، وَحَكِيمُ بْنُ حِزَامٍ، وَبُدَيْلُ بْنُ وَرْقَاءَ، يَلْتَمِسُونَ الْخَبَرَ عَنْ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَأَقْبَلُوا يَسِيرُونَ حَتَّى أَتَوْا مَرَّ الظَّهْرَانِ، فَإِذَا هُمْ بِنِيرَانٍ كَأَنَّهَا نِيرَانُ عَرَفَةَ، فَقَالَ أَبُو سُفْيَانَ: مَا هَذِهِ، لَكَأَنَّهَا نِيرَانُ عَرَفَةَ؟ فَقَالَ بُدَيْلُ بْنُ وَرْقَاءَ: نِيرَانُ بَنِي عَمْرٍو، فَقَالَ أَبُو سُفْيَانَ: عَمْرٌو أَقَلُّ مِنْ ذَلِكَ، فَرَآهُمْ نَاسٌ مِنْ حَرَسِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَأَدْرَكُوهُمْ فَأَخَذُوهُمْ، فَأَتَوْا بِهِمْ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَأَسْلَمَ أَبُو سُفْيَانَ، فَلَمَّا سَارَ قَالَ لِلْعَبَّاسِ: احْبِسْ أَبَا سُفْيَانَ عِنْدَ حَطْمِ الْخَيْلِ، حَتَّى يَنْظُرَ إِلَى الْمُسْلِمِينَ. فَحَبَسَهُ الْعَبَّاسُ، فَجَعَلَتِ الْقَبَائِلُ تَمُرُّ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، تَـمُرُّ كَتِيبَةً كَتِيبَةً عَلَى أَبِي سُفْيَانَ، فَمَرَّتْ كَتِيبَةٌ، قَالَ: يَا عَبَّاسُ مَنْ هَذِهِ؟ قَالَ: هَذِهِ غِفَارُ، قَالَ: مَا لِي وَلِغِفَارَ، ثُمَّ مَرَّتْ جُهَيْنَةُ، قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ، ثُمَّ مَرَّتْ سَعْدُ بْنُ هُذَيْمٍ، فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ، وَمَرَّتْ سُلَيْمُ، فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ، حَتَّى أَقْبَلَتْ كَتِيبَةٌ لَمْ يَرَ مِثْلَهَا، قَالَ: مَنْ هَذِهِ؟ قَالَ: هَؤُلَاءِ الْأَنْصَارُ، عَلَيْهِمْ سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ مَعَهُ الرَّايَةُ، فَقَالَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ: يَا أَبَا سُفْيَانَ، الْيَوْمُ يَوْمُ الْمَلْحَمَةِ، الْيَوْمَ تُسْتَحَلُّ الْكَعْبَةُ. فَقَالَ أَبُو سُفْيَانَ: يَا عَبَّاسُ حَبَّذَا يَوْمُ الذِّمَارِ، ثُمَّ جَاءَتْ كَتِيبَةٌ، وَهْيَ أَقَلُّ الْكَتَائِبِ، فِيهِمْ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَأَصْحَابُهُ، وَرَايَةُ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم مَعَ الزُّبَيْرِ بْنِ الْعَوَّامِ، فَلَمَّا مَرَّ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم بِأَبِي سُفْيَانَ قَالَ: أَلَمْ تَعْلَمْ مَا قَالَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ؟ قَالَ: مَا قَالَ؟ قَالَ: كَذَا وَكَذَا، فَقَالَ: كَذَبَ سَعْدٌ، وَلَكِنْ هَذَا يَوْمٌ يُعَظِّمُ اللهُ فِيهِ الْكَعْبَةَ، وَيَوْمٌ تُكْسَى فِيهِ الْكَعْبَةُ. قَالَ: وَأَمَرَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ تُرْكَزَ رَايَتُهُ بِالْحَجُونِ، فَقَالَ الْعَبَّاسُ يَقُولُ لِلزُّبَيْرِ بْنِ الْعَوَّامِ: يَا أَبَا عَبْدِ اللهِ، هَا هُنَا أَمَرَكَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ تَرْكُزَ الرَّايَةَ؟
قَالَ: وَأَمَرَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَوْمَئِذٍ خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ أَنْ يَدْخُلَ مِنْ أَعْلَى مَكَّةَ مِنْ كَدَاءٍ، وَدَخَلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم مِنْ كُدَا، فَقُتِلَ مِنْ خَيْلِ خَالِدٍ يَوْمَئِذٍ رَجُلَانِ: حُبَيْشُ بْنُ الْأَشْعَرِ، وَكُرْزُ بْنُ جَابِرٍ الْفِهْرِيُّ.