Аёлларга итоат қилиш надоматдир.
Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Асокир ривояти.
* طَاعَةُ النِّسَاءِ نَدَامَة.
(رواه ابن عساكر عن السيدة عائشة)
Отага итоат қилиш – Аллоҳга итоат этишдир, отага осийлик қилиш – Аллоҳга осийлик этишдир.
Табароний ривояти.
* طَاعَةُ اللهِ طَاعَةُ الوَالِدِ، وَمَعْصِيَةُ اللهِ مَعْصِيَةُ الوَالِدِ.
(رواه الطبراني)
Икки кишилик овқат уч кишига етади. Уч кишилик овқат тўрт кишига кифоя қилади.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* طَعَامُ الإثْنَيْنِ كَافِى الثَّلاَثَةِ، وَطَعَامُ الثَّلاَثَة كَاَفِى الأرْبَعَةِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Илм талабидаги киши раҳмат талабидадир. Илм талабидаги киши Ислом рукни талабидадир. Уларнинг ажрлари набийлар ажри билан биргадир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* طَالِبُ العِلْمِ طَالِبُ الرَّحْمَةِ، طَالِبُ الْعِلْمِ رُكْنُ الإسْلاَمِ وَيُعْطَى أَجْرَهُ مَعَ النَّبِيِّينَ.
(عن أنس)
Дажжол замонида мўминларнинг таоми фаришталар таоми каби тасбеҳ ва Аллоҳни улуғлашдир. Ўша куни кимнинг гапиргани тасбеҳ ва Аллоҳни улуғлаш бўлса, Аллоҳ ундан очликни кетказади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* طَعَامُ الْمُؤْمِنِينَ فِي زَمَنِ الدَّجَّالِ طَعَامُ الْمَلاَئِكَةِ التَّسْبِيحُ والتَّقْدِيس، فَمَنْ كَانَ مَنْطِقُهُ يَوْمَئِذٍ التَّسْبِيحَ وَالتَّقْدِيسَ أَذْهَبَ اللهُ عَنْهُ الْجُوعَ.
(رواه الحاكم عن ابن عمر)
Илм талаб қилиш ҳар бир мусулмонга фарздир. Албатта, илм талабидаги кишига ҳар бир нарса истиғфор айтади. Ҳатто денгиздаги балиқлар ҳам.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Абдулбарр ривояти.
* طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ، وَإِنَّ طَالِبَ الْعِلْمِ يَسْتَغْفِرُ لَهُ كُلّ شَيْءٍ حَتَّى الْحِيتَانُ فِي الْبَحْرِ.
(رواه ابن عبد البر عن أنس)
Илм талаб қилиш Аллоҳнинг ҳузурида намоз, рўза, ҳаж ва Аллоҳ йўлидаги жиҳоддан ҳам афзалдир.
Дайламий ривояти.
* طَلَبُ الْعِلْمِ أَفْضَلُ عِنْدَ الله مِنَ الصَّلاَةِ، وَالصِّيَامِ، وَالْحَجِّ وَالْجِهَادِ فِي سَبِيلِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.
(رواه الديلمي)
Бу жасадларни покланглар, Аллоҳ сизларни покласин. Чунки бирор банда пок ҳолда тунаса, фаришталар у билан бирга устки кўйлагида тунашади. У тунги соатларнинг бирида ён томонига ағдарилса, ўша фаришталар: «Ё Аллоҳ, бандангни кечиргин, чунки у пок ҳолда тунаган», дейди.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* طَهِّرُوا هَذِهِ الأجْسَادَ طَهَّرَكُمُ اللهُ، فَإِنَّهُ لَيْسَ عَبْدٌ يَبِيتُ طَاهِرًا إِلاَّ بَاتَ مَعَهُ مَلَكٌ فِي شِعَارِهِ لاَ يَتَقَلَّبُ سَاعَة مِنَ اللَّيْلِ إِلاَّ قَالَ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَبْدِكَ، فَإِنَّهُ بَاتَ طَاهِرًا.
(رواه الطبراني عن ابن عمر)
Мухлис бандаларга мунча ҳам яхши, улар ҳидоят чироқларидир. Улар туфайли барча фитна зулматлари ёришади.
Савбон (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* طُوبَى لِلْمُخْلِصِينَ، أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الْهُدَى. تَنْجَلِى عَنْهُمْ كُلَّ فِتْنَةٍ ظَلْمَاءَ.
(رواه أبو نعيم عن ثوبان)
Аллоҳнинг соясига пешқадам бўлганларга мунча ҳам яхши. Улар шундай кишиларки, ҳақ нарса кўрсатилса, қабул қилишади. Ҳақ нарса сўралса, беришади. Бошқа инсонларга ҳам худди ўзларига ҳукм қилгандек ҳукм қилишади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳаким ривояти.
* طُوبَى للِسَّابِيقِينَ إِلَى ظِلِّ اللهِ الَّذِينَ إِذَا أُعْطُوا الْحَقَّ قَبِلُوهُ وَإِذَا سُئِلوهُ بَذَلوه، وَالَّذِيْنَ يَحْكُمُونَ لِلنَّاسِ كَحُكْمِهِمْ لأَِنْفُسِهِمْ.
(رواه الحكيم عن عائشة)
Ҳожи бўлган ҳолда тунаб, ғозий бўлган ҳолда тонг оттирганларга мунча ҳам яхши. У шундай кишики, софдил, болалари кўп, камтар ва дунёдан озига қаноат қилувчи, уйига кулган ҳолда кириб, кулган ҳолда чиқади. Менинг жоним измида бўлган Зотга қасамки, ана ўша кишилар Аллоҳ азза ва жалла йўлида ғазот ва ҳаж қилувчилардир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* طُوبَى لِمَنْ بَاتَ حَاجًّا وَأَصْبَحَ غَازِيًا، رَجُلٌ مَسْتُور ذُو عِيَالٍ مُتَعَفِّفٌ قَانِعٌ بِاليَسِيرِ مِنَ الدُّنْيَا يَدْخُلُ عَلَيْهِمْ ضَاحِكًا، وَيَخْرُجُ مِنْهُمْ ضَاحِكًا، فَوالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ، إِنَّهُمُ الْحَاجُّونَ الغَازُونَ فِي سَبِيلِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.
(رواه الديلمي عن أبي هريرة)
Масхара бўлмасдан, тавозе қилган кишига, ҳақир бўлмасдан, ўзини хўр тутган одамга, гуноҳ қилмасдан, молини инфоқ этган кишига, фиқҳ ва ҳикмат аҳлига аралашиб юрган инсонга ва қийналиб қолган, хўрланган кишиларга раҳм айлаганларга мунча ҳам яхши. Нафсини хўр тутиб, касби ҳалол, ичи яхши, усти олижаноб ва ёмонлигидан одамлар йироқда турган кишига мунча ҳам яхши. Илмига амал этиб, молидан ортиқчасини инфоқ қилиб, сўзининг ортиқчасини гапирмай ушлаб турган кишига мунча ҳам яхши.
Бухорий ривояти.
* طُوبَى لِمَنْ تَوَاضَعَ فِي غَيْرِ مَنْقَصَةٍ وَذَلَّ فِي نَفْسِهِ مِنْ غَيْرِ مَسْكَنَةٍ، وَأَنْفَقَ مِنْ مَالٍ جَمَعَهُ فِي غَيْرِ مَعْصِيَةٍ، وَخَالَطَ أَهْلَ الْفِقْهِ وَالْحِكْمَةِ، وَرَحِمَ أَهْلَ الذُّلِّ وَالْمَسْكَنَةِ، طُوبَى لِمَنْ ذَلّتْ نَفْسهُ، وَطَابَ كَسْبُهُ، وَحَسُنَتْ سَرِيرَتُهُ، وَكَرُمَتْ عَلاَنِيَتُهُ، وَعَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ، طُوبَى لِمَنْ عَمِلَ بِعِلْمِهِ، وَأَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ، وَأَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ.
(رواه البخاري)
Одамлар айбини ташлаб, ўзининг камчилиги билан машғул бўлган кишига, молидан ортиқчасини инфоқ қилган одамга, сўзидан ортиқчасини ушлаб, гапирмай юрган кишига ва суннатда кенгайиб, бидъатга ўтиб кетмаган инсонга мунча ҳам яхши.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* طُوبَى لِمَنْ شَغَلَهُ عَيْبُهُ عَنْ عُيُوبِ النَّاسِ، وَأَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ وَأَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ، وَوَسِعَتْهُ السُّنَّة، فَلَمْ يَعْدِلْ عَنْهَا إِلَى الْبِدْعَةِ.
(رواه الديلمي عن أنس)
Тилини тийиб, уйидаги рўзғорини кенг қилиб, яъни керакли нарсаларни муҳайё этиб, хатосига йиғлаган кишига мунча ҳам яхши.
Савбон (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* طُوبَى لِمَنْ مَلَكَ لِسَانَهُ، وَوَسِعَهُ بَيْتَهُ، وَبَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ.
(رواه الطبراني عن ثوبان)
Қиёмат куни ўз саҳифасида кўп истиғфор топган кишига мунча ҳам яхши.
Ибн Можа ривояти.
* طُوبَى لِمَنْ وَجَدَ فِي صَحِيفَتِهِ اسْتِغْفَارًا كَثِيرًا.
(رواه ابن ماجه)
Тубо жаннатдаги бир дарахтдир. Юз йиллик йўлдир. Жаннат аҳли кийимлари унинг гулидан чиқади.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Ҳиббон ривояти.
* طُوبَى شَجَرَةٌ فِي الْجَنَّةِ، مَسِيرَةُ مائَةُ عَامٍ، ثِيَابُ أهْلِ الْجَنَّةِ تَخْرُجُ مِنْ أكْمَامِهَا.
(رواه ابن حبان عن أبي سعيد)
Тубо жаннатдаги дарахтдир. Аллоҳ уни Ўзи экиб, ўз руҳидан пуркагандир. Унинг шохлари жаннат деворлари ортидан кўринади. Ундан қимматбаҳо зийнатлар ўсиб чиқади. Мевалар эса уларнинг (жаннат аҳлининг) оғизларигача осилиб туради.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Мардавайҳ ривояти.
* طُوبَى شَجَرَةٌ فِي الْجَنَّةِ، غَرَسَهَ اللهُ بِيَدِهِ وَنَفَخَ فِيهَا مِنْ رُوحِهِ، وَإِنَّ أَغْصَانهَا لَتُرَى مِنْ وَرَاءِ أَسْوَارِ الْجَنَّةِ، تُنْبِتُ الْحُلِىَّ، وَالثِّمَار مُتَهدِّلَةٌ عَلَى أَفْوَاهِهَا.
(رواه مردويه عن ابن عباس)
Шукр этиб овқат егувчига сабр қилувчи рўзадорнинг савобидек ажр бордир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* الطَّاعِمُ الشَّاكِرُ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الصَّائِمِ الصَّابِرِ.
(عن أبو هريرة)
Поклик имоннинг ярмидир. «Алҳамдулиллаҳ» мезон (тарози)ни тўлдиради. «Субҳаналлоҳи вал ҳамдулиллаҳи» иккови ер билан осмон оралиғини тўлдиради. Намоз нурдир. Садақа ҳужжатдир. Сабр зиёдир. Қуръон фойдангга ёки зарарингга ҳужжатдир. Ҳар бир инсон юриб, ўз нафсини сотади. Ўша сотиш ила ўз нафсини қутқаради ёки ҳалокатга ташлайди.
Абу Молик Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* الطُّهُورُ شَطْرُ الإِيمَانِ، وَالْحَمْدُ للهِ يَمْلأُ الْمِيزَانَ، وَسُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ تَمْلآنِ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ، وَالصَّلاَةُ نُورٌ، وَالصَّدَقَةُ بُرْهَانٌ، وَالصَّبْرُ ضِيَاءٌ وَالْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَكَ أَوْ عَلَيْكَ، وَكُلُّ النَّاسِ يَغْدُو، فَبَائِعٌ نَفْسَهُ فَمُعْتِقُهَا أَوْ مُوبِقُهَا.
(عن أبي مالك الأشعري)
Вабодан, ғарқ бўлиб, қорни оғриб, куйиб ва туғаётиб ўлганлар умматимнинг шаҳидларидир.
Савфон ибн Умайя (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* الطَّاعُون، وَالْغَرَق، وَالْبَطَن، وَالْحَرَقُ، وَالنُّفَسَاءُ، شَهَادَةٌ لأُمَّتِى.
(عن صفوان بن أمية)
Яхшиликдагина итоат қилинади.
Муслим, Абу Довуд ва Насоий ривояти.
* الطَّاعَةُ فِي الْمَعْرُوفِ.
(رواه مسلم وأبو داود والنسائي)
Вабо жазо қолдиғи ёки Бани Исроилдан бир тоифага юборилган азобдир. Агар ўша вабо бир жойга тушса-да, сизлар ўша ерда бўлсангиз, қочган ҳолда у ердан чиқиб кетманг. Борди-ю, бир ерга тушганда, сизлар у ерда бўлмасангиз, у жойга кирманг.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* الطَّاعُون بَقِيَّةُ رِجْزٍ، أَوْ عَذَابٌ أُرْسِلَ عَلَى طَائِفَةٍ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ، فَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ، وَأَنْتُمْ بِهَا، فَلاَ تَخْرُجُوا مِنْهَا فِرَارًا مِنْهُ، وَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ وَلَسْتُمْ بِهَا فَلاَ تَهْبِطُوا عَلَيْهَا.
(رواه الشيخان)
Сизлардан бирингизнинг идишини ит ялаб қўйса, етти марта ювиб, бир марта тупроқ билан ишқалаш ила пок бўлади.
Муслим ривояти.
* طَهُورُ إِنَاءِ أَحَدِكُمْ إِذَا وَلَغَ فِيهِ الْكَلْبُ أَنْ يَغْسِلَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ، أُولاَهُنَّ بِالتُّرَابِ.
(رواه مسلم)