Жобир ибн Абдуллоҳ ва Абу Саъид розияллоҳу анҳумо кемада тик туриб намоз ўқишган.
Ҳасан: «Агар шерикларингга қийинчилик туғдирмасанг, тик туриб, у (кема) билан бирга бурилиб намоз ўқийверасан. Йўқса, ўтириб ўқийсан», деган.
25- عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ وَأَبِي سَعِيدٍ [رضي الله عنهم]: صَلَّيْنَا فِي السَّفِينَةِ قَائِمَيْنِ، وَقَالَ الـحَسَنُ: (تُصَلِّي قَائِمًا مَا لَمْ تُشَقَّ عَلَى أَصْحَابِكَ، تَدُورُ مَعَهَا، وَإِلاَّ.. فَقَاعِدً).
26-385. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга намоз ўқир эдик, иссиқ қаттиқлигидан баъзиларимиз кийимининг бир четини сажда ўрнига қўйиб олар эди».
26-385- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: (كُنَّا نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَيَضَعُ أَحَدُنَا طَرَفَ الثَّوْبِ مِنْ شِدَّةِ الْحَرِّ فِي مَكَانِ السُّجُودِ).
27-417. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қиблада балғамни кўриб қолиб, уни қўллари билан сидириб ташладилар. У зотнинг буни ёқтирмаганлари кўринди [ёки буни ёқтирмаганлари ва бунинг у зотга оғир ботгани кўринди]. Шунда: «Бирортангиз намозида турган бўлса, Роббига муножот қилаётган бўлади [ёки Робби у билан қибласининг ўртасида бўлади]. Ҳаргиз қибласига туфламасин. Балки сўл томони ёки оёғи остига (туфласин)», дедилар. Сўнгра ридоларининг бир четини тутиб, унга туфладилар ва бир-бирига буклай туриб: «Ёки мана бундай қилсин», дедилар».
27-417- عَنْ أَنَسٍ بْنِ مَالِكٍ [رضي الله عنه]: أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم رَأَى نُـخَامَةً فِي الْقِبْلَةِ، فَحَكَّهَا بِيَدِهِ، وَرُئِيَ مِنْهُ كَرَاهِيَةٌ - أَوْ رُئِيَ كَرَاهِيَتُهُ [لِذَلِكَ] وَشِدَّتُهُ عَلَيْهِ – وَقَالَ: إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا قَامَ يُصَلِّي.. فَإِنَّـمَا يُنَاجِي رَبَّهُ –عَزَّ وَجَلَّ - أَوْ رَبُّهُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ قِبْلَتِهِ - فَلَا يَبْزُقَنَّ فِي قِبْلَتِهِ، وَلَكِنْ عَنْ يَسَارِهِ أَوْ تَـحْتَ قَدَمِهِ، ثُمَّ أَخَذَ طَرَفَ رِدَائِهِ ،فَبَزَقَ فِيهِ، وَرَدَّ بَعْضَهُ عَلَى بَعْضٍ، قَالَ: أَوْ يَفْعَلُ هَكَذَا.
28- 426. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам барча ишларида имкони борича ўнгдан бошлашни яхши кўрар эдилар. Таҳоратларида ҳам, соч тарашларида ҳам, пойабзал кийишларида ҳам».
28-426- عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهَا قَالَتْ: (كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يُحِبُّ التَّيَمُّنَ مَا اسْتَطَاعَ فِي شَأْنِهِ كُلِّهِ؛ فِي طُهُورِهِ، وَتَرَجُّلِهِ، وَتَنَعُّلِهِ).
Каъб ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сафардан келсалар, аввал масжидга кириб, намоз ўқир эдилар».
29 – عَنْ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: (كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ.. بَدَأَ بِالـمَسْجِدِ فَصَلَّى فِيهِ).
30-445. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Модомики бирортангиз намоз ўқиган намозгоҳида экан, таҳорати синмагунча фаришталар унга: «Аллоҳим! Уни мағфират қил. Аллоҳим! Унга раҳм қил», деб салавот айтиб туришади», дедилар».
30-445- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: الْمَلَائِكَةُ تُصَلِّي عَلَى أَحَدِكُمْ مَا دَامَ فِي مُصَلَّاهُ الَّذِي صَلَّى فِيهِ مَا لَمْ يُحْدِثْ؛ تَقُولُ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ، اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ.
31-482. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга кундузги икки намоздан бирини ўқиб бердилар. – Ибн Сирин: «Абу Ҳурайра унинг номини айтди, лекин мен унутиб қўйдим», дейди. – У зот бизга икки ракъат намоз ўқиб бериб, сўнг салом бердилар-да, масжидга кўндаланг қўйилган ёғочнинг олдига бориб, унга суяндилар. У зот ғазаблангандек эдилар. Ўнг қўлларини сўл қўлларига қўйиб, бармоқларини бир-бирига кириштирдилар ва ўнг ёноқларини чап кафтлари орқасига қўйдилар. Шошқалоқлар «Намоз қисқарибди», деб, масжид эшикларидан чиқиб кетишди. Қавм ичида Абу Бакр ва Умар бор эди. Улар ҳам у зотга гапиришдан ҳайиқишди. Қавм ичида қўллари узун киши бўлиб, уни «Зул-ядайн»* деб аташар эди. У: «Эй Аллоҳнинг Расули, унутдингизми ёки намоз қисқардими?» деди. У зот: «Унутмадим ҳам, қисқармади ҳам», дедилар-да: «Зул-ядайн айтганидек бўлдими?» деб сўрадилар. «Ҳа», дейишди. Шунда олдинга ўтиб, қолдирганларини ўқидилар. Кейин салом бердилар ва такбир айтиб, ҳар доимги саждаларидек ёки ундан узунроқ сажда қилдилар. Кейин бошларини кўтардилар ва такбир айтдилар. Кейин такбир айтиб, доимги саждаларидек ёки ундан узунроқ сажда қилдилар. Сўнг бошларини кўтардилар ва такбир айтдилар».
Баъзан ундан (Ибн Сириндан) «Кейин салом берганлар», дейилганми?» деб сўрашганида, «Менга Имрон ибн Ҳусойннинг «Сўнг салом бердилар», деган хабари келган», дерди.
* «Зул-ядайн» – икки қўл соҳиби, яъни узунқўл.
Изоҳ: Ҳадисда айтилганидек гаплашиш намозни бузмаслиги Исломнинг олдинги ҳукмларига биноан бўлиб, кейин мансух (бекор) қилинган. Шунинг учун ҳам мазкур воқеада иштирок этган Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу ўз халифалиги даврида шундай ҳолатга тушганида намозни қайта ўқиган.
31-482- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم إِحْدَى صَلَاتَيِ الْعَشِيِّ - قَالَ ابْنُ سِيرِينَ: قَدْ سَـمَّاهَا أَبُو هُرَيْرَةَ، وَلَكِنْ نَسِيتُ أَنَا – قَالَ: فَصَلَّى بِنَا رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ، فَقَامَ إِلَى خَشَبَةٍ مَعْرُوضَةٍ فِي الْمَسْجِدِ، فَاتَّكَأَ عَلَيْهَا كَأَنَّهُ غَضْبَانُ، وَوَضَعَ يَدَهُ الْيُمْنَى عَلَى الْيُسْرَى، وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ، وَوَضَعَ خَدَّهُ الْأَيْـمَنَ عَلَى ظَهْرِ كَفِّهِ الْيُسْرَى.
وَخَرَجَتِ السَّرَعَانُ مِنْ أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ، فَقَالُوا: قَصُرَتِ الصَّلَاةُ، وَفِي الْقَوْمِ أَبُو بَكْرٍ وَعُمَرُ، فَهَابَا أَنْ يُكَلِّمَاهُ، وَفِي الْقَوْمِ رَجُلٌ فِي يَدَيْهِ طُولٌ، يُقَالُ لَهُ :ذُو الْيَدَيْنِ، قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ؛ أَنَسِيتَ أَمْ قَصُرَتِ الصَّلَاةُ؟ قَالَ: لَمْ أَنْسَ وَلَمْ تُقْصَرْ فَقَالَ: أَكَمَا يَقُولُ ذُو الْيَدَيْنِ؟» فَقَالُوا: نَعَمْ.
فَتَقَدَّمَ، فَصَلَّى مَا تَرَكَ ثُمَّ سَلَّمَ، ثُمَّ كَبَّرَ وَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَكَبَّرَ، ثُمَّ كَبَّرَ وَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَكَبَّرَ – فَرُبَّمَا سَأَلُوهُ- ثُمَّ سَلَّمَ.
فَيَقُولُ: نُبِّئْتُ أَنَّ عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ قَالَ: ثُمَّ سَلَّمَ.
32-509- Абу Саид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
У «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Бирортангиз ўзини одамлардан тўсадиган нарсага қараб намоз ўқиганида, олдидан бирор киши ўтмоқчи бўлса, уни қайтарсин. Агар унамаса, у билан урушсин, чунки у шайтондир», деганларини эшитганман»..
32-509- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: سَـمـِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ إِلَى شَيْءٍ يَسْتُرُهُ مِنَ النَّاسِ، فَأَرَادَ أَحَدٌ أَنْ يَـجْتَازَ بَيْنَ يَدَيْهِ .. فَلْيَدْفَعْهُ، فَإِنْ أَبَى.. فَلْيُقَاتِلْهُ؛ فَإِنَّـمَا هُوَ شَيْطَانٌ.