الإمام الحافظ ابن أبي جمرة الأندلسي

Имом Ҳофиз Ибн аби жамра андалусий

 مختصر صحيح البخاري

 المسمى

جمع النهاية في بدء الخير والغاية

 Саҳиҳул бухорийнинг мухтасари

 (Яхшилик ва мақсаднинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами деб номланган)

Тўплаб, нашрга тайёрловчи:

 Анвар Аҳмад

Абдулазиз Ҳасан

Тошкент: 2020 йил

Ибн Аби Жамранинг "Яхшилик ва мақсаднинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами" деб номланган асари ҳақида

"Саҳиҳул Бухорий" китобининг мухтасари бўлмиш ушбу "Мухтасару ибн Аби Жамра" китоби бир неча марта Мисрда чоп қилинган. Ўша нусхада 300 га яқин ҳадис бор. У китоб "Алҳамдулиллаҳи ҳаққо ҳамдиҳи...", деб бошланади.

Муаллиф зикр қилишича, ёдлаш осон бўлиши учун ҳадиснинг битта ровийсидан ташқари санаддаги қолган кишиларнинг исмини ўчириб юборган.

"Муъжам ал-Матбуъот" соҳиби Элиан Саркис (Elian Sarkis) чоп қилишда хатога йўл қўйган. У китобни "Яхшилик ва иноятнинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами", деб номлаган. Яъни "мақсад" сўзи ўрнига "иноят" сўзини ишлатган.

Ушбу мухтасар китоби аниқроғи 296 та ҳадисни ўз ичига олган. Уларнинг ичида марфуъ, мавқуф ва муъаллақа ҳадислар бор.

"Дарул кутубил мисрийя" кутубхонасида ушбу мухтасарнинг беш қўлёзмаси бор.

Уни аллома Шарнубий ва Мавло Муҳаммад Аббос Алийхон шарҳлаган. Ушбу китоб 1314-ҳижрий санада Ҳиндистонда чоп қилинган.

Унга (1233-ҳижрий санада вафот топган) аллома Шанавоний ҳошия ёзган. Аллоҳ барчаларига раҳм қилиб, улардан рози бўлсин!

Ибн Аби Жамранинг тўлиқ исмлари Ҳофиз Абу Муҳаммад Абдуллоҳ ибн Саъд ибн Саъид ибн Аби Жамра ал-Аздий, ал-Андалусий, ал-Моликий бўлиб, 675-ҳижрий санада вафот топган.

Ибн Касир роҳимаҳуллоҳ: "Абу Муҳаммад ибн Аби Жамра зулқаъда ойида, Миср диёрида вафот топган. У киши ҳақ сўзни айтувчи, яхшиликка буюрувчи ва мункардан қайтарувчи эдилар", деган.

КИТОБНИНГ КИРИШ ХУТБАСИ

 بسم الله الرحمن الرحيم

Роббисига муҳтож банда Абдуллоҳ ибн Саъд ибн Аби Жамра ал-Аздий роҳимаҳуллоҳ айтди:

Аллоҳга ҳақиқий ҳамд бўлсин. Халқининг яхшиси бўлмиш Муҳаммад алайҳиссаломга ва у зот суҳбатларига мушарраф бўлган саҳобаларга салавоту дурудлар бўлсин! Аммо баъд:

Ҳадис ва унинг ёд олиш Аллоҳ таолога етишишдаги энг яқин воситалардан бири экани ҳақида қуйидаги асарларда келган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни "Ким умматим учун битта ҳадисни етказса, бу билан бир суннатни қоим қилса ёки бир бидъатни рад этса, унинг учун жаннат бўлади", деб айтган сўзларидир.

Абу Нуъаймнинг "Ҳилятул авлиё" китобида Ибн Аббосдан ривоят қилинган.

Яна Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзларидан: "Умматимдан ким битта ҳадисни ёд олса, унинг учун етмиш битта набий ва сиддиқнинг ажри бўлади".

Абу Тоҳир Силфийнинг "Арбаъийн булдонийя" китобида Ибн Аббосдан қилган ривояти.    

 Бу ҳақдаги асарлар кўпдир.

Санадлар сабаб, кўп китобларни ёд олишда ҳиммат озайганини кўрдим. Саҳиҳ китоблардан олиб, эҳтиёжга ярашасига мос ҳадисларни мухтасар тарзда йиғиш зарур эди. Ёд олиш осон бўлиши ва иншааллоҳ фойда кўп бўлишини кўзлаганимда Бухорийнинг китоби маъқул кўринди. Чунки бу китоб энг саҳиҳ китоб бўлиб, унинг соҳиби солиҳлардан, дуоси ижобат эди. Бу китобни ўқиганларга дуо қилганлар.

Маърифат ва сафарда танилган қозиларга учрашганимда, улар ушбу китобнинг фазилатига иқрор бўлиб: "Бухорийнинг китоби қийинчилик пайтида ўқилса, кушойиш бўлади. Бирор сув маркабига минилса, асло чўкмайди", деб айтишди.

Ҳадиснинг баракаси билан ушбу баракани ва қалблардаги зангни кўргач ушбу китобни жамлашга рағбатим ошди. Шояд Аллоҳ Ўз фазли билан кўрликни очиб, ҳавойи нафс шиддатларини аритса, шояд Аллоҳ ушбу улуғ ҳадислар сабаб бидъат ва гуноҳлар денгизида ғарқ бўлишдан омонда сақласа.

Аллоҳ муваффақ қилганича ёзиб, тугатганимда у бир неча кам уч юз ҳадисга етди. Ҳадиснинг аввали "Расулулллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ваҳий қандай бошланган эди...". Охири эса, "Жаннат аҳлининг жаннатга кириши ва бардавом розилиги сабаб уларга Аллоҳнинг инъоми" ҳадиси эди.

Бу китобни жамлаш тақозосига кўра "Яхшилик ва мақсаднинг бошланишидаги ниҳоянинг тўплами деб номланган" деб номладим. Унинг орасини боблаш билан ажратмадим. Бунда ўзим ва ҳар бир ўқиган ёки эшитган кишиларга яхшилик батамом бўлишини умид қилдим. Карим сифатли Зот, буюк аршнинг роббисидан ушбу китобни қалбларимиз учун жило ва динимиздаги дардларга шифо беришини сўраб қоламиз.

Пайғамбарлар хотимаси бўлган саййидимиз Муҳаммад алайҳиссаломга салавоту дурудлар бўлсин. Бутун оламлар робби Аллоҳга ҳамд бўлсин!