36-609. Абдурраҳмон ибн Абдуллоҳ ибн Абдурраҳмон ибн Абу Саъсаъа ал-Ансорий ал-Мозинийдан ривоят қилинади, унга отаси бундай хабар қилган:
«Абу Саъид Худрий унга: «Назаримда сен қўйларни ва даштни яхши кўрар экансан. Қўйларинг ичида ёки даштингда турганингда намозга азон айтсанг, овозингни баланд кўтар. Чунки муаззиннинг етиб борган овозини бирор жинми, инсонми ёки бирон нарсами, эшитса, қиёмат куни унга албатта гувоҳлик беради», деган экан, Абу Саъид: «Буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитганман», дебди».
36-609- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي صَعْصَعَةَ الْأَنْصَارِيِّ ثُمَّ الْمَازِنِيِّ، عَنْ أَبِيهِ:[رضي الله عنهم] أَنَّهُ أَخْبَرَهُ: أَنَّ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِيَّ رضي الله عنه قَالَ لَهُ: إِنِّي أَرَاكَ تُحِبُّ الْغَنَمَ وَالْبَادِيَةَ، فَإِذَا كُنْتَ فِي غَنَمِكَ - أَوْ بَادِيَتِكَ - فَأَذَّنْتَ لِلصَّلَاةِ ..فَارْفَعْ صَوْتَكَ بِالنِّدَاءِ؛ فَإِنَّهُ لَا يَسْمَعُ مَدَى صَوْتِ الْمُؤَذِّنِ جِنٌّ وَلَا إِنْسٌ وَلَا شَيْءٌ.. إِلَّا يَشْهَدُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
قَالَ أَبُو سَعِيدٍ (سَـمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم).
37-615. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар одамлар азонда ва биринчи сафда нима (савоб) борлигини билганларида эди, кейин бунинг учун қуръа ташлашдан бошқа (чора) топа олишмаса, албатта қуръа ташлашарди. (Намозга) эрта боришда нима (савоб) борлигини билганларида эди, бунинг учун мусобақалашишарди. Хуфтон ва бомдодда нима (савоб) борлигини билганларида эди, уларга эмаклаб бўлса ҳам келишарди», дедилар».
37-615- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الْأَوَّلِ، ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلَّا أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ.. لَاسْتَهَمُوا، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِي التَّهْجِيرِ.. لَاسْتَبَقُوا إِلَيْهِ، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِي الْعَتَمَةِ وَالصُّبْحِ.. لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا.
38-635. Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга намоз ўқиётган эдик, у зот бирдан кишиларнинг тапир‑тупурини эшитиб қолдилар. Намоз ўқиб бўлгач: «Сизларга нима бўлди?» дедилар. «Намозга шошилган эдик», дейишди. «Бундай қилманглар. Намозга келаётганингизда ўзингизни вазмин тутинглар. Улгурган (ракъатлар)ингизни ўқинглар, ўтказиб юборганингизни эса тўлдириб олинглар», дедилар».
38-635- عَنْ أَبِي قَتَادَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ؛ إِذْ سَـمِعَ جَلَبَةَ الرِّجَالِ، فَلَمَّا صَلَّى.. قَالَ: مَا شَأْنُكُمْ؟» قَالُوا: اسْتَعْجَلْنَا إِلَى الصَّلَاةِ، قَالَ: «فَلَا تَفْعَلُوا؛ إِذَا أَتَيْتُمُ الصَّلَاةَ.. فَعَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ، فَمَا أَدْرَكْتُمْ.. فَصَلُّوا، وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتِـمُّوا.
39-638. Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Намозга иқома айтилса, мени кўрмагунингизча турманглар. Ўзингизни вазмин тутинглар», дедилар».
39-638- عَنْ أَبِي قَتَادَةَ [رضي الله عنه] قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلَاةُ.. فَلَا تَقُومُوا حَتَّى تَرَوْنِي، وَعَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ.
40-640. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Намозга иқома айтилиб, одамлар сафларини ростлаганида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам чиқиб, олдинга ўтдилар. Жунуб ҳолда эканлар. Сўнгра: «Жойингиздан жилманглар», дедилар-да, қайтиб бориб, ғусл қилдилар. Кейин бошларидан сув томиб турган ҳолда чиқиб, уларга намоз ўқиб бердилар».
40-640- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ: أُقِيمَتِ الصَّلَاةُ، فَسَوَّى النَّاسُ صُفُوفَهُمْ، فَخَرَجَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَتَقَدَّمَ وَهُوَ جُنُبٌ، ثُمَّ قَالَ: عَلَى مَكَانِكُمْ فَرَجَعَ، فَاغْتَسَل،َ ثُمَّ خَرَجَ وَرَأْسُهُ يَقْطُرُ مَاءً، فَصَلَّى بـِهِمْ.
41-660. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: «Етти киши борки, Аллоҳ Ўз соясидан бошқа соя бўлмаган Кунда уларни Ўз соясига олади: одил имом; Роббининг ибодатида униб-ўсган йигит; қалби масжидларга боғлиқ киши; Аллоҳ йўлида бир-бирини яхши кўриб, шу асосда бирлашган ва шу ҳолатда ажралишган икки киши; нуфузли ва гўзал аёл (зинога) чорлаганида: «Мен Аллоҳдан қўрқаман», деган киши; ўнг қўли берганини чап қўли билмайдиган даражада махфий садақа қилган киши; Аллоҳни ёлғиз эслаб, кўз ёши тўккан киши».
41-660- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ [رضي الله عنه]، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ:
الْإِمَامُ الْعَادِلُ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ رَبِّهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ [مُتَعَلِّقٌ] مُعَلَّقٌ فِي الْمَسَاجِدِ، وَرَجُلَانِ تَحَابَّا فِي اللهِ عَزَّ وَجَلَّ؛ اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ طَلَبَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ: إِنِّي أَخَافُ اللهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ أَخْفَى ؛حَتَّى لَا تَعْلَمَ شِـمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَـمِينُهُ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ خَالِيًا فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ.
42-671. Оиша розияллоҳу анҳо айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кечки таом қўйилса-ю, намозга иқома айтиб қолинса, таомдан бошланглар», дедилар».
42-671- عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: إِذَا وُضِعَ الْعَشَاءُ، وَأُقِيمَتِ الصَّلَاةُ.. فَابْدَءُوا بِالْعَشَاءِ.
43-708. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўра намози енгилроқ ва мукаммалроқ бирор имомнинг орқасида намоз ўқимаганман. У зот гўдак йиғисини эшитиб қолгудек бўлсалар, онаси чалғишидан қўрқиб, намозни енгил ўқир эдилар».
43-708- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ يَقُولُ: (مَا صَلَّيْتُ وَرَاءَ إِمَامٍ قَطُّ أَخَفَّ صَلَاةً وَلَا أَتَمَّ مِنَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، وَإِنْ كَانَ لَيَسْمَعُ بُكَاءَ الصَّبِيِّ فَيُخَفِّفُ، مَخَافَةَ أَنْ تُفْتَنَ أُمُّهُ.
44-731. Зайд ибн Собит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазонда ҳужра қилиб олдилар – менимча, уни «бўйрадан» деди* – ва кечалари унда намоз ўқидилар. Асҳобларидан бир неча киши у зотнинг намозларига эргашиб намоз ўқишди. У зот уларни билиб қолиб, ўтириб олдилар.
Кейин уларнинг олдига чиқиб: «Қилган ишингизни кўриб, (нафл намозга иштиёқингизни) билдим. Эй одамлар, намозни уйларингизда ўқинглар. Чунки энг афзал намоз – кишининг уйидаги намозидир, фарз қилинганлари мустасно», дедилар».
44-731- عَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم اتّـَخَذَ حُجْرَةً – قَالَ: حَسِبْتُ أَنَّهُ قَالَ: مِنْ حَصِيرٍ - فِي رَمَضَانَ، فَصَلَّى فِيهَا لَيَالِيَ، فَصَلَّى بِصَلَاتِهِ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَلَمَّا عَلِمَ بِـهِمْ.. جَعَلَ يَقْعُدُ، فَخَرَجَ إِلَيْهِمْ فَقَالَ: قَدْ عَرَفْتُ الَّذِي رَأَيْتُ مِنْ صَنِيعِكُمْ، فَصَلُّوا أَيُّهَا النَّاسُ فِي بُيُوتِكُمْ؛ فَإِنَّ أَفْضَلَ الصَّلَاةِ صَلَاةُ الْمَرْءِ فِي بَيْتِهِ، إِلَّا الْمَكْتُوبَةَ.
45-783. Абу Бакра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«У Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рукуъ қилиб турганларида масжидга етиб келди. Сафга етиб боришдан олдин рукуъ қилди. Кейин буни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга айтган эди: «Аллоҳ иштиёқингни зиёда қилсин, аммо бошқа қайтарма», дедилар».
45-783- عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّهُ انْتَهَى إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ رَاكِعٌ، فَرَكَعَ قَبْلَ أَنْ يَصِلَ إِلَى الصَّفِّ، فَذَكَرَ ذَلِكَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ: زَادَكَ اللهُ حِرْصًا، وَلَا تَعُدْ.
46-793. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кирдилар. Шу пайт бир киши кириб, намоз ўқиди. Сўнгра келиб, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга салом берди. У зот унинг саломига алик олдилар ва «Қайтиб бориб, (бошқатдан) намоз ўқи, чунки намоз ўқимадинг», дедилар. У қайтиб бориб, олдингидай намоз ўқиди. Сўнг келиб, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга салом берди. «Қайтиб бориб, (бошқатдан) намоз ўқи, чунки намоз ўқимадинг», дедилар. Бу уч марта қайтарилди. Шунда у: «Сизни ҳақ ила юборган Зотга қасамки, бундан яхшироқ ўқий олмайман, менга ўргатинг», деди.
У зот: «Намозга турганингда такбир айт, сўнг Қуръондан билганларингни ўқи. Кейин рукуъ қил ва рукуъдаги ҳолингда бироз тин ол. Кейин (бошингни) кўтар ва қаддингни ростлаб, тиклан. Кейин сажда қил ва саждадаги ҳолингда бироз тин ол. Кейин бошингни кўтар ва ўтирган ҳолда тин ол. Кейин сажда қил ва саждадаги ҳолингда ҳам тин ол. Намозингнинг ҳаммасида ҳам шундай қил», дедилар».
46-793- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم دَخَلَ الْمَسْجِدَ، فَدَخَلَ رَجُلٌ فَصَلَّى، ثُمَّ جَاءَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَرَدَّ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَلَيْهِ السَّلَامَ فَقَالَ: ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ فَصَلَّى ثُمَّ جَاءَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ: ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ (ثَلَاثًا).
فَقَالَ: وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ؛ مَا أُحْسِنُ غَيْرَهُ، فَعَلِّمْنِي، فَقَالَ: إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ.. فَكَبِّرْ، ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَيَسَّرَ مَعَكَ مِنَ الْقُرْآنِ، ثُمَّ ارْكَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاكِعًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْتَدِلَ قَائِمًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا، [ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا]، ثُمَّ افْعَلْ ذَلِكَ فِي صَلَاتِكَ كُلِّهَا.
47-796. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Имом «Самиъаллоҳу лиман ҳамидаҳ», деганида, «Аллоҳумма Роббана ва лакал-ҳамд», денглар. Чунки кимнинг сўзи фаришталарнинг сўзига тўғри келиб қолса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар».
47-796- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: إِذَا قَالَ الْإِمَامُ: سَـمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهُ.. فَقُولُوا: اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ؛ فَإِنَّهُ مَنْ وَافَقَ قَوْلُهُ قَوْلَ الْمَلَائِكَةِ.. غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ.
48-806. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Одамлар: «Эй Аллоҳнинг Расули, қиёмат куни Роббимизни кўрамизми?» дейишди. «Булутсиз ойдин кечада ой(ни кўриш)га шубҳа қиласизларми?» дедилар. «Йўқ, эй Аллоҳнинг Расули», дейишди. «Булут тўсмаган қуёш(ни кўриш)га шубҳа қиласизларми?» дедилар. «Йўқ», дейишди. «Албатта, У Зотни ҳам худди шундай кўрасизлар. Қиёмат куни одамлар ҳашр қилинади, У Зот: «Ким нимага ибодат қилган бўлса, ўшанга эргашсин», дейди. Шунда улардан айримлари қуёшга, баъзилари ойга, яна бирлари тоғутларга* эргашиб кетади ва бу уммат ичида мунофиқлари билан қолади. Аллоҳ уларга намоён бўлиб (бошқа ривоятларда келишича, улар танимайдиган суратда кўриниб) «Мен Роббингизман», дейди. Улар: «Роббимиз келгунича бизнинг жойимиз шу ердир, Роббимиз келганда Уни таниб оламиз», дейишади. Кейин Аллоҳ уларга (Ўз суратида) намоён бўлиб: «Мен Роббингизман», дейди. Улар: «Сен Роббимизсан», дейишади. (У Зот) уларни чорлайди. Жаҳаннам узра Сирот қўйилади. Расуллар ичида уммати билан биринчи ўтган мен бўламан. У кунда расуллардан бошқа ҳеч ким сўзламайди. У кунда расулларнинг сўзи фақат «Аллоҳим, саломат сақла, саломат сақла» бўлади. Жаҳаннамда саъдон* тиканлари каби илмоқлар бор. Саъдон тиканларини кўрганмисиз?» дедилар. «Ҳа», дейишди. (Расулуллоҳ:) «Улар саъдон тиканлари кабидир, лекин уларнинг катталигини Аллоҳдан ўзга ҳеч ким билмайди. (Илмоқлар) одамларни қилмишларига қараб тортиб олади. Уларнинг ичида амали сабабли ҳалок бўладигани ҳам, майда-майда қилиниб, сўнг нажот топадигани ҳам бўлади. Ниҳоят, Аллоҳ дўзах аҳлидан кимга раҳм қилишни ирода этса, фаришталарга Аллоҳга ибодат қилганларни дўзахдан чиқаришни буюради. Шунда уларни чиқарадилар. Уларни сажда изларидан таниб олишади. Аллоҳ дўзахга сажда изини ейишни ҳаром қилган! Шунда (ўшалар) дўзахдан чиқадилар. Дўзах одам боласининг сажда изидан бошқа ҳамма ёғини ейди. Улар дўзахдан куйиб, қорайиб кетган ҳолда чиқишади. Устиларидан ҳаёт суви қуйилади. Улар худди сел оқизиб келган данак униб чиққани каби униб чиқишади.
Сўнг Аллоҳ бандалар орасида ҳукм қилиб бўлади ва бир киши жаннат билан дўзах орасида қолади. У дўзах аҳлининг жаннатга энг охирги кирадиганидир. Юзи билан дўзахга қараган ҳолда бўлади. Шунда у: «Эй Роббим, юзимни дўзахдан буриб қўй, унинг ҳиди мени заҳарлаб, алангаси куйдириб ташлади», дейди. (У Зот) айтади: «Бу айтганинг қилинса, бундан бошқа нарсани ҳам сўрарсан?» (У киши:) «Иззатингга қасамки, йўқ!» дейди ва Аллоҳга (У Зот) хоҳлаганича аҳду паймон беради. Шунда Аллоҳ унинг юзини дўзахдан буриб қўяди. Уни жаннатга қаратиб қўйгач, (ўша киши) жаннатнинг гўзаллигини кўриб, Аллоҳ хоҳлаганича сукут қилади-ю, кейин: «Эй Роббим, мени жаннатнинг эшиги олдига олиб бор», дейди. Аллоҳ унга: «Сўраган нарсангдан бошқасини сўрамасликка аҳду паймонлар бермаганмидинг?!» дейди. «Эй Роббим, бандаларингнинг бахти қароси бўлмайин», дейди. У Зот: «Ўша сенга берилса, ундан бошқасини сўрамайсанми?» дейди. «Иззатингга қасамки, йўқ. Шундан бошқасини сўрамасман», дейди ва Роббига (У Зот) хоҳлаганича аҳду паймон беради. (Аллоҳ) уни жаннат эшиги олдига олиб боради. Унинг эшигига етиб бориб, унинг нурафшонлигини, ундаги шодиёна ва хурсандчиликни кўргач, Аллоҳ хоҳлаганича сукут қилади‑да, сўнг: «Эй Роббим, мени жаннатга кирит», дейди. Аллоҳ: «Шўринг қурисин, эй одам боласи, мунча ҳам субутсизсан! Ўзингга берилгандан бошқа нарса сўрамасликка аҳду паймон бермаганмидинг?!» дейди. (У киши:) «Эй Роббим, мени бандаларингнинг бахтиқароси қилиб қўйма!» дейди. Аллоҳ азза ва жалла бундан кулади. Сўнг унга жаннатга киришга изн бериб: «Тила тилагингни!» дейди. У тилак айтавериб, охири тилак-орзулари тугаб қолади. Аллоҳ азза ва жалла: «Фалон-фалонларни тила», дейди. Робби унга эслатаверади, ниҳоят талаб-орзулар тамом бўлгач, Аллоҳ таоло: «Сенга мана шу ва у билан бирга яна шунча», дейди».
Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳу Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳуга бундай деди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ: «Сенга мана шу ва шунинг ўн баробари», дейди», деганлар».
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан фақатгина «Сенга мана шу ва у билан бирга яна шунча», деган сўзларинигина ёдлаб қолганман», деди.
Абу Саъид розияллоҳу анҳу: «Сенга мана шу ва шунинг ўн баробари», деганларини эшитганман», деди».
* «Тоғут» сўзининг маъноси «жуда ҳаддидан ошувчи» бўлиб, истилоҳда Аллоҳдан ўзга ибодат қилинган ҳар бир нарсани англатади. Баъзи уламолар тоғутни шайтон ҳам дейишган («Қомус»дан).
* Саъдон – тиканли ўсимлик бўлиб, туянинг севимли емиши ҳисобланади.
48-806- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه: أَنَّ النَّاسَ قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ؛ هَلْ نَرَى رَبَّنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ؟ قَالَ: هَلْ تُـمَارُونَ فِي الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ لَيْسَ دُونَهُ سَحَابٌ؟ قَالُوا: لَا يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: فَهَلْ تُـمَارُونَ فِي الشَّمْسِ لَيْسَ دُونَهَا سَحَابٌ؟ قَالُوا: لَا، قَالَ: فَإِنَّكُمْ تَرَوْنَهُ كَذَلِكَ، يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَيَقُولُ: مَنْ كَانَ يَعْبُدُ شَيْئًا.. فَلْيَتَّبِعْهُ؛ فَمِنْهُمْ مَنْ يَتَّبِعُ الشَّمْسَ، وَمِنْهُمْ مَنْ يَتَّبِعُ الْقَمَرَ، وَمِنْهُمْ مَنْ يَتَّبِعُ الطَّوَاغِيتَ.
وَتَبْقَى هَذِهِ الْأُمَّةُ فِيهَا مُنَافِقُوهَا، فَيَأْتِيهِمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ، فَيَقُولُ: أَنَا رَبُّكُمْ، فَيَقُولُونَ: هَذَا مَكَانُنَا حَتَّى يَأْتِيَنَا رَبُّنَا، فَإِذَا جَاءَ رَبُّنَا.. عَرَفْنَاهُ، فَيَأْتِيهِمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ، فَيَقُولُ: أَنَا رَبُّكُمْ، فَيَقُولُونَ: أَنْتَ رَبُّنَا، فَيَدْعُوهُمْ، فَيُضْرَبُ الصِّرَاطُ بَيْنَ ظَهْرَانَيْ جَهَنَّمَ، فَأَكُونُ أَوَّلَ مَنْ يَـجُوزُ مِنَ الرُّسُلِ بِأُمَّتِهِ، وَلَا يَتَكَلَّمُ أَحَدٌ يَوْمَئِذٍ إِلَّا الرُّسُلُ، وَكَلَامُ الرُّسُلِ يَوْمَئِذٍ: اللَّهُمَّ؛ سَلِّمْ سَلِّمْ.
وَفِي جَهَنَّمَ كَلَالِيبُ مِثْلُ شَوْكِ السَّعْدَانِ، هَلْ رَأَيْتُمْ شَوْكَ السَّعْدَانِ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: فَإِنَّهَا مِثْلُ شَوْكِ السَّعْدَانِ، غَيْرَ أَنَّهُ لَا يَعْلَمُ قَدْرَ عِظَمِهَا إِلَّا اللهُ عَزَّ وَجَلَّ، تَـخْطَفُ النَّاسَ بِأَعْمَالِهِمْ؛ فَمِنْهُمْ مَنْ يُوبَقُ بِعَمَلِهِ، وَمِنْهُمْ مَنْ يُـخَرْدَلُ ثُمَّ يَنْجُو، حَتَّى إِذَا أَرَادَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ رَحْمَةَ مَنْ أَرَادَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ.. أَمَرَ اللهُ الْمَلَائِكَةَ أَنْ يُخْرِجُوا مَنْ كَانَ يَعْبُدُ اللهَ، فَيُخْرِجُونَهُمْ وَيَعْرِفُونَهُمْ بِآثَارِ السُّجُودِ، وَحَرَّمَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى النَّارِ أَنْ تَأْكُلَ أَثَرَ السُّجُودِ، فَيَخْرُجُونَ مِنَ النَّارِ؛ فَكُلُّ ابْنِ آدَمَ تَأْكُلُهُ النَّارُ إِلَّا أَثَرَ السُّجُودِ، فَيَخْرُجُونَ مِنَ النَّارِ قَدِ امْتَحَشُوا، فَيُصَبُّ عَلَيْهِمْ مَاءُ الْحَيَاةِ، فَيَنْبُتُونَ كَمَا تَنْبُتُ الْحِبَّةُ فِي حَمِيلِ السَّيْلِ.
ثُمَّ يَفْرُغُ اللهُ مِنَ الْقَضَاءِ بَيْنَ الْعِبَادِ، وَيَبْقَى رَجُلٌ بَيْنَ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ - وَهْوَ آخِرُ أَهْلِ النَّارِ دُخُولًا الْجَنَّةَ - مُقْبِلٌ بِوَجْهِهِ قِبَلَ النَّارِ، فَيَقُولُ: يَا رَبِّ؛ اصْرِفْ وَجْهِي مِنَ النَّارِ؛ قَدْ قَشَبَنِي رِيـحُهَا وَأَحْرَقَنِي ذَكَاؤُهَا، فَيَقُولُ: هَلْ عَسَيْتَ إِنْ فُعِلَ ذَلِكَ بِكَ أَنْ تَسْأَلَ غَيْرَ ذَلِكَ؟ فَيَقُولُ: لَا وَعِزَّتِكَ، فَيُعْطِي اللهَ عَزَّ وَجَلَّ مَا شَاءَ مِنْ عَهْدٍ وَمِيثَاقٍ، فَيَصْرِفُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ.
فَإِذَا أَقْبَلَ بِهِ عَلَى الْجَنَّةِ، رَأَى بَهْجَتَهَا.. سَكَتَ مَا شَاءَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ يَسْكُتَ، ثُمَّ قَالَ: يَا رَبِّ؛ قَدِّمْنِي عِنْدَ بَابِ الْجَنَّةِ، فَيَقُولُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ: أَلَيْسَ قَدْ أَعْطَيْتَ الْعُهُودَ وَالْمَوَاثِيقَ أَنْ لَا تَسْأَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنْتَ سَأَلْتَ؟! فَيَقُولُ: يَا رَبِّ؛ لَا أَكُونُ أَشْقَى خَلْقِكَ، فَيَقُولُ: فَمَا عَسَيْتَ إِنْ أُعْطِيتَ ذَلِكَ أَنْ لَا تَسْأَلَ غَيْرَهُ؟ فَيَقُولُ: لَا وَعِزَّتِكَ، لَا أَسْأَلُ غَيْرَ ذَلِكَ، فَيُعْطِي رَبَّهُ عَزَّ وَجَلَّ مَا شَاءَ مِنْ عَهْدٍ وَمِيثَاقٍ، فَيُقَدِّمُهُ إِلَى بَابِ الْجَنَّةِ.
فَإِذَا بَلَغَ بَابَهَا، فَرَأَى زَهْرَتَهَا وَمَا فِيهَا مِنَ النَّضْرَةِ وَالسُّرُورِ.. فَيَسْكُتُ مَا شَاءَ اللهُ أَنْ يَسْكُتَ، فَيَقُولُ: يَا رَبِّ؛ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ، فَيَقُولُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: وَيْحَكَ يَا ابْنَ آدَمَ مَا أَغْدَرَكَ!! أَلَيْسَ قَدْ أَعْطَيْتَ الْعَهْدَ وَالْمِيثَاقَ أَنْ لَا تَسْأَلَ غَيْرَ الَّذِي أُعْطِيتَ؟ فَيَقُولُ: يَا رَبِّ؛ لَا تَجْعَلْنِي أَشْقَى خَلْقِكَ، [فَيَضْحَكُ اللهُ - عَزَّ وَجَلَّ - مِنْهُ، ثُمَّ] يَأْذَنُ لَهُ فِي دُخُولِ الْجَنَّةِ، فَيَقُولُ: تـَمَنَّ، فَيَتَمَنَّى، حَتَّى إِذَا انْقَطَعَتْ أُمْنِيَّتُهُ.. قَالَ اللهُ - عَزَّ وَجَلَّ: - زِدْ مِنْ كَذَا وَكَذَا - أَقْبَلَ يُذَكِّرُهُ رَبُّهُ - حَتَّى إِذَا انْتَهَتْ بِهِ الْأَمَانِيُّ.. قَالَ اللهُ – تَعَالَى -: لَكَ ذَلِكَ وَمِثْلُهُ مَعَهُ.
قَالَ أَبُو سَعِيدٍ [رضي الله عنه]: إِنِّي سَـمِعْتُهُ يَقُولُ: ذَلِكَ لَكَ وَعَشَرَةُ أَمْثَالِهِ.
49-834. Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«У киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: «Менга намозимда ўқийдиган бирор дуо ўргатинг», деди. «Аллоҳумма, иннии золамту нафсии зулман касийрон, ва лаа йағфируз-зунуба иллаа анта, фағфирлии мағфиротан мин ъиндика варҳамнии, иннака антал ғофурур-роҳийм»*, дегин», дедилар».
* Дуонинг маъноси: «Аллоҳим, албатта мен ўз жонимга кўп зулм қилдим. Гуноҳларни Сендан ўзга ҳеч ким кечира олмайди. Шундай экан, Ўз ҳузурингдан бўлган мағфират ила мени кечир ва менга раҳм қил. Албатта, Сен Ғофурсан ва Роҳиймсан».
49-834- عَنْ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنَّهُ قَالَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: عَلِّمْنِي دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فِي صَلَاتِي، قَالَ: قُلِ اللَّهُمَّ؛ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي ظُلْمًا كَثِيرًا، وَلَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ، فَاغْفِرْ لِي مَغْفِرَةً مِنْ عِنْدِكَ وَارْحَمْنِي، إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ.
50-841. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо хабар қилади:
«Одамлар фарз намозини тугатгач, овозларини кўтариб зикр қилишлари Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам замонларида ҳам бор эди».
50-841- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا: (أَنَّ رَفْعَ الصَّوْتِ بِالذِّكْرِ - حِينَ يَنْصَرِفُ النَّاسُ مِنَ الْمَكْتُوبَةِ - كَانَ عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم).