(1) ОЗЧИЛИКНИНГ КЎПЧИЛИККА САЛОМ БЕРИШИ ҲАҚИДА
(1) بَاب: تَسْلِيمِ الْقَلِيلِ عَلَى الْكَثِيرِ
(2) ЮРИБ КЕТАЁТГАННИНГ ЎТИРГАНГА САЛОМ БЕРИШИ ҲАҚИДА
(2) بَاب: تَسْلِيمِ الْمَاشِي عَلَى الْقَاعِدِ
2004.6231. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кичик каттага, ўтиб бораётган ўтирганга, озчилик кўпчиликка салом бeради», дедилар».
2004/6231 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «يُسَلِّمُ الصَّغِيرُ عَلَى الْكَبِيرِ، وَالْمَارُّ عَلَى الْقَاعِدِ، وَالْقَلِيلُ عَلَى الْكَثِيرِ».
(2) ЮРИБ КЕТАЁТГАННИНГ ЎТИРГАНГА САЛОМ БЕРИШИ ҲАҚИДА
(2) بَاب: تَسْلِيمِ الْمَاشِي عَلَى الْقَاعِدِ
2004А/6233. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Улов минган пиёдага, юриб кетаётган ўтирганга, озчилик кўпчиликка салом беради», дедилар.
2004أ/6233 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ في رِوَايةٍ قَالَ: قَالَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «يُسَلِّمُ الرَّاكِبُ عَلَى الْمَاشِي، وَالْمَاشِي عَلَى الْقَاعِدِ، وَالْقَلِيلُ عَلَى الْكَثِيرِ».
(3) ТАНИГАН-ТАНИМАГАНИГА САЛОМ БЕРИШ ҲАҚИДА
(3) بَاب: السَّلَامِ لِلْمَعْرِفَةِ وَغَيْرِ الْمَعْرِفَةِ
2005.6236. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Қайси Ислом (амали) яхшироқ?» деб сўради. У зот: «Таом беришинг ҳамда таниган-танимаганингга салом беришинг», дедилар».
2005/6236 - عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو رَضِيَ الله عَنْهُمَا: أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ النَّبِيَّصلى الله عليه وسلم: أَيُّ الْإِسْلَامِ خَيْرٌ؟ قَالَ: «تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَتَقْرَأُ السَّلَامَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ، وَعَلَى مَنْ لَمْ تَعْرِفْ».
(4) ИЗН СЎРАШ БЕГОНА КЎЗ (ТУШМАСЛИГИ) УЧУНДИР
(4) بَاب: الْاِسْتِئْذَانُ مِنْ أَجْلِ الْبَصَرِ
2006.6241. Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳужраларидаги бир тирқишдан мўралади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлларидаги соч тўғноғич билан бошларини қашиётган эдилар. Шунда у зот: «Қараб турганингни билганимда, мана шуни кўзингга тиқиб олар эдим. Ўзи изн сўраш кўз (тушмаслиги) учун жорий қилинган», дедилар».
«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳужраларидан бирига мўралади. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам (қўлларида) энли пайкон [ёки энли пайконлар] билан у томон юрдилар. Уни ўша одамга сездирмай санчимоқчи бўлаётганлари ҳамон кўз ўнгимда».
2006/6241 - عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: اطَّلَعَ رَجُلٌ مِنْ جُحْرٍ فِي حُجَرِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، وَمَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم مِدْرًى يَحُكُّ بِهِ رَأْسَهُ، فَقَالَ: «لَوْ أَعْلَمُ أَنَّكَ تَنْظُرُ لَطَعَنْتُ بِهِ فِي عَيْنِكَ، إِنَّمَا جُعِلَ الْاِسْتِئْذَانُ مِنْ أَجْلِ الْبَصَرِ».
20076242 - حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللهِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: أَنَّ رَجُلًا اطَّلَعَ مِنْ بَعْضِ حُجَرِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَقَامَ إِلَيْهِ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بِمِشْقَصٍ - أَوْ بِمَشَاقِصَ - فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ يَخْتِلُ الرَّجُلَ لِيَطْعُنَهُ. طرفاه: 6889، 6900 - تحفة: 1078 - 67/8
(5) ФАРЖДАН БОШҚА АЪЗОЛАРНИНГ ЗИНОСИ ҲАҚИДА
(5) بَاب: زِنَا الْجَوَارِحِ دُونَ الْفَرْجِ
2007.6243. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Абу Ҳурайра Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилиб айтган гапчалик ламамга мос келган нарсани кўрмадим: «Аллоҳ Одам боласига унинг зинодан оладиган, қилиши муқаррар бўлган улушини ёзиб қўйган. Кўзнинг зиноси қараш, тилнинг зиноси гапиришдир. Нафс орзу қилади, тусайди, фарж эса буларнинг барчасини тасдиқлайди ёки ёлғонга чиқаради».
Изоҳ: «Ламам» – маломатга сабаб бўладиган амаллардир. Бу ерда кичик гуноҳлар назарда тутилмоқда. Бу калима Нажм сурасининг 32-оятида келган: «Улар ламамдан бошқа катта гуноҳлар ва фаҳш ишлардан четда бўладиганлардир…»
2007/6243 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ اللهَ كَتَبَ عَلَى ابْنِ آدَمَ حَظَّهُ مِنَ الزِّنَا، أَدْرَكَ ذَلِكَ لَا مَحَالَةَ، فَزِنَا الْعَيْنِ النَّظَرُ، وَزِنَا اللِّسَانِ الْمَنْطِقُ، وَالنَّفْسُ تَمَنَّى وَتَشْتَهِي، وَالْفَرْجُ يُصَدِّقُ ذَلِكَ كُلَّهُ وَيُكَذِّبُهُ».
(6) ЁШ БОЛАЛАРГА САЛОМ БЕРИШ ҲАҚИДА
(6) بَاب: التَّسْلِيمِ عَلَى الصِّبْيَانِ
2008.6247. Собит Бунонийдан ривоят қилинади:
«Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ёш болаларнинг олдидан ўтиб қолиб, уларга салом берди ва: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қилар эдилар», деди».
2008/6247 - عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ أَنَّهُ مَرَّ عَلَى صِبْيَانٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ، وَقَالَ: كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ.
(7) «КИМ БУ?» ДЕЙИЛГАНДА «МЕН», ДЕСА...
(7) بَاب: إِذَا قَالَ: مَنْ ذَا؟ فَقَالَ: أَنَا
2009.6250. Жобир розияллоҳу анҳу айтади:
«Отамнинг зиммасидаги қарзи хусусида Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келиб, эшик қоқдим. У зот: «Ким бу?» дедилар. «Мен», дедим. Шунда у зот буни ёқтирмагандек: «Мен, мен», дедилар».
2009/6250 – عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ الله رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فِي دَيْنٍ كَانَ عَلَى أَبِي، فَدَقَقْتُ الْبَابَ، فَقَالَ: «مَنْ ذَا؟» فَقُلْتُ: أَنَا. فَقَالَ: «أَنَا أَنَا». كَأَنَّهُ كَرِهَهَا.
(8)
(8) بَاب: التفسح في الـمجالس
2010.6269. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Киши бировни ўтирган жойидан турғизиб, кейин ўша жойга ўзи ўтириб олмайди», дедилар».
2010/6269 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «لَا يُقِيمُ الرَّجُلُ الرَّجُلَ مِنْ مَجْلِسِهِ ثُمَّ يَجْلِسُ فِيهِ».
(9) ҚЎЛ БИЛАН ЭҲТИБО ҚИЛИШ ҲАҚИДА
Изоҳ: «Эҳтибо» аслида орқани ерга қўйиб, икки тиззани кўтариб, бели билан болдирини қўшиб кийимига ўраб ўтиришдир. Мато ўрнида инсоннинг ўз қўли бўлиши ҳам мумкин, яъни орқани ерга қўйиб, икки тиззани қучоқлаб ўтириш ҳам «эҳтибо» дейилади. Ушбу иккинчи кўриниш, яъни қўл билан эҳтибо қилиш «қурфусо» деб ҳам аталади.
(9) بَاب: الْاِحْتِبَاءِ بِالْيَدِ
2011.6272. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Каъбанинг саҳнида мана бундай қилиб қўллари билан эҳтибо қилиб ўтирганларини кўрдим».
2011/6272 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم بِفِنَاءِ الْكَعْبَةِ، مُحْتَبِيًا بِيَدِهِ هَكَذَا.
(10) АГАР УЧТАДАН КЎП БЎЛИШСА, СИРЛАШИШ ВА ПИНҲОНА ГАПЛАШИШНИНГ ЗАРАРИ ЙЎҚ
(10) بَاب: إِذَا كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ثَلَاثَةٍ فَلَا بَأْسَ بِالْمُسَارَّةِ وَالْمُنَاجَاةِ
2012.6290. Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар учта бўлсангиз, то одамларга аралашмагунингизча икки киши бошқасини қўйиб, пинҳона гаплашмайди, чунки бу уни хафа қилади», дедилар».
2012/6290 - عَنْ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّصلى الله عليه وسلم: «إِذَا كُنْتُمْ ثَلَاثَةً، فَلَا يَتَنَاجَى رَجُلَانِ دُونَ الْآخَرِ حَتَّى تَخْتَلِطُوا بِالنَّاسِ، أَجْلَ أَنْ يُحْزِنَهُ».
(11) УХЛАГАНДА УЙДА ОЛОВ ҚОЛДИРИЛМАЙДИ
(11) بَاب: لَا تُتْرَكُ النَّارُ فِي الْبَيْتِ عِنْدَ النَّوْمِ
2013.6294
2013/6294 - عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: احْتَرَقَ بَيْتٌ بِالْمَدِينَةِ عَلَى أَهْلِهِ مِنَ اللَّيْلِ، فَحُدِّثَ بِشَأْنِهِمُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِنَّ هَذِهِ النَّارَ إِنَّمَا هِيَ عَدُوٌّ لَكُمْ، فَإِذَا نِمْتُمْ فَأَطْفِئُوهَا عَنْكُمْ».
(12) ИМОРАТ ҚУРИШ ХУСУСИДА КЕЛГАН ХАБАРЛАР ҲАҚИДА
(12) بَاب: مَا جَاءَ فِي الْبِنَاءِ.
2014.6302. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Эсимда, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида ўз қўлим билан ёмғирдан тўсадиган, қуёшдан пана бўладиган бир уй қурдим. Бунда Аллоҳнинг махлуқотларидан бирортаси менга ёрдам бергани йўқ».
* Яъни бир ўзим қуриб қўя қолдим, бошқа бировнинг кераги бўлгани йўқ, демоқчи. Бундан уйнинг ниҳоятда оддий, камтарона бўлгани тушунилади.
2014/6302 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: رَأَيْتُنِي مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم بَنَيْتُ بِيَدِي بَيْتًا يُكِنُّنِي مِنَ الْمَطَرِ، وَيُظِلُّنِي مِنَ الشَّمْسِ، مَا أَعَانَنِي عَلَيْهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اللهِ.