Аллоҳ таоло: «Бас, Мени эсласангиз, мен ҳам сизларни эслайман ва Менга шукр қилингиз ва Мени инкор қилмангиз». (Бақара сураси, 152-оят).
«Қасамки, агар берган неъматларимга шукр қилсангизлар, албатта (уларни янада) зиёда қилурман». (Иброҳим сураси, 7-оят).
«Ҳамду сано Аллоҳ учундир деб айтинг» (Исро сураси, 111-оят).
«Охирги тилаклари эса бутун оламлар Парвардигори – Аллоҳга ҳамду сано айтишдир» (Юнус сураси, 10-оят), деб айтган.
1412. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Исро кечаси Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга хамр ва сут солинган икки қадаҳ келтирилди. У зот уларга қараб туриб, сутни олдилар. Жаброил: «Сени фитратга ҳидоят қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин! Агар хамрни олганингда, умматинг йўлдан озар эди», деди».
* Фитрат – соф табиат, асл инсоний хилқат.
Имом Муслим ривояти.
Шарҳ: Бу ҳодиса меърожга чиқишдан олдин Илия–Қуддуси Шарифда бўлган экан. Бунда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга учта эмас, иккита қадаҳда ичимлик келтирилган экан. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам хамрни қўйиб, сутни танлаган эканлар. Бунинг учун Жаброил алайҳиссаломдан:
«Сени соф табиатга ҳидоят қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин! Агар хамрни олганингда умматинг иғвога учрар эди» деган гапларни эшитган эканлар.
Эҳтимол, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг умматларидан ким сут ичса, фойда топиб, ким хамр ичса, иғвога учраб юриши шундандир.
قَالَ اللهُ تَعَالَى: {فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ} ... [البقرة - 152].
وَقَالَ تَعَالَى: {لَئِنْ شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ} [إبراهيم - 7].
وَقَالَ تَعَالَى: {وَقُلِ الحَمْدُ للهِ} [الإسراء - 111].
وَقَالَ تَعَالَى: {وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الحَمْدُ للهِ رَبِّ العَالَمِينَ} [يونس - 10].
1412 - وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ أُتِي لَيْلَةَ أُسْرِيَ بِهِ بِقَدَحَيْنِ مِنْ خَمْرٍ وَلَبَنٍ، فَنَظَرَ إلَيْهِمَا، فَأَخَذَ اللَّبَنَ، فَقَالَ جِبْرِيلُ صَلَّى الله عَلَيهِ وَسَلَّمَ: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي هَدَاكَ للفِطْرةِ، لَوْ أَخَذْتَ الخَمْرَ غَوَتْ أُمَّتُكَ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ [168 في الأَشْرِبَةِ باب جواز شرب اللبن].
1413. Яна у кишидан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ҳар бир муҳим иш Аллоҳга ҳамд айтиш билан бошланмаса, охири кесикдир», дедилар.
Ҳасан ҳадис бўлиб, Абу Довуд ва бошқалар ривоя қилишган.
1413 – وَعَنْهُ، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَا يُبْدَأُ فِيهِ بِـالحَمْدُ للهِ أَقْطُعُ». حَدِيثٌ حَسَنٌ، رَوَاهُ أَبُو دَاوُودَ وَغَيْرُهُ [د 4840، حب 1، ق 1894].
1414. Абу Мусо Ашъарийдан розияллоҳу анҳу ривоят қилинади.
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Бир банданинг боласи ўлса, Аллоҳ фаришталарига: «Бандамнинг боласини қабз қилдингизми?» дейди. Улар «Ҳа», дейишади. У Зот «Унинг жигарбандини қабз қилдингизми?» дейди. Улар «Ҳа», дейишади. У Зот «Бандам нима деди?» дейди. Улар «Сенга ҳамд ва истиржоъ айтди», дейишади. Шунда Аллоҳ: «Бандамга жаннатда бир уй бино қилиб, уни Ҳамд уйи деб номланглар», дейди».
Имом Термизий ривоят қилиб, ҳасан ҳадис, дедилар.
Шарҳ: Бу ҳадиснинг шарҳи 935-рақамли ҳадис остида келтирилган.
1414 - وَعَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِذَا مَاتَ وَلَدُ العَبْدِ قَالَ اللهُ تَعَالَى لِمَلَائِكَتِهِ: قَبَضْتُمْ وَلَدَ عَبْدِي؟ فَيَقُولُونَ: نَعَمْ، فَيَقُولُ: قَبَضْتُمْ ثَمَرَةَ فُؤَادِهِ؟ فَيَقُولُونَ: نَعَمْ، فَيَقُولُ: فَمَاذَا قَالَ عَبْدِي؟ فَيَقَولُونُ: حَمِدَكَ وَاسْتَرْجَعَ، فَيقُولُ اللهُ تَعَالَى: ابْنُوا لِعَبْدِي بَيْتاً فِي الجَنَّةِ، وَسَمُّوهُ بَيْتَ الحَمْدِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ [1021 وسبق برقم 935].
1415. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Банда таом еб, бунинг учун ҳамд айтса ва ичимлик ичиб, бунинг учун ҳамд айтса, Аллоҳ ундан рози бўлади».
Имом Муслим ривояти.
Шарҳ: Бу ҳадиснинг шарҳи 146-рақамли ҳадис остида келтирилган.
1415 - وَعَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: «إنَّ اللهَ لَيَرْضَى عَنِ العَبْدِ أَنْ يَأْكُلَ الأَكْلَةَ فَيَحْمَدُهُ عَلَيْهَا، وَيَشْرَبُ الشَّرْبَةَ فَيَحْمَدُهُ عَلَيْهَا». رَوَاهُ مُسْلِمٌ [2734 وسبق 146].