Сизлардан бирингиз арқон олиб, сўнгра тоққа чиқиб, бир боғлам ўтин тергач, уни сотмоғи, Аллоҳ ўша сабабли уни (тиламчиликдан) тўхтатмоғи одамлардан сўраганидан кўра яхшироқдир. Одамлардан тиланса, беришади ёки беришмайди.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لأنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ ثُمَّ يَغْدُوَ إِلى الجَبَلِ فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الْحَطَبِ فَيَبِيعَهَا فَيَكُفَّ اللهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ، أَعْطوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ.
(رواه البخاري ومسلم)
Яхшиликка буюрасизлар ва ёмонликдан қайтарасизлар, бўлмаса, Аллоҳ сизларнинг устларингизга ёмонларингизни бошлиқ қилиб қўяди. Яхшиларингиз дуо қилса ҳам, ижобат этилмайди.
Баззор ривояти.
* لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ، أَوْ لَيُسَلِّطنَّ اللهَ عَلَيْكُمْ شِرَاركُمْ، فَيَدْعُو خِيَارُكُمْ فَلاَ يُسْتَجَابُ لَهُمْ.
(رواه البزار)
Аллоҳ рибо еювчини ҳам, едирувчисини ҳам, гувоҳ бўлганларни ҳам, котиблик қилганни ҳам лаънатлагандир. Улар (гуноҳда) баробардирлар.
Муслим ривояти.
* لَعَنَ اللهُ آكِلَ الرِّبَا وَمُوكِلَهُ وَشَاهِدَيْهِ وَكَاتِبَهُ، هُمْ فِيهِ سَوَاءٌ.
(رواه مسلم)
Аллоҳ тавба қилувчининг тавбасидан худди чанқоқ кишининг сув топганидаги, фарзанд кўрмаётганнинг фарзандли бўлганидаги ва адашиб қолган кишининг йўлни топганидаги хурсандлигидан кўра кўпроқ хурсанд бўлувчидир. Кимки Аллоҳга холис тавба қилса, Аллоҳ унинг амалларини сақловчи фаришталар, аъзолари ва ер юзининг барчасидан гуноҳлари ҳамда хатоларини унуттиради.
Абул Аббос ибн Туркон Ҳамадоний ривояти.
* لله أَفْرَحُ بِتَوْبَةِ التَّائِبِ مِنَ الظَّمْآنِ الْوَارِدِ، ومِنَ الْعَقِيم الْوَالِدِ، وِمِنَ الضَّال الْوَاجِدِ، فَمَنْ تَابَ إِلَى اللهِ تَوْبَةً نَصُوحًا، أَنْسَى اللهُ حَافِظَيْهِ وَجَوَارِحَهُ وَبِقَاعَ الأرْضِ كُلَّهَا خَطَايَاهُ وَذُنُوبَهُ.
(رواه أبو العباس بن تركان الهمداني)
Аллоҳ таоло ҳожатида дуони кўпайтирган кишига барака ато этгандир. Хоҳ уни берсин ёки ман этсин.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
* لَقَدْ بَارَكَ اللهُ لِرَجُلٍ فِي حَاجَةٍ أَكْثَرَ الدُّعَاءَ فِيْهَا، أُعْطِيهَا أَوْ مُنِعَهَا.
(رواه الخطيب عن جابر)
Ҳар бир нарсанинг йиғим-терими бордир. Умматимнинг йиғим-терими, яъни ўлими олтмиш билан етмиш оралиғидадир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Асокир ривояти.
* لِكُلِّ شَىءٍ حَصَادٌ، وَحَصَادُ أُمَّتِي مَا بَيْنَ السِّتِّينَ إِلَى السَّبْعِيْنَ.
(رواه ابن عساكر عن أنس)
Бир кишининг чўғ устига ўтириб, кийимини ўша чўғ куйдириб, ҳатто терисига ўтиб кетиши қабр устига ўтиришидан яхшироқдир.
Аҳмад ривояти.
* لأَنْ يَجْلِسَ أَحَدُكُمْ عَلَى جَمْرَةٍ فَتُحْرِقَ ثِيَابَهُ، حَتَّى تُفْضِيَ إِلَى جِلْدِهِ، خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَجْلِسَ عَلَى قَبْرٍ.
(رواه أحمد)
Буларни ёлғон деб ҳисобламайман: бир киши одамлар орасини ислоҳ қилиш мақсадида бир сўз айтса-да, бу билан фақат ислоҳни хоҳласа; бир киши урушда ёлғон сўзласа ва яна бир киши хотинига ёлғон гапирса ҳамда хотин эрига ёлғон сўзласа.
Абу Довуд ривояти.
* لاَ أَعُدُّهُ كَاذِبًا: الرَّجُلُ يُصْلِحُ بَيْنَ النَّاسِ يَقُولُ الْقَوْلَ وَلا يُرِيدُ بِهِ إِلاَّ الإصْلاَحَ وَالرَّجُلُ يَقُولُ فِي الْحَرْبِ، وَالرَّجُلُ يُحَدِّثُ امْرَأَتَهُ، وَالْمَرْأَةُ تُحَدِّثُ زَوْجَهَا.
(رواه أبو داود)
Беморларингизни овқат ейишга мажбурламанг. Чунки Аллоҳ уларни Ўзи овқатлантириб, сув ила сийлайди.
Термизий ривояти.
* لاَ تُكْرِهُوا مَرْضَاكُمْ عَلَى الطَّعَامِ، فَإِنَّ اللهَ يُطْعِمُهُمْ وَيَسْقِيهِمْ.
(رواه الترمذي)
Сизлардан бирингиз ўзи учун яхши кўрган нарсани биродарига ҳам яхши кўрмагунича (комил) мўмин бўла олмайди.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ.
(رواه البخاري ومسلم)
Мўмин ҳатто мазах бўлса-да, ёлғонни тарк қилмагунича ва ростгўй бўлса ҳам, тортишувни тарк қилмагунича имоннинг барчасига эриша олмайди.
Аҳмад ривояти.
* لاَ يُؤْمِنُ الْعَبْدُ الإيْمَانَ كُلَّهُ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ فِي الْمُزَاحَةِ، وَيَتْرُكَ الْمِرَاءَ وَإِنْ كَانَ صَادِقًا.
(رواه أحمد)
Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган аёлга уч кундан ортиқ мотам (аза) тутиши ҳалол эмас. Лекин эри ўлса, тўрт ою ўн кун (идда) ўтиради.
Умму Ҳабиба бинт Абу Суфён (розияллоҳу анҳо)дан. Бухорий ривояти.
* لاَ يَحِلُّ لامْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تَحِدُّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَث لَيَالٍ، إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ فَإِنَّهَا تَحِدُّ عَلَيْهِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا.
(رواه البخاري عن أم حبيبة بنت أبي سفيان)
Киши биродари билан уч кундан ортиқ аразлашуви ва бир-бирига йўлиққанда униси ҳам, буниси ҳам юз ўгириши ҳалол эмас. Икковларидан энг яхшиси саломни аввал бошлаганидир.
Абу Довуд ривояти.
* لاَ يَحِلُّ لِرجلٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ يَلْتَقِيَانِ فَيُعْرِضُ هَذَا وَيُعْرِضُ هَذَا، وَخَيْرُهُمَا الَّذِي يَبْدَأُ بِالسَّلاَمِ.
(رواه أبو داود)
Одамларга шукр қилиб, улардан миннатдор бўлмайдиган киши Аллоҳга ҳам шукр қилмайди.
Аҳмад ривояти.
* لاَ يَشْكُرُ اللهَ مَنْ لاَ يَشْكُرُ النَّاسَ.
(رواه أحمد)
Мўмин киши бир тешикдан икки марта чақилмайди.
Бухорий ривояти.
Фойда: Худди ўзбек мақолидаги «Кўр ҳассасини икки марта йўқотмайди»га ўхшаш.
لاَ يُلْدَغُ الْمُؤْمِنُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَيْنِ.
(رواه البخاري)
Пора берувчини, пора олувчини ва улар ўртасидаги югурдакни ҳам Аллоҳ лаънатлаган.
Савбон (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
لَعَنَ اللهُ الرَّاشِى وَالْمُرْتَشِى وَالرَّائِشَ الَّذِى يَمْشِى بَيْنَهُمَا.
(رواه أحمد عن ثوبان)
Аёллардан ўзини эркакларга ўхшатувчисини ва эркаклардан ўзини аёлларга ўхшатувчисини Аллоҳ лаънатлаган.
Термизий ривояти.
* لَعَنَ اللهُ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ، وَالْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ.
(رواه الترمذي)
Ҳар бир Пайғамбарнинг ижобат қилинадиган дуоси бордир. Барча пайғамбарлар ўша дуони қилиб бўлганлар. Мен эса ўша ижобат қилинадиган дуойимни қиёмат кунида умматимни шафоат қилиш учун яшириб қўйганман. Худо хоҳласа, умматимдан кимки Аллоҳга бирор нарсани ширк келтирмаса, ўша дуога эришувчидир.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لِكُلِّ نَبِيٍّ دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ، فَتَعَجَّلَ كُلُّ نَبِيٍّ دَعْوَتَهُ، وَإِنِّي اخْتَبَأْتُ دَعْوَتِي شَفَاعَةً لأُمَّتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَهِيَ نَائِلَةٌ إِنْ شَاءَ اللهُ مَنْ مَاتَ مِنْ أُمَّتِي لاَ يُشْرِكُ بِاللهِ شَيْئًا.
(رواه الشيخان)
Ҳар бир нарсанинг закоти бор. Ҳовлининг закоти эса меҳмонхонадир.
Собит (розияллоҳу анҳу)дан. Рифоъий ривояти.
* لِكُلِّ شَىْءٍ زَكَاةٌ، وَزَكَاةُ الدَّارِ بَيْتُ الضِّيَافَةِ.
(رواه الرفاعي عن ثابت)
Ҳар бир нарсанинг йўли бор. Жаннатнинг йўли эса илмдир.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Дайламий ривояти.
* لِكُلِّ شَىْءٍ طَرِيقٌ، وَطَرِيقُ الْجَنَّةِ الْعِلْم.
(رواه الديلمي عن ابن عمر)
Ҳар бир нарсанинг калити бор. Жаннатнинг калити эса камбағал ва мискинларни яхши кўришдир.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Лол ривояти.
* لِكُلِّ شَيءٍ مِفْتَاحٌ وَمِفْتَاحُ الْجَنَّةِ حُبُّ الْمَسَاكِين وَالْفُقَرَاءِ.
(رَوَاهُ ابن لال عن ابن عمر)
Аёл кишининг иккита пардаси бордир. Бири эр, иккинчиси қабрдир.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Адий ривояти.
* لِلْمَرْأةِ سِتْرَانِ: القَبْرُ وَالزَّوْجُ.
(رواه ابن عدي عن ابن عباس)
Мусулмоннинг мусулмон устидаги яхшилик қилиш ҳақи олтитадир. 1. Йўлиққанда салом бериши. 2. Чақирганда бориши. 3. Акса уриб, «Алҳамдулиллаҳ» деганда, «Ярҳамукаллоҳ», деб жавоб қайтариши. 4. Касал бўлганда зиёрат қилиши. 5. Вафот этганда жанозасига эргашиши. 6. Ўзи учун яхши кўрган нарсани унга ҳам яхши кўриши.
Аҳмад ривояти.
* لِلْمُسلمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ مِنَ الْمَعْرُوفِ: يُسَلِّمُ عَلَيْهِ إِذَا لَقِيَهُ، وَيُجِيبُهُ إِذَا دَعَاهُ، يُشَمِّتُهُ إِذَا عَطَسَ، وَيَعُودُهُ إِذَا مَرِضَ، وَيَتْبَعُ جَنَازَتَهُ إِذَا مَاتَ، وَيُحِبُّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ.
(رواه أحمد)
Мен Раббим ҳузурига кўтарилган куним, яъни Меърож кечасида бир қавмнинг олдидан ўтдим. Уларнинг мисдан тирноқлари бўлиб, юзлари ва кўкракларини тирнашар эди. Мен: «Ё Жаброил! Мана булар ким?» десам, у зот: «Булар одамлар гўштини еб, яъни ғийбат қилиб, уларнинг обрўларига тажовуз қилувчилардир», деб айтдилар.
Абу Довуд ривояти.
* لَمَّا عَرَجَ بِي رَبِّى عَزَّ وَجَلَّ مَرَرْتُ بِقَوْمٍ لَهُمْ أَظْفَارٌ مِنْ نُحَاسٍ يَخْمشُونَ وُجُوهَهُمْ وَصُدُورَهُمْ، فَقُلْتُ مَنْ هَؤُلاَءِ يَا جِبْرِيلُ، قَالَ: هَؤُلاَءِ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ لُحُومَ النَّاسِ، وَيَقَعُونَ فِي أَعْرَاضِهِمْ.
(رواه أبو داود)
Аллоҳ таоло Адн жаннатини халқ қилиб, унинг ичида кўз кўрмаган, қулоқ эшитмаган ва инсон қалби ҳис этмаган нарсаларни яратди. Кейин унга: «Гапир», деган эди, Адн жаннати: «Имон келтирганлар нажот топишди», деб айтди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* لَمَّا خَلَقَ اللهُ تَعَالَى جَنَّةَ عَدْنٍ خَلَقَ فِيهَا مَا لاَ عَيْنٌ رَأَتْ، وَلاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ، وَلاَ خَطَرَ عَلَى قَلبِ بَشَرٍ، ثُمَّ قَالَ لَهَا: تَكَلَّمِى، فَقَالَتْ: قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Иброҳим (алайҳиссалом) оловга улоқтирилганда: «Ҳасбияллоҳу ва ниъмал вакил», деб айтдилар. У зотнинг фақат елкаларидан озгина жойи куйди, холос.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Нажжор ривояти.
Фойда: Демак, бирор машаққатга йўлиққанда, шу дуони айтишга тарғиб этилмоқда.
* لَمَّا أُلْقِىَ إِبْرَاهِيمُ فِي النَّارِ، قَالَ حَسْبِىَ اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ، فَمَا احْتَرَقَ مِنْهُ إِلاَّ مَوْضِعُ الكِتَافِ.
(رواه ابن النجار عن أبي هريرة)
Банда ширкдан кўра қаттиқроқ бирор бало ила мусибатланмайди. Яна ширкдан кейин кўзи кўр бўлиб қолишдан кўра қаттиқроқ мусибатга йўлиқмайди. Агар бирор банданинг кўзи кўр бўлиб қолса-ю, унга сабр қилса, Аллоҳ унинг гуноҳларини кечиради.
Бурайда (розияллоҳу анҳу)дан. Баззор ривояти.
* لَنْ يُبْتَلَى عَبْدٌ بِشَىْءٍ أَشَدَّ مِنَ الشِّرْكِ، وَلَنْ يُبْتَلَى بِشَيْءٍ بَعْدَ الشِّرْكِ أَشَدَّ مِنْ ذَهَابِ بَصَرِهِ، وَلَنْ يُبْتَلَى بِذهَابِ بَصَرِهِ فَيَصْبِرَ إِلاَّ غَفَرَ اللهُ لَهُ.
(رواه البزار عن بريدة)
Аллоҳ халойиқни яратгач, ҳузурида, яъни Аршнинг устида бу калималарни ёзди: «Албатта, раҳматим ғазабимдан ўзиб кетди».
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَمَّا خَلَقَ اللهُ الْخَلْقَ كَتَبَ عِنْدَهُ فَوْقَ عَرْشِهِ إِنَّ رَحْمَتِي سَبَقَتْ غَضَبِي.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Сизлардан бирортангизнинг амали нажотга олиб чиқмайди», деганларида, саҳобалар: «Сизни ҳамми, ё Аллоҳнинг Расули?» дейишди. Шунда у зот (алайҳиссалом): «Мени ҳам амалим нажотга олиб чиқмайди, фақат Раббимнинг фазли-раҳмати ила нажот топаман. Тўғри йўлда юринглар ва ўзаро яқин бўлинглар. Сизлардан бирингиз ўлимни орзу қилмасин. Борди-ю, яхши инсон бўлса, яхшилиги зиёдалашар. Борди-ю, ёмон бўлса, ёмонлигини тўхтатар».
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَنْ يُنَجِّيَ أَحَدًا مِنْكُمْ عَمَلُهُ ، قَالُوا: وَلاَ أَنْتَ يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: وَلاَ أَنَا إلاّ أَنْ يَتَغَمَّدَنِي رَبِّى بِفَضْل رَحْمَتِهِ، فَسَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَلاَ يَتَمَنَّينَ أَحَدُكُمُ الْمَوْتَ، إِمَّا مُحْسِنًا، فَلَعَلَّهُ أَنْ يَزْدَادَ خَيْرًا، وَإِمَّا مُسِيئًا فَلَعَلَّهُ أَنْ يَسْتَعْتِبَ.
(رواه الشيخان)
Одамлар савол бериб сўрашда бардавом бўлишади. Ҳатто: Бу ҳар бир нарсани яратган Аллоҳдир. Унда Аллоҳни ким яратган?» дейишади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* لَنْ يَبْرَحَ النَّاسُ يَتَسَاءَلُونَ حَتَّى يَقُولُوا هَذَا اللهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَمَنْ خَلَقَ الله؟
(رواه أنس)
«Ла илаҳа иллаллоҳ», деб Аллоҳнинг розилигини талаб қилган бандага қиёмат куни тўла-тўкис қилиб (савоб берилади).
Бухорий ривояти.
* لَنْ يُوَافِيَ عَبْدٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ يَبْتَغِي بِهِ وَجْهَ اللهِ، إِلاَّ حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِ النَّارَ.
(رواه البخاري)
Агар одам боласи ризқидан худди ўлимдан қочгани каби қочса ҳам, ризқи уни ўлими қидириб топгани каби топиб олади.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* لَوْ أنَّ ابنَ آدَمَ هَرَبَ مِنْ رِزْقِهِ كمَا يَهْرَبُ مِنَ الْمَوْتِ، لأدْرَكَهُ رِزْقُهُ كَمَا يُدركهُ الْمَوْتُ.
(رواه أبو نعيم عن جابر)
Сизлардан бирингиз бирор манзилга тушганида: «Аъузу бикалиматиллаҳит таммати мин шарри ма холақ» (Аллоҳнинг мукаммал калималари билан халқ қилган нарсаларининг ёмонидан паноҳ тилайман) деб айтса, унга у ердан қўзғалгунича ҳеч нарса зарар бера олмайди.
Ҳавла бинт Ҳаким (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Можа ривояти.
* لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا نَزَلَ مَنْزِلاً، قَالَ: أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، لَمْ يَضُرَّهُ فِي ذَلِكَ الْمَنْزِلِ شَيْءٌ حَتَّى يَرْتَحِلَ مِنْهُ.
(رواه ابن ماجه عن حولة بنت حكيم)
Сизлардан бирингиз ўз аҳли ҳузурига (жимоъ ниятида) келишни хоҳласа: «Бисмиллаҳи аллоҳумма жаннибнаш шайтона ва жаннибиш шайтона ма розақтана» (Ё Аллоҳ, бизни шайтондан ва шайтонни бизга ризқ қилиб берадиганинг фарзанддан йироқ қил), деб айтса, борди-ю, ўша вақтда ўрталарида бола тақдир қилинса, унга ҳечам шайтон зарар бера олмайди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ривояти.
* لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَأْتِىَ أَهْلَهُ فَقَالَ: بِاسْمِ اللهِ، اللَّهُمَّ جَنِّبْنَا الشَّيْطَانَ، وَجَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا، فإنَّهُ إِنْ يُقَدّرْ بَيْنَهُمَا وَلَدٌ فِي ذَلِكَ الْوَقْتِ لَمْ يَضُرّهُ الشَّيْطَانُ أَبَدًا.
(رواه البخاري عن ابن عباس)
Агар жаннат аҳлидан бирор аёл ерга боқса, ер юзини мушки анбар ҳидига тўлдириб юборади, (унинг олдида) қуёш ва ой нури ҳам хира тортиб қолади.
Саид ибн Омир (розияллоҳу анҳу)дан. Зиё ривояти.
* لَوْ أَنَّ امْرَأَةً مِنْ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَشْرَقَتْ إِلَى الأرْضِ لَمَلأَتِ الأرْضَ مِنَ الرِّيحِ الْمِسْكِ، وَلأذْهَبَتْ ضَوْء الشَّمْسِ والْقَمَرِ.
(رواه الضياء عن سعيد بن عامر)
Агар жаҳаннам учқунларидан бири машриқда бўлса, унинг иссиғи мағрибда ҳам сезиларди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Мардавайҳ ривояти.
* لَوْ أَنَّ شَرَارَةً مِنْ شَرَرِ جَهَنَّمَ بِالْمَشْرِقِ لَوَجَدَ حَرَّهَا بِالْمَغْرِبِ.
(رواه ابن مردويه عن أنس)
Агар мўмин Аллоҳ ҳузуридаги уқубатни билганида эди, (мўминлардан) бирортаси жаннатни тама қилмас эди. Агар кофир Аллоҳ ҳузуридаги раҳматни билганида эди, (кофирлардан) бирортаси жаннатдан ноумид бўлмас эди.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَوْ يَعْلَمُ الْمُؤْمِنُ مَا عِنْدَ اللهِ مِنَ الْعُقُوبَةِ مَا طَمِعَ بِجَنَّتِهِ أَحَدٌ، وَلَوْ يَعْلَمُ الْكَافِرُ مَا عِنْدَ اللهِ مِنَ الرَّحْمَةِ مَا قَنَطَ مِنْ جَنَّتِهِ أَحَدٌ.
(رواه الشيخان)
Агар икки банда Аллоҳ йўлида яхши кўришса, бири машриқда, иккинчиси мағрибда бўлса, Аллоҳ қиёмат куни уларнинг ораларини жамлаб: «Менинг йўлимда яхши кўрган кишинг мана шу эди», деб айтади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* لَوْ أَنَّ عَبْدَيْنِ تَحَابّا فِي اللهِ وَاحِد فِي الْمَشْرِقِ، وَآخَر فِي الْمَغْرِبِ لَجَمَعَ الله تَعَالَى بَيْنَهُمَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ، يَقُولُ: (هَذَا الَّذِى كُنْتَ تُحِبُّهُ فِيَّ).
(رواه البيهقي عن أبي هريرة)
Агар бир тоғ бошқа тоққа жабр қилса, улардан жабр қилувчиси парчалаб ташланади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Лол ривояти.
* لَوْ بَغَى جَبَلٌ عَلَى جَبَلٍ، لَدُكَّ الْبَاغِى مِنْهُمَا.
(رواه ابن لال عن أبي هريرة)
Агар мен билган нарсани билганингизда эди, оз кулиб, кўп йиғлаган бўлардингиз ҳамда овқат ва ичимликларингиз мазасини ҳам билмас эдингиз.
Абу Зар (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳоким ривояти.
* لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ، لَضَحِكْتُم قَلِيلاً، وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيرًا، وَلَمَا سَاغَ لَكُمْ الطَّعَامُ وَلاَ الشَّرَابُ.
(رواه الحاكم عن أبي ذر)
Тиламчиликда қанчалик ёмонлик борлигини билганингизда эди, бирор киши биров олдига бориб, ҳеч нарса сўрамаган бўларди.
Оиз ибн Амр (розияллоҳу анҳу)дан. Насоий ривояти.
* لَوْ تَعْلَمُونَ مَا فِي الْمَسْأَلَةِ، مَا مَشَى أَحَدٌ إِلَى أَحَدٍ يَسْأَلُهُ شَيْئاً.
(رواه النسائي عن عائذ بن عمرو)
Одамлар устига шундай замон келадики, киши олтиндан бўлган садақасини кўтариб айланиб юради-да, уни оладиган бирор киши топа олмайди. Яна эркаклар камайиб, аёллар кўпайиб кетганидан битта эркак орқасидан қирқта аёл эргашиб юради.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَطُوفُ الرَّجُلُ فِيهِ بِالصَّدَقَةِ مِنَ الذَّهَبِ، ثم لاَ يَجِدُ أَحَدًا يَأْخذُهَا مِنْه، وَيُرَى الرَّجُلُ الْوَاحِدُ يَتْبَعهُ أَرْبَعُونَ امْرَأَةً يَلُذْنَ بِهِ مِنْ قلةِ الرِّجالِ، وَكثرَةِ النِّسَاءِ.
(متفق عليه عن أبي موسى)
Одамлар устига шундай замон келадики, киши мол-дунёни қаердан топаётганига аҳамият бермай қўяди. У ҳалолми-ҳаромми фарқи бўлмай қолади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ لاَ يُبَالِى الْمَرْءُ بِمَا أَخَذَ مِنَ الْمَالِ، أَمِنْ حلاَلٍ أَمْ مِنْ حَرَامٍ.
(رواه البخاري عن أبي هريرة)
Ажал ва унинг оқибатини билганингда, орзу ва унинг ғурурини ёмон кўрган бўлар эдинг.
Байҳақий ривояти.
* لَوْ رَأَيْتَ الأجَلَ وَمَصِيرَهُ، أَبْغَضْتَ الأمَلَ وَغُرُورهُ.
(رواه البيهقي)
Агар дўзах аҳлига: «Сизлар дўзахда дунёдаги майда тошлар ададича турасизлар», дейилса, улар хурсанд бўлишади. Агар жаннат аҳлига: «Сизлар жаннатда барча майда тошлар ададича турасизлар», дейилса, улар хафа бўлишади. Лекин уларга абадийлик қилинди.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* لَوْ قِيلَ لأَهْلِ النَّارِ: إِنَّكُمْ مَاكثونَ فِي النَّارِ عَدَدَ كَلِّ حَصَاةٍ فِي الدُّنْيَا لَفَرِحُوا، وَلَوْ قِيلَ لأَهْلِ الْجَنَّةِ: إِنَّكُمْ مَاكثونَ فِي الْجَنَّةِ عَدَدَ كَلِّ حَصَاةٍ لَحَزِنوا، وَلَكِنْ جُعِلَ لَهُمْ الأبَدُ.
(رواه الطبراني عن ابن مسعود)
Агар умматимга машаққат бўлмаганида, ҳар бир намоз олдидан мисвок тутишга буюрар эдим.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِى لأَمَرْتُهُم بِالسِّواكِ مَعَ كُلِّ صَلاَةٍ.
(رواه الشيخان)
Бирор кишини бошқа кишига сажда қилишга буюрадиган бўлсам, хотинларни эрларига сажда қилишга буюрар эдим. Чунки Аллоҳ эркакларнинг хотинлар устида ҳақларини кўп қилган.
Абу Довуд ривояти.
* لَوْ كُنْتُ آمُرًا أَحَدًا أَنْ يَسْجُدَ لأحَدٍ، لأمَرْتُ النِّسَاءَ أَنْ يَسْجُدْنَ لأزْوَاجِهِنَّ لِمَا جَعَلَ اللهُ لَهُمْ عَلَيْهِنَّ مِنَ الْحَقِّ.
(رواه أبو داود)
Агар Мусо (алайҳиссалом) тушсалар, у зотга эргашиб, мени тарк қилганингизда, адашган бўлар эдингиз. Мен пайғамбарлардан сизларнинг насибангизман ва сизлар умматлардан менинг насибамсизлар.
Абдуллоҳ ибн Ҳорис (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* لَوْ نَزَلَ مُوسَى فَاتَّبَعتُمُوهُ وَتَرَكْتُمُونِى لَضَللْتُمْ أَنَا حَظُّكُمْ مِنَ النَّبِيِّينَ، وَأَنْتُمْ حَظِّى مِنَ الأمَمِ.
(رواه البيهقي عن عبد الله بن الحارث)
Агар аёллар бўлмаганида, Аллоҳга ҳақиқий ибодат қилинар эди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* لَوْلاَ النِّسَاءُ لعُبِدَ اللهُ حَقَّ عِبَادَتَه.
(رواه الديلمي عن أنس)
Агар намоз ўқиётган кишининг олдидан кесиб ўтувчи ўзига (шу қилмиши учун) қандай гуноҳ борлигини билганида эди, қирқ (йил ёки ой, ёхуд кун кутиб) туриши у намозхоннинг олдидан кесиб ўтганидан яхшироқдир.
Абу Жуҳайм Ансорий (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَوْ يَعَلَمُ الْمَارُّ بَيْنَ يَدَىِ الْمُصَلِّى مَاذَا عَلَيْهِ لَكَانَ أَنْ يَقِفَ أَرْبَعِينَ خَيْرًا لَهُ مِنْ أَنْ يَمُرَّ بَيْنَ يَدَيْهِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي جهيم الأنصاري)
Агар одам боласида икки водий (тўла) мол-дунёси бўлса, учинчисини талаб қилади. Одам боласининг қорни фақат тупроққа тўяди. Аллоҳ тавба қилгувчиларнинг тавбасини қабул қилади.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَوْ كَانَ لإبْنِ آدَمَ وَادِيَانِ مِنْ مَالٍ لابْتَغَى ثَالِثًا وَلاَ يَمْلأُ جَوْفَ ابْنِ آدَمَ إِلاَّ التُّرَابُ، وَيَتُوبُ اللهُ عَلَى مَنْ تَابَ.
(رواه الشيخان)
Сизлардан бирингиз ўзига (вакил қилинган) икки фариштадан худди қўшниларидан бўлган икки солиҳ кишидан ҳаё қилгани каби ҳаё қилсин. Чунки у икки фаришта эртаю кеч у билан биргадир.
Байҳақий ривояти.
* لِيَسْتَحِى أَحَدكُمْ مِنْ مَلَكَيْهِ اللَّذَيْنِ مَعَهُ كمَا يَسْتَحيي مِنْ رَجُلَيْنِ صَالِحَيْنِ مِنْ جِيرَانِهِ، وَهُمَا مَعَهُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ.
(رواه البيهقي)
Яхшилик либос ва кўринишнинг чиройли эканида эмас. Балки яхшилик хотиржамлик ва виқорли бўлишдадир.
Ибн Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* لَيْسَ الْبِرُّ فِي حُسْنِ اللِّبَاسِ وَالزِّيِّ وَلَكِنَّ البِرَّ السَّكِينَةُ وَالْوِقَارُ.
(رواه الديلمي عن ابن سعيد)
Баён каломни кўп ишлатишда эмас, балки Аллоҳ ва Расули яхши кўрадиган жиҳат, яъни ҳақ билан ботилнинг орасини ажратишдадир. Ожизлик тилнинг ожиз қолишида эмас, балки ожизлик ҳақни танишдаги камчиликдир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* لَيْسَ البَيَانُ كَثرَةَ الكَلاَمِ، وَلَكِنْ فَصْلٌ فِيمَا يُحِبُّ اللهُ وَرَسُولهُ، وَلَيْسَ العِىُّ عِىَّ اللِّسَانِ، وَلَكِنَّ قلَّةَ الْمَعْرِفَةِ بِالْحَقِّ.
(رواه الديلمي عن أبي هريرة)
Аллоҳнинг йўлида қиличи билан урушишнинг ўзи жиҳод эмас, балки ота-онаси, фарзандларини боқиши ҳамда ўзини одамлардан тиланишдан тўхтатиши ҳам жиҳоддир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Асокир ривояти.
* لَيْسَ الْجِهَادُ أَنْ يَضْرِبَ الرَّجُلُ بِسَيْفِهِ فِي سَبِيلِ اللهِ، إِنَّمَا الْجِهَادُ مَنْ عَالَ وَالِدَيْهِ، وَعَالَ وَلَدَهُ، فَهُوَ فِي جِهَادٍ، وَمَنْ عَالَ نَفْسَهُ فَكَفّهَا عَنِ النَّاسِ فَهُوَ فِي جِهَادٍ.
(رواه ابن عساكر عن أنس)
Икки ёнидаги қўшниси оч туриб, ўзи тўқ бўлган киши мўмин эмас.
Бухорий ривояти.
* لَيْسَ الْمُؤْمِنُ بِالَّذِى يَشْبَعُ وَجَارُه جَائِعٌ إِلَى جَنْبَيْهِ.
(رواه البخاري)
Одамлар атрофида тиланчилик ниятида айланиб юрганида бир ё икки луқма ва бир ёки иккита хурмо бериладиган киши мискин эмас, балки ҳақиқий мискин ўзини беҳожат қиладиган бойлик топа олмайдиган ва садақа қилинадиган аҳволи номаълум киши ҳамда одамлардан тиланчилик қилиш учун юрмайдиган инсондир.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيْسَ الْمِسْكِينُ الَّذِي يَطُوفُ عَلَى النَّاسِ تَرُدُّهُ اللُّقْمَةُ وَاللُّقْمَتَانِ، وَالتَّمْرَةُ وَالتَّمْرَتَانِ، وَلَكِنَّ الْمِسْكِينَ الَّذِي لاَ يَجِدُ غِنًى يُغْنِيهِ، وَلاَ يُفْطَنُ لَهُ فَيُتَصَدَّقُ عَلَيْهِ، وَلاَ يَقُومُ فَيَسْأَلُ النَّاسَ.
(رواه الشيخان)
Умматимдан бирор киши уч қизни ёки уч синглисини қарамоғига олса (яъни, уларнинг камчиликларини тузатиб, турмушга узатса), улар ўша киши учун дўзахдан парда бўлишади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Байҳақий ривояти.
* لَيْسَ أَحَدٌ منْ أُمَّتى يَعُولُ ثَلاَثَ بَنَاتٍ، أَوْ ثَلاَثَ أَخَوَاتٍ فَيُحْسِنُ إلَيْهِنَّ، إِلاَّ كنَّ لَه سِترًا مِنَ النَّارِ.
(رواه البيهقي عن عائشة)
Кимки муомала қилиб яшаш қийин бўлган киши билан Аллоҳ уни очиқликка чиқармагунича яхши муомалада бўлиб яшай олмаса, донишманд эмас.
Байҳақий ривояти.
* لَيْسَ بِحَكِيمٍ مَنْ لَمْ يُعَاشِر بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لاَ بُدَّ لَهُ مَنْ مُعَاشَرَتِهِ حَتى يجعل الله لَهُ مِنْ ذَلِكَ مَخْرَجًا.
(رواه البيهقي)
Кимки охиратини деб дунёсини ва дунёсини деб охиратини – ҳар иккисидан ўз насибасини олмай тарк қилса, яхшиларингиздан эмас. Чунки дунё охиратга элтувчи йўлдир. Сизлар одамларга боқимонда бўлиб қолманг.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Асокир ривояти.
* لَيْسَ بِخَيْرِكُمْ مَنْ تَرَكَ دُنْيَاه لآخِرَتِهِ، وَلاَ آخِرَتَهُ لِدُنْيَاه حَتى يُصِيبَ مِنْهُمَا جَمِيعًا، فَإِنَّ الدُّنْيَا بَلاَغٌ إلَى الآخِرَةِ وَلاَ تَكُونُوا كَلاّ عَلَى النَّاسِ.
(رواه ابن عساكر عن أنس)
Мусулмонга қўл остидаги қули ва отидан садақа (закот) бериши шарт эмас.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيْسَ عَلَى الْمُسْلِمِ فِي عَبْدِهِ وَلاَ فَرَسِهِ صَدَقَةٌ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Кимки балоларни неъмат ва фаровонликни мусибат деб ҳисобламаса, имони комил мўмин эмас.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* لَيْسَ بِمُؤْمِنٍ مُسْتَكمِلِ الإيْمَانِ مَنْ لَمْ يَعُدَّ الْبَلاَيَا نِعْمَةً، وَالرَّخَاءَ مُصِيبَةً.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
(Қиёмат куни) мезон (тароз)да чиройли хулқдан кўра оғирроқ нарса йўқдир.
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* لَيْسَ شَيْءٌ أَثْقَلَ فِي الْمِيزَانِ مِنَ الْخُلُقِ الْحَسَنِ.
(رواه أحمد عن أبي الدرداء)
«Ла илаҳа иллаллоҳ», деб айтувчи кишиларга ўлимда, қабрда ва қайта тирилишда ваҳима йўқдир. Худди мен (қайта тирилиш учун қилинган) овоз пайтида уларнинг бошларини тупроқдан қоқаётиб: «Биздан хафаликни кетказган Аллоҳга ҳамд бўлсин», деб айтишаётганини кўриб тургандекман.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* لَيْسَ عَلَى أهْلِ (لاَ إِلَهَ إلاَّ اللهُ) وَحْشَةٌ فِي الْمَوْتِ، وَلاَ في الْقُبُورِ وَلاَ فِي النُّشُورِ، كَأنّي أَنْظُرْ إِلَيْهِمْ عِنْدَ الصَّيْحَةِ يَنْفُضُونَ رُءُوسَهُمْ مِنَ الترَابِ، يَقُولُونَ (الْحَمْدُ للهِ الَّذِى أَذْهَبَ عَنَّا الحَزَنَ).
(رواه الطبراني عن ابن عمر)
Бойлик молнинг кўплигида эмас. Лекин ҳақиқий бойлик нафснинг тўқ бўлишидадир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيْسَ الْغِنَى عَنْ كَثْرَةِ الْعَرَضِ، وَلَكِنَّ الْغِنَى غِنَى النَّفْسِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Жума куни бомдод намозининг жамоатда ўқилганидан кўра афзал намоз йўқдир. Ким унда иштирок этса, гуноҳлари мағфират қилинади, деб ҳисоблайман.
Абу Убайда (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* لَيْسَ مِنَ الصَّلَوَاتِ صَلاَةٌ أَفْضَل مِنْ صَلاَةِ الْفَجْرِ يَوْمَ الْجُمعَةِ فِي الْجَمَاعَةِ وَمَا أَحْسَبُ منْ شَهِدَهَا مِنْكُمْ إِلاَّ مَغْفُورًا لَهُ.
(رواه الحكيم عن أبي عبيدة)
Ошиқча ялиниш ва ҳасад мўмин кишининг хулқидан эмасдир, лекин илм талабида ундай эмас.
Муоз (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* لَيْسَ مِنْ أَخْلاَقِ الْمُؤْمِنِ التَّمَلُّقُ وَلاَ الْحَسَدُ إلا فِي طَلَبِ الْعِلْمِ.
(رواه البيهقي عن معاذ)
Бирор банда юз марта «Ла илаҳа иллаллоҳ», деб айтса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг юзини Бадр кечасидаги тўлин ой каби қилган ҳолда қайта тирилтиради. Бирор кишининг амали унинг амалидан афзал бўлмайди, фақат ким у каби ёки ундан зиёда айтган бўлса, афзал бўлади.
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* لَيْسَ مِنْ عَبْدٍ يَقُولُ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ (مائَةَ مَرَّةٍ) إِلاّ بَعَثَهُ اللهُ تَعَالَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَوَجْهُهُ كَالقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ، وَلَمْ يُرْفَعْ لأحَدٍ يَوْمَئِذٍ عَمَلٌ أَفْضَل مِنْ عَمَلِهِ، إِلاَّ مَنْ قَالَ مِثْلَ قَوْلِهِ، أوْ زَادَ.
(رواه البيهقي عن أبي الدرداء)
Ким юзига уриб, ёқаларини йиртиб, жоҳилият даъволари билан дод-вой қилса, биздан эмасдир.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيْسَ مِنَّا منْ لَطَمَ الْخُدُودَ، وَشَقَّ الْجيُوبَ، وَدَعَا بِدَعْوَى الْجَاهِلِيَّةِ.
(متفق عليه عن ابن مسعود)
* لاَ يَحْكُمْ أَحَدٌ بَيْنَ اثْنَيْنِ وَهُوَ غَضْبَانٌ. (رواه الجماعة)
Бирор кундаги амал йўқки, муҳрлаб қўйилмаса. Агар мўмин киши касал бўлса, фаришталар: «Ё Раббимиз! Фалончи қулингни касаллик ушлаб қолди», дейишса, Рабб: «Унинг амалини қандоқ бажарган бўлса (агар касаллигида бажара олмаса ҳам), шу ҳолича токи тузалгунича ёки вафот этгунича муҳрлаб туринглар», деб айтади.
Ҳоким ривояти.
* لَيْسَ مِنْ عَملِ يَوْمٍ إِلاَّ وَهُوَ يُخْتَمُ عَلَيْهِ، فَإِذَا مَرِضَ الْمُؤْمِنُ قَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ: يَا رَبَّنَا عَبْدُكَ فُلاَنٌ قَدْ حَبَسْتَهُ، فَيَقُولُ الرَّبُّ: (اخْتِمُوا لَهُ عَلَى مِثْلِ عَملهِ، حَتَّى يَبْرَأَ أَوْ يَمُوتَ).
(رواه الحاكم)
Кичикларимизга раҳм қилмаган, катталаримиз ҳақини танимаган ва бизни алдаганлар бизнинг йўлимизда эмасдирлар. Мўмин ўзи учун яхши кўрган нарсани бошқа мўминларга ҳам яхши кўрмагунича ҳақиқий мўмин бўла олмайди.
Замра (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* لَيْسَ مِنَّا منْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَلَمْ يَعْرِفْ حَقَّ كَبِيرنَا، وَلَيْسَ مِنَّا مَنْ غَشّنَا، وَلاَ يَكُونُ المُؤْمِنُ مُؤْمِنًا، حَتَّى يُحِبَّ لِلْمُؤمِنِينَ، مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ.
(رواه الطبراني عن ضمرة)
Ҳасадчи, чақимчи ва коҳин мендан эмас ва мен ҳам ундан эмасман.
Абдуллоҳ ибн Буср (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* لَيْسَ مِنِّى ذُو حَسَدٍ، وَلاَ نَمِيمَةٍ، وَلاَ كَهَانَةٍ، وَلاَ أَنَا مِنْهُ.
(رواه الطبراني عن عبد الله بن بسر)
Жаннат аҳли бирор нарсага афсусланишмайди. Фақатгина Аллоҳнинг зикри билан ўтмаган вақтларига афсусланишади.
Муоз (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* لَيْسَ يَتَحَسَّرُ أَهْلُ الْجَنَّةِ عَلَى شَىْءٍ إِلاَّ عَلَى سَاعَةٍ مَرَّت بِهِمْ لَمْ يَذْكُرُوا اللهَ عَزَّ وَجَلَّ فِيهَا.
(رواه الطبراني عن معاذ)
Курашда йиқитган киши кучли эмас, балки қаттиқ ғазаби келганда ўзини босиб олган одам кучлидир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* لَيْسَ الشَّدِيدُ بِالصُّرَعَةِ، إِنَّمَا الشَّدِيدُ الَّذِي يَمْلِكُ نَفْسَهُ عِنْدَ الْغَضَبِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Мендан кейин умматимни кечанинг бўлакларига ўхшаб фитналар чулғаб олади. Киши мўмин ҳолда тонг оттириб, кофир ҳолда кечлатади. Қавмлар эса динларини озгина дунё бойлигига сотиб юборишади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* لَيَغشَيَن أُمَّتِى مِنْ بَعْدِى فِتَن، كَقِطَعِ اللَّيْلِ يُصْبِحُ الرَّجُلُ فِيهَا مُؤْمِنا، وَيُمْسِي كَافِرًا، يَبِيعُ أَقْوَامٌ دِينَهُمْ بِعَرَضٍ مِنَ الدُّنْيَا قَلِيلٍ.
(رواه الحاكم عن ابن عمر)
Аср намозини ўтказиб юборган киши гўёки аҳли ва молини бой берганга ўхшайди.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* الَّذِي تَفُوتُهُ صَلاَةُ الْعَصْرِ كَأَنَّمَا وُتِرَ أَهْلَهُ وَمَالَهُ.
(رواه الشيخان)
Ўзини (бу дунёда) осган киши дўзахда ҳам осаверади. Ўзини сўйган киши дўзахда ҳам сўяверади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* الَّذِي يَخْنُقُ نَفْسَهُ يَخْنُقُهَا فِي النَّارِ، وَالَّذِي يَطْعنُهَا يَطْعنُهَا فِي النَّارِ.
(رواه البخاري عن أبي هريرة)
Кеча ва кундуз икки уловдир. Сизлар уларни охиратга элтувчи қилиб мининглар.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Адий ривояти.
اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ مَطِيَّتَانِ، فَارْكَبُوهُمَا بَلاَغًا إِلَى الآخِرَةِ.
(رواه ابن عدى عن ابن عباس)
Замзам суви нимани ният қилиб ичилса, ўша нарсага эришилади. Кимки касаллиги сабабли ичса, Аллоҳ унга шифо беради. Оч бўлгани боис ичса, Аллоҳ уни тўйдиради. Ҳожати учун ичса, Аллоҳ ҳожатини рўёбга чиқаради. Замзам суви барча касалликларга шифодир.
Дайламий ривояти.
* مَاءُ زَمْزَم لِمَا شُرِبَ لَهُ، مَنْ شَرِبَهُ لِمَرَضٍ شَفَاهُ اللهُ، أَوْ لِجُوعٍ أَشْبَعَهُ اللهُ أَوْ لِحَاجَةٍ قَضَاهَا اللهُ، مَاءُ زَمْزَمَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاء.
(رواه الديلمي)