1910.5678. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ бирор дард берган бўлса, албатта шифосини ҳам бергандир», дедилар».

1911.5680. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«У: «Шифо уч нарсада: асал ичишда, қортиқ солишда ва ўтнинг куйдиришидадир. Мен умматимни куйдиришдан қайтараман» деб, ҳадисни марфуъ қилди.

Қуммий Лайсдан, у Мужоҳиддан, у Ибн Аббосдан, у Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Асал ва қон олишда», деб шуни ривоят қилган.

Изоҳ: «Ҳадисни марфуъ қилди» дегани уни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбат берди, деганидир.

Ҳадисда ўша пайтдаги кенг ёйилган даволаш усулларидан учтаси зикр қилинган. Аммо бундан «Бошқа нарсада шифо йўқ экан», деган тушунча келиб чиқмайди. Фақат буларнинг фойдаси кўп бўлгани учун алоҳида эслатилган.

1912.5684. Абу Саъид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир одам Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга келиб: «Укам қорин оғриғидан шикоят қиляпти», деди. У зот: «Унга асал ичир», дедилар. Кейин у иккинчи марта келди. Яна: «Унга асал ичир», дедилар. Сўнгра у учинчи марта келди ва: «Шундай қилдим, (лекин)...» деди. Шунда у зот: «Аллоҳ рост айтган. Укангнинг қорни ёлғон айтибди. Унга асал ичир», дедилар. Унга яна ичирган эди, тузалиб кетди».

1913.5687. Холид ибн Саъддан ривоят қилинади:

«Йўлга чиқдик. Ғолиб ибн Абжар биз билан бирга эди. У йўлда касал бўлиб қолди. Мадинага етиб келганимизда ҳам у касал эди. Ибн Абу Атиқ уни кўргани келди ва бизга: «Мана бу қора уруғни лозим тутинглар. Ундан беш ёки еттитасини олиб, янчинг. Кейин ёғ томизгандек бурнига у тарафига ва бу тарафига томизинг. Чунки Оиша менга Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Бу қора уруғ «сом»дан бошқа ҳар қандай дардга шифодир», деяётганларини эшитганини сўзлаб берган», деди.

«Сом нима?» дедим. «Ўлим», деди».

Изоҳ: Ушбу охирги саволни ким берган‑у, жавоб кимдан бўлгани ҳақида аниқ гап айтилмаган. Ҳофиз ибн Ҳажар раҳматуллоҳи алайҳ: «Ўйлашимча, сўраган Холид ибн Саъднинг ўзи, жавоб берган Ибн Абу Атиқ бўлган», дейди. Ибн Абу Атиқ эса Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг ўғли Абдурраҳмоннинг набираси Абдуллоҳ ибн Муҳаммаддир.

1914.5692

1915.5696. Ҳумайд Тавил хабар қилади:

«Анас розияллоҳу анҳудан қортиқчининг хизмат ҳақи хусусида сўралди. Шунда у деди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қон олдирдилар. Қон олган Абу Тойба эди. Унга икки соъ егулик бердилар ва хожаларига айтган эдилар, ундан (кунлик тўловини) енгиллатишди.

У зот: «Даволанадиган нарсаларингизнинг энг афзали қон олдириш билан денгиз қустидир», дедилар. Яна: «Томоқ касалида болаларингизни(нг томоғини) эзиб, қийнаманглар, қуст ишлатинглар», дедилар».

1916.5705. Ҳусойн сўзлаб берди:

«Омир Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳумонинг «Кўз ёки чаён заҳридан бошқага дам солиш йўқ», деганини ривоят қилди. Буни Саъид ибн Жубайрга зикр қилдим. У шундай деди: «Ибн Аббос бизга шундай сўзлаб берган: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Менга умматлар намойиш қилинди. Бир‑икки набий кичик гуруҳ билан бирга ўтди, бошқа бир набий эса ёлғиз ўзи ўтди. Ниҳоят, менга улкан оломон намоён қилинди. «Бу нима? Бу умматимми?» дедим. «Бу Мусо ва унинг қавми», дейилди. Кейин: «Уфққа қара», дейилди. Қарасам, бир оломон уфқни тўлдириб турибди. Кейин менга: «Осмон уфқларининг у ёғига, бу ёғига қара», дейилди. Қарасам, бир оломон уфқни тўсиб қўйибди. «Мана шу сенинг умматинг. Улардан етмиш мингтаси жаннатга ҳисобсиз киради», дейилди». Сўнгра кириб кетдилар, уларга очиқлаб бермадилар. Одамлар тарқалиб кетишди. Улар: «Биз Аллоҳга иймон келтирган, Унинг Расулига эргашганлармиз. Ўшалар бизмикан ёки Исломда туғилган авлодларимизмикан, чунки биз жоҳилиятда туғилганмиз‑ку», дейишди. Бу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга етиб борди. Шунда у зот чиқиб: «Улар дам солдирмайдиган, шумланмайдиган, куйдиртирмайдиган ва Роббларига таваккул қиладиганлардир», дедилар. Уккоша ибн Миҳсан: «Мен ўшаларданманми, эй Аллоҳнинг Расули?» деди. «Ҳа», дедилар. Шунда бошқаси ҳам туриб: «Мен ҳам уларданманми?» деди. «Уккоша сендан ўзиб кетди», дедилар».

* «Кўз ёки чаён заҳридан» – яъни кўз тегиши ёки чаён чақишидан.

1917а/5717. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Юқиш ҳам йўқ, софар ҳам йўқ, ҳома ҳам йўқ», дедилар». Шунда бир аъробий: «Эй Аллоҳнинг Расули, унда туяларимга нима бўлганки, қумда худди оҳулардек юришганда бир қўтир туя келади-да, орасига кириб, уларни ҳам қўтир қилиб ташлайди?» деди. У зот: «Унда биринчисига ким юқтирган?» дедилар».

1917.5707. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Юқиш ҳам йўқ, тияра ҳам йўқ, ҳома ҳам йўқ, софар ҳам йўқ. Моховдан эса худди арслондан қочгандек қоч», дедилар». 

Изоҳ: «Юқиш йўқ» дегани касалликнинг ўзида юқиш қуввати йўқ, балки касаллик Аллоҳнинг изни ила пайдо бўлади, яъни касаллик юққан кишида ҳам мазкур касалликни Аллоҳ яратади, деганидир. Бу гап эътиқодга боғлиқ. Аммо амалга келганда етиши мумкин бўлган зарарлардан сақланиш вожиб бўлади. Шунинг учун бошқа ҳадиси шарифларда вабо тарқаган жойга кирмаслик, соғ туяни касал туяга аралаштирмаслик каби тавсиялар берилган.

«Тияра» – шумланиш. Бу сўз арабча «тойр» сўзидан олинган бўлиб, қуш деганидир. Илгари араблар бирор муҳим ишни қилмоқчи бўлса, масалан, сафарга чиқишдан олдин ёки бирор ишда иккиланса, қўлига қуш олиб, учиришарди. Агар қуш ўнг тарафга учса, ўша ишни қилишар, чап тарафга учса, қилишмас эди. Мана шу иш «тияра» деб аталган ва «тияра», «татойюр» («тияра қилиш») сўзлари умумий шумланишга ҳам ишлатиладиган бўлиб кетган.

«Ҳома» сўзи тунда учиб юрадиган қушни билдиради. «Ҳома йўқ», дегани ўша қуш бахтсизлик келтиради, деб эътиқод қилиш йўқ, деганидир. Шунингдек, жоҳилият даври арабларида «Бир инсон ўлдирилса‑ю, қасоси олинмаса, унинг руҳи қуш бўлиб кезиб, ўчи олинмагунча: «Менга сув беринглар, менга сув беринглар», деб юради. Ўчи олингач, учиб кетади», деган эътиқод бўлган. Ана шуни «ҳома» деб аташган. Ислом бундай эътиқодни ҳам инкор қилган.

«Софар» сўзи ҳам турлича изоҳланган: а) жоҳилият арабларида очлик туфайли одамнинг ичида «софар» деган бир қурт пайдо бўлади, у инсонга озор беради ва бошқага ҳам ўтади, юқади, деган тушунча бўлган. «Софар йўқ» деганда мазкур тушунчанинг ботиллиги назарда тутилган; б) жоҳилият араблари уруш ҳаром қилинган муҳаррам ойи ўрнига софар ойини қўйиб олишган, муҳаррам ойида урушни ҳалол санаб, софар ойида ҳаром санашарди. Ҳадиси шарифда мазкур иш тақиқланган; в) баъзиларда софар ойидан шумланиш бўлган. Бу ойда фалон ишни қилиб бўлмайди, деган тушунчалар бўлган. Ҳозирги кунда ҳам айримларда «Сафар ойида тўй қилиб бўлмайди, сафар қилиб бўлмайди, кўчиб бўлмайди», деган эътиқодлар бор. Ваҳоланки, саёҳат маъносидаги «сафар» сўзи «син» ҳарфи билан, ойнинг номи эса «сод» ҳарфи билан ёзилади. Шунинг ўзи бу тушунчаларнинг нақадар бемаъни эканини кўрсатиб турибди.

1918.5719. Бизга Орим сўзлаб берди:

«Ҳаммод бизга шундай сўзлаб берди: «Айюбга Абу Қилобанинг битикларидан ўқиб беришди. Баъзиси ўзи сўзлаб берган нарсалар, баъзиси унга ўқиб берилган нарсалар эди. Китобда мана бу ҳам бор эди: «Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинадики, Абу Талҳа ва Анас ибн Назр унга (нарса) куйдирибма босишибди. Абу Талҳа унга ўз қўли билан куйдирибма босибди».

1919.5724. Фотима бинт Мунзирдан ривоят қилинади:

«Асмо бинт Абу Бакр розияллоҳу анҳумога иситмалаган аёлни олиб келиб, «Ҳаққига дуо қилинг», дейишса, сув олиб, унинг ёқасидан қуяр ва: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга уни сув билан совутишни буюрардилар», дер эди».

1920.5732. Ҳафса бинт Сирин сўзлаб берди:

«Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу менга: «Яҳё нимадан ўлди?» деди. «Ўлатдан», дедим. У: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ўлат ҳар бир мусулмон учун шаҳидликдир», дедилар», деди».

1921.5738. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўз текканда руқя ўқитишимни буюрдилар [ёки (ўқитишни) буюрдилар]».

1922.5739. Зайнаб бинт Абу Саламадан ривоят қилинади:

«Умму Салама розияллоҳу анҳо дедики, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг уйидаги бир жориянинг юзида ҳорғинликни кўриб: «Унга дам солдириб юборинглар, чунки унга кўз тегибди», дебдилар».

1923.5741. Абдурраҳмон ибн Асвад отасидан ривоят қилиб, сўзлаб берди:

«Оишадан чаён чаққанда дам солиш ҳақида сўрадим. У: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар қандай заҳарли нарса(чаққан)да дам солишга рухсат берганлар», деди».

1924.5745. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам беморга: «Бисмиллаҳ. Турбату ардинаа, би рииқоту баъдинаа, йушфаа сақиимунаа, би изни Роббинаа», дер эдилар».*

* Дуонинг маъноси: «Аллоҳнинг исми ила. Роббимизнинг изни ила еримизнинг тупроғи билан, биримизнинг тупуги билан дардимиз шифо топади».

1925.5754. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Шумланиш йўқ. Унинг яхшиси тафоулдир»* деяётганларини эшитдим. «Тафоул нима?» дейишди. У зот: «Бирингиз эшитадиган яхши сўз», дедилар».

* Тафоул – яхшиликка йўйиш, шумланишнинг зидди.

1926.5758. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уришиб қолган ҳузайллик икки аёл тўғрисида ҳукм чиқардилар. Улардан бири иккинчисига тош отган, тош унинг қорнига теккан эди. У эса ҳомиладор эди. Шундай қилиб, у бунинг қорнидаги боласини ўлдириб қўйди. Улар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига хусуматлашиб келишди. У зот унинг қорнидагининг хуни бир яхши қул ёки чўри, деб ҳукм чиқардилар. Жаримага тушган аёлнинг валийси: «Эй Аллоҳнинг Расули, қандай қилиб ичмаган, емаган, гапирмаган, овози чиқмаган одам учун жарима тўлайман? Бунга ўхшаганнинг қони бекор кетаверади‑да», деди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу айни коҳинларнинг биродарларидан экан-ку», дедилар».

1927.5767. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Машриқ тарафдан икки киши келиб, хутба қилди. Уларнинг баёнидан одамлар қойил қолишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Баёнда ҳам сеҳр бор [ёки «Баъзи баёнда сеҳр(бор)дир]», дедилар».

1928.5774. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Туяси касал(нинг туяларини) туяси соғнинг олдига келтирманглар», дедилар».

1929.5778. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Кимки ўзини тоғдан ташлаб ўлса, жаҳаннам ўтидадир, унда мангу қолган ҳолида абадул-абад ўзини ташлайверади. Ким заҳар ичиб, ўзини ўлдирса, жаҳаннам ўтида мангу қолган ҳолида абадул-абад ўша қўлидаги заҳарини ичаверади. Ким бирор тиғ билан ўзини ўлдирса, жаҳаннам ўтида мангу қолган ҳолида абадул-абад ўша қўлидаги тиғини қорнига тиқаверади».

1930.5782. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Агар бирортангизнинг идишига пашша тушиб қолса, ҳамма жойини (суюқликка) ботирсин‑да, кейин ташлаб юборсин, чунки қанотининг бирида шифо, бошқасида дард бор».