(1) ИККИ ТЎПИҚДАН ПАСТГА ТУШГАН НАРСАНИНГ ДЎЗАХДА ЭКАНИ ҲАҚИДА
(1) بَاب: مَا أَسْفَلَ مِنَ الْكَعْبَيْنِ فَهْوَ فِي النَّارِ
1931.5787. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1931/5787 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَا أَسْفَلَ مِنَ الْكَعْبَيْنِ مِنَ الْإِزَارِ فَفِي النَّارِ».
(2) БУРДАЛАР, ҲИБАРА ВА ШАМЛА ҲАҚИДА*
* Бурда – асосан пахтадан тайёрланган матодан тикилган устки кийим. Кўпинча барида ҳошияси ҳам бўлади. Яман бурдаси хибара деб аталади. Шамла – эн матолигича ўраниб олинадиган устки кийим.
(2) بَاب: الْبُرُودِ وَالْحِبَرَةِ وَالشَّمْلَةِ
1932.5813. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам энг яхши кўриб киядиган кийим ҳибара эди».
1932/5813 - عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كَانَ أَحَبُّ الثِّيَابِ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَلْبَسَهَا الْحِبَرَةَ.
(3) ОҚ КИЙИМЛАР ҲАҚИДА
(3) بَاب: الثِّيَابِ الْبِيضِ
1933.5814. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалоллари Оиша розияллоҳу анҳо хабар қилади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этган пайтларида бир ҳибара бурдага ўраб қўйилган эдилар».
1933/5814 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تُوُفِّيَ سُجِّيَ بِبُرْدٍ حِبَرَةٍ.
(4) ИПАК КИЙИШ, УНИ ОСТИГА ТЎШАШИ ҲАҚИДА
(4) بَاب: لُبْسِ الْحَرِيرِ وَافْتِرَاشِهِ
1934.5827. Абу Зарр розияллоҳу анҳу шундай сўзлаб берди:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига бордим. Эгниларида оқ кийим бор эди. У зот ухлаб ётар эдилар. Кейин келсам, уйғонган эканлар. Шунда у зот:
Абу Зарр қачон буни сўзлаб берса, «Абу Заррнинг хоҳишига қарши», деб қўяр эди.
Абу Абдуллоҳ айтади: «Бу иш ўлим маҳали ёки ундан олдиндир. Тавба қилса, надомат қилса ва «Лаа илааҳа иллаллооҳ», деса, мағфират қилинади».
1934/5827 - عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَعَلَيْهِ ثَوْبٌ أَبْيَضُ، وَهْوَ نَائِمٌ، ثُمَّ أَتَيْتُهُ وَقَدِ اسْتَيْقَظَ، فَقَالَ: «مَا مِنْ عَبْدٍ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، ثُمَّ مَاتَ عَلَى ذَلِكَ إِلَّا دَخَلَ الْجَنَّةَ». قُلْتُ: وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ؟ قَالَ: «وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ». قُلْتُ: وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ؟ قَالَ: «وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ». قُلْتُ: وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ؟ قَالَ: «وَإِنْ زَنَى وَإِنْ سَرَقَ عَلَى رَغْمِ أَنْفِ أَبِي ذَرٍّ». وَكَانَ أَبُو ذَرٍّ إِذَا حَدَّثَ بِهَذَا قَالَ: وَإِنْ رَغِمَ أَنْفُ أَبِي ذَرٍّ.
1935.5828. Абу Усмон Наҳдий айтади:
«Утба ибн Фарқад билан Озарбайжонда эдик, Умарнинг мактуби келди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам (эркакларни) ипакдан қайтардилар, фақат «Мана бунча бўлса, мустасно», деб, бош бармоқларидан кейинги икки бармоқлари билан ишора қилдилар».
Билишимизча, у зот безакларни кўзда тутган эканлар.
1935/5828 – عَنْ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أنَّ رَسُول الله صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْحَرِيرِ إِلَّا هَكَذَا، وَأَشَارَ بِإِصْبَعَيْهِ اللَّتَيْنِ تَلِيَانِ الْإِبْهَامَ. يَعْنِي: الْأَعْلَامَ.
1936.5834
1936/5834 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ، قَالَ أنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم «مَنْ لَبِسَ الْحَرِيرَ فِي الدُّنْيَا لَمْ يَلْبَسْهُ فِي الْآخِرَةِ».
(5) ИПАКНИ ТЎШАМА ҚИЛИШ ҲАҚИДА
(5) بَاب: افْتِرَاشِ الْحَرِيرِ
1937.5837. Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизни тилла, кумуш идишларда ичимлик ичиш ва ейишдан ҳамда ипагу дебож кийишдан ва устига ўтиришдан қайтарганлар».
1937/5837 - عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: نَهَانَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ نَشْرَبَ فِي آنِيَةِ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ، وَأَنْ نَأْكُلَ فِيهَا، وَعَنْ لُبْسِ الْحَرِيرِ وَالدِّيبَاجِ، وَأَنْ نَجْلِسَ عَلَيْهِ.
(6) ЭРКАКЛАРНИНГ ЗАЪФАРОН СУРТИШИ ҲАҚИДА
(6) بَاب: الـنَّهي عَنِ التَّزَعْفُرِ لِلرِّجَالِ
1938.5846. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эркак кишининг заъфарон суртишидан қайтардилар».
1938/5846 - عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: نَـهَى النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَتَزَعْفَرَ الرَّجُلُ.
(7) СИБТИЙ* ВА БОШҚА ШИППАКЛАР ҲАҚИДА
* Сибтий шиппак – молнинг ошланган терисидан қилинган шиппак. «Сибтий» сўзи аслида «жунсиз», «қирилган» деган маъноларни англатади. Илгари араблар шиппакни ошланмаган теридан кийишган. Моддий имконияти кенгроқ кишиларгина чарм теридан шиппак кия олган.
(7) بَاب: النِّعَالِ السِّبْتِيَّةِ وَغَيْرِهَا
1939.5850. Саъид ибн Абу Масламадан ривоят қилинади:
«Анасдан: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шиппакларида намоз ўқирмидилар?» деб сўрадим. У: «Ҳа», деди».
1939/5850 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ أنَّهُ سُئِلَ: أَكَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى فِي نَعْلَيْهِ؟ قَالَ: نَعَمْ.
(8)
(8) بَاب: يَنْزِعُ نَعْلَ اليُسْرَى
1940.5855. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1940/5855 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِذَا انْتَعَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَبْدَأْ بِالْيَمِينِ، وَإِذَا نَزَعَ فَلْيَبْدَأْ بِالشِّمَالِ، لِتَكُنِ الْيُمْنَى أَوَّلَهُمَا تُنْعَلُ وَآخِرَهُمَا تُنْزَعُ».
1941.5856. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1941/5856 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «لَا يَمْشِي أَحَدُكُمْ فِي نَعْلٍ وَاحِدَةٍ، لِيُحْفِهِمَا جَمِيعًا أَوْ لِيَنْعَلْهُمَا جَمِيعًا».
(9) НАБИЙ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМНИНГ «УЗУГИМНИНГ НАҚШИДЕК НАҚШ СОЛМАСИН», ДЕГАНЛАРИ ҲАҚИДА
(9) بَاب: قَوْلِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم: «لَا يَنْقُشُ عَلَى نَقْشِ خَاتَمِهِ»
1942.5877. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кумушдан узук қилиб олдилар ҳамда унга «Муҳаммадун Расулуллоҳ» деб нақш солдирдилар ва:
1942/5877 - وَعَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم اتَّخَذَ خَاتـَمًا مِنْ وَرَقٍ، وَنَقَشَ فِيهِ: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، وَقَالَ: «إِنِّي اتَّخَذْتُ خَاتَمًا مِنْ وَرِقٍ، وَنَقَشْتُ فِيهِ: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، فَلَا يَنْقُشَنَّ أَحَدٌ عَلَى نَقْشِهِ».
(11) ХОТИНЧАЛИШ ЭРКАКЛАР ВА ЭРКАКНУСХА ХОТИНЛАРНИ УЙЛАРДАН ЧИҚАРИБ ЮБОРИШ ҲАҚИДА
(10) بَاب: إِخْرَاجِ الْمُتَشَبِّهِينَ بِالنِّسَاءِ مِنَ الْبُيُوتِ
1943.5886. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинсифат эркакларни ва эркаксифат аёлларни лаънатладилар ҳамда:
1943/5886 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: لَعَنَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم الْمُخَنَّثِينَ مِنَ الرِّجَالِ، وَالْمُتَرَجِّلَاتِ مِنَ النِّسَاءِ، وَقَالَ: «أَخْرِجُوهُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ». قَالَ: فَأَخْرَجَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم فُلَانًا، وَأَخْرَجَ عُمَرُ فُلَانًا.
(11) СОҚОЛНИ ЎСТИРИШ ҲАҚИДА
(11) بَاب: إِعْفَاءِ اللِّحَى
1944.5892. Нофеъ айтади:
«Ибн Умар розияллоҳу анҳумо Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилади:
1944/5892 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «خَالِفُوا الْمُشْرِكِينَ، وَفِّرُوا اللِّحَى وَأَحْفُوا الشَّوَارِبَ».
(12) СОЧ-СОҚОЛНИ БЎЯШ ҲАҚИДА
(12) بَاب: الْخِضَابِ
1945.5899. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1945/5899 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى لَا يَصْبُغُونَ، فَخَالِفُوهُمْ».
(13) ЖИНГАЛАК СОЧ ҲАҚИДА
(13) بَاب: الْجَعْدِ
1946.5905. Қатодадан ривоят қилинади:
«Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сочлари ҳақида сўрадим. Шунда у: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сочлари тўлқинсимон эди, жуда силлиқ ҳам, жуда жингалак ҳам эмас, қулоқлари билан гарданларининг ўртасида эди», деди».
1946/5905 – عَنْ أنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كَانَ شَعَرُ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم رَجِلًا، لَيْسَ بِالسَّبِطِ، وَلَا الْجَعْدِ، بَيْنَ أُذُنَيْهِ وَعَاتِقِهِ.
1947.5907. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қўл-оёқлари йирик, юзлари чиройли одам эдилар. У зотдан кейин ҳам, олдин ҳам у зотга ўхшашини кўрмадим. У зотнинг кафтлари кенг эди».
1947/5907 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ضَخْمَ الْيَدَيْنِ وَالْقَدَمَيْنِ، حَسَنَ الْوَجْهِ، لَمْ أَرَ بَعْدَهُ وَلَا قَبْلَهُ مِثْلَهُ، وَكَانَ بَسِطَ الْكَفَّيْنِ.
(14) ҚАЗАЪ* ҲАҚИДА
* Қазаъ – сочнинг бир қисмини олдириб, бир қисмини қолдириш. Бу асосан болаларда қилинган. Бу иш ғайридинларнинг одати бўлгани ва хилқатни ўзгартиришга ўхшагани учун ундан қайтарилган.
(14) بَاب: الْقَزَعِ
1948.5920. Менга Муҳаммад сўзлаб берди:
«Менга Мухаллад хабар қилди: «Менга Ибн Журайж хабар қилди: «Убайдуллоҳ ибн Ҳафс менга хабар қилдики, Умар ибн Нофеъ унга Абдуллоҳнинг мавлоси Нофеъдан ривоят қилиб хабар қилишича, у Ибн Умар розияллоҳу анҳумонинг «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қазаъдан қайтарганларини эшитдим», деяётганини эшитган экан.
1948/5920 – عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَنْهَى عَنِ الْقَزَعِ.
(15)
(15) بَاب: تَطْيِيبُ الـمَرْأة زَوْجَها بِيَدَيْهَا
1949.5923. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ўзларида бор энг яхши хушбўйни суртиб қўяр эдим. Ҳатто соч‑соқолларида хушбўйнинг ялтирашини кўрар эдим».
1949/5923 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كُنْتُ أُطَيِّبُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم بِأَطْيَبِ مَا يَجِدُ، حَتَّى أَجِدَ وَبِيصَ الطِّيبِ فِي رَأْسِهِ وَلِحْيَتِهِ.
(16) ХУШБЎЙНИ ҚАЙТАРМАСЛИК ҲАҚИДА
(16) بَاب: مَنْ لَمْ يَرُدَّ الطِّيبَ
1950.5929. Сумома ибн Абдуллоҳ сўзлаб берди:
«Анас розияллоҳу анҳу хушбўйни қайтармас ва: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хушбўйни қайтармас эдилар», дер эди».
1950/5929 - عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ لَا يَرُدُّ الطِّيبَ.
(17) ЗАРИРА* ҲАҚИДА
* Зарира – хушбўйликнинг бир тури. У шу номли ўсимликдан олинган. Зарира қамиши (calamus) Ҳиндистонда етиштириладиган бошоқдошларга мансуб, қамишсифат доривор ўсимлик ва унинг ҳосили бўлиб, ўзидан хушбўй ҳид таратади ва хушбўйлик сифатида ишлатилади, совун, атирларга қўшилади. Кукуни ҳам хушбўйлик сифатида ишлатилган. Бу бобда уни ишлатиш жоиз экани ҳақида сўз кетади.
(17) بَاب: الذَّرِيرَةِ
1951.5930. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Видолашув ҳажида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эҳромдан чиқаётганлари учун ҳам, эҳромга кираётганлари учун ҳам у зотни ўз қўлларим билан зарира билан хушбўйлаб қўйдим».
1951/5930 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: طَيَّبْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم بِيَدَيَّ بِذَرِيرَةٍ فِي حَجَّةِ الْوَدَاعِ، لِلْحِلِّ وَالْإِحْرَامِ.
(18) МУСАВВИРЛАРНИНГ ҚИЁМАТ КУНИ АЗОБЛАНИШИ ҲАҚИДА
(18) بَاب: عَذَابِ الْمُصَوِّرِينَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
1952.5951. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо хабар қилади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1952/5951 – عَنِ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِنَّ الَّذِينَ يَصْنَعُونَ هَذِهِ الصُّوَرَ يُعَذَّبُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، يُقَالُ لَهُمْ: أَحْيُوا مَا خَلَقْتُمْ».
(19) СУРАТЛАРНИ БУЗИШ ҲАҚИДА
(19) بَاب: نَقْضِ الصُّوَرِ
1953.5953. Абу Зуръа шундай сўзлаб берди:
«Абу Ҳурайра билан бирга Мадинадаги бир ҳовлига кирдим. Унинг тепасида бир мусаввирнинг сурат ишлаётганини кўриб, шундай деди: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «(Аллоҳ шундай дейди:)
Кейин бир таврда* сув опкелтириб, қўлларини қўлтиқларигача етказиб ювди. Мен: «Эй Абу Ҳурайра, буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитганмисиз?» дедим. У: «(Бу) зийнатнинг чўққиси», деди».
* Тавр – тош ёки мисдан ясалган, суюқликлар учун мўлжалланган, ичи чуқур идиш, тоғорача.
1953/5953 – عَنْ أبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «قَالَ الله تَعَالَى: وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذَهَبَ يَخْلُقُ كَخَلْقِي، فَلْيَخْلُقُوا حَبَّةً، وَلْيَخْلُقُوا ذَرَّةً». وزاد في رِوَايَةٍ: وَالْيَخْلُقُوا شَعِيرَةً.