(1) ҚАСАМ ВА НАЗРЛАР БОБИ
(1) بَاب: [الأيـمان والنذور]
2088.6622. Абдурраҳмон ибн Самура розияллоҳу анҳу шундай сўзлаб берди:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Эй Абдурраҳмон ибн Самура! Амирликни талаб қилмагин, чунки агар бу сенга талабинг билан берилса, ўзингга ташлаб қўйилади, талабингсиз берилса, унда сенга кўмак берилади. Бирор нарсага қасам ичиб, кейин бошқасини ундан яхшироқ деб билсанг, қасамингга каффорат бериб, яхшисини қилгин».
2088/6622 - عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَمُرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «يَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ سَمُرَةَ، لَا تَسْأَلِ الْإِمَارَةَ، فَإِنَّكَ إِنْ أُوتِيتَهَا عَنْ مَسْأَلَةٍ وُكِلْتَ إِلَيْهَا، وَإِنْ أُوتِيتَهَا مِنْ غَيْرِ مَسْأَلَةٍ أُعِنْتَ عَلَيْهَا، وَإِذَا حَلَفْتَ عَلَى يَمِينٍ، فَرَأَيْتَ غَيْرَهَا خَيْرًا مِنْهَا، فَكَفِّرْ عَنْ يَمِينِكَ وَأْتِ الَّذِي هُوَ خَيْرٌ».
2089/6624. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу сўзлаб берди:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Биз охиргилармиз, қиёмат куни пешқадамлармиз», дедилар.
2089/6624 - عَنْ أبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «نَحْنُ الْآخِرُونَ السَّابِقُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ».
2090.6625. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳга қасамки, бирортангизнинг ўз аҳли хусусидаги қасамида туриб олиши Аллоҳнинг наздида бунинг учун Аллоҳ унга фарз қилган каффоратни беришидан кўра оғирроқ гуноҳдир», дедилар».
Изоҳ: Масалан, бир киши аҳлига зарар етадиган бир ишни қилишга қасам ичди. Қасамини бузмаса, аҳл-оиласига зиён етади. Шунда қасамнинг каффоратини бериб, қасамни бузиши керак. Бўлмаса, аҳлига зулм қилиб, қасамхўрликдан ҳам катта гуноҳга қолади.
2090/6625 - وَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : «وَاللهِ، لَأَنْ يَلِجَّ أَحَدُكُمْ بِيَمِينِهِ فِي أَهْلِهِ آثَمُ لَهُ عِنْدَ اللهِ مِنْ أَنْ يُعْطِيَ كَفَّارَتَهُ الَّتِي افْتَرَضَ اللهُ عَلَيْهِ».
(2) НАБИЙ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМНИНГ ҚАСАМЛАРИ ҚАНДАЙ БЎЛГАН?
(2) بَابٌ كَيْفَ كَانَتْ يَمِينُ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم؟
2091.6632. Абдуллоҳ ибн Ҳишом розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга эдик. У зот Умар ибн Хаттобнинг қўлини тутиб турган эдилар. Умар у зотга: «Эй Аллоҳнинг Расули, сиз мен учун ўзимдан бошқа ҳамма нарсадан суюклисиз», деди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Йўқ. Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, сен учун ўзингдан ҳам суюкли бўлмагунимча (иймонинг комил бўлмайди)», дедилар. Шунда Умар: «Энди шундай! Аллоҳга қасамки, сиз мен учун ўзимдан ҳам суюклисиз», деди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Энди бўлди, эй Умар», дедилар».
2091/6632 - عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ هِشَامٍ قَالَ: كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ آخِذٌ بِيَدِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ: يَا رَسُولَ اللهِ، لَأَنْتَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ إِلَّا مِنْ نَفْسِي، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «لَا وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْكَ مِنْ نَفْسِكَ». فَقَالَ لَهُ عُمَرُ: فَإِنَّهُ الْآنَ، وَاللهِ، لَأَنْتَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ نَفْسِي، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «الْآنَ يَا عُمَرُ».
2092.6638. Абу Зарр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Мен у зотнинг олдиларида тўхтадим. Каъбанинг соясида: «Каъбанинг Роббига қасамки, улар зиёндадир. Каъбанинг Роббига қасамки, улар зиёндадир», дердилар. «Мен ҳақимдамасмикан? Мен ҳақимда бирор нарса нозил бўлмадимикан? Мен ҳақимдамасмикан?» деб ўйлаб, у зотнинг олдиларига бориб ўтирдим. У зот ўшани айтавердилар. Жим туролмай қолдим. Мени Аллоҳ ҳоҳлаган нарса чулғаб олган эди. «Эй Аллоҳнинг Расули, ота-онам сизга фидо бўлсин, улар ким?» дедим. У зот: «Мол-дунёси кўплар. Фақат бундай, бундай, бундай қилганлардан бошқа», дедилар».
2092/6638 - عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: انْتَهَيْتُ إِلَى رَسُول الله صلى الله عليه وسلم وَهُوَ يَقُولُ فِي ظِلِّ الْكَعْبَةِ: «هُمُ الْأَخْسَرُونَ وَرَبِّ الْكَعْبَةِ، هُمُ الْأَخْسَرُونَ وَرَبِّ الْكَعْبَةِ». قُلْتُ: مَا شَأْنِي أَيُرَى فِيَّ شَيْءٌ مَا شَأْنِي؟ فَجَلَسْتُ إِلَيْهِ وَهْوَ يَقُولُ، فَمَا اسْتَطَعْتُ أَنْ أَسْكُتَ، وَتَغَشَّانِي مَا شَاءَ اللهُ، فَقُلْتُ: مَنْ هُمْ بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الْأَكْثَرُونَ أَمْوَالًا، إِلَّا مَنْ قَالَ: هَكَذَا، وَهَكَذَا، وَهَكَذَا».
(3) АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ «ЖОН-ЖАҲДЛАРИ БИЛАН АЛЛОҲГА ҚАСАМ ИЧГАНЛАР…» ДЕГАН СЎЗИ ҲАҚИДА
(3) بَاب: قَوْلِ اللهِ تَعَالَى: (وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ) [الأنعام: 109]
2093.6656. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мусулмонлардан кимнингдир учта ёш боласи ўлса, унга қасамни оқлаш учунгина олов тегади», дедилар».
Изоҳ: Қасам деганда Марям сурасининг 71-оятида айтилган таъкид назарда тутилган: «Орангизда унга (яъни дўзахга) кирмайдиган ҳеч ким йўқ. Бу Роббинг ҳузуридаги кескин ҳукмдир».
2093/6656 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «لَا يَمُوتُ لِأَحَدٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ثَلَاثَةٌ مِنَ الْوَلَدِ تَمَسُّهُ النَّارُ إِلَّا تَحِلَّةَ الْقَسَمِ».
(4) УНУТИБ, ҚАСАМИНИ БУЗИБ ҚЎЙСА...
(4) بَاب: إِذَا حَنِثَ نَاسِيًا فِي الْأَيْمَانِ
2094.6664. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ умматимнинг (нафси) васваса қилганини [ёки кўнглидан ўтказганини], модомики амалга оширмаса ёки сўзламаса, кечиб юборади», дедилар».
2094/6664 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ أنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قال: «إِنَّ اللهَ تَجَاوَزَ لِأُمَّتِي عَمَّا وَسْوَسَتْ، أَوْ حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا، مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَكَلَّمْ».
(5) ТОАТНИ НАЗР ҚИЛИШ ҲАҚИДА
(5) بَاب: النَّذْرِ فِي الطَّاعَةِ
2095.6696. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Аллоҳга тоатни назр қилган бўлса, Унга тоат қилсин. Лекин ким Унга осий бўлишни назр қилган бўлса, Унга осий бўлмасин», дедилар».
2095/6696 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَنْ نَذَرَ أَنْ يُطِيعَ اللهَ فَلْيُطِعْهُ، وَمَنْ نَذَرَ أَنْ يَعْصِيَهُ فَلَا يَعْصِهِ».
(6) ЗИММАСИДА НАЗРИ БИЛАН ЎЛГАН КИШИ ҲАҚИДА
(6) بَاب: مَنْ مَاتَ وَعَلَيْهِ نَذْرٌ.
2096.6698. Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо хабар қилади:
«Саъд ибн Убода Ансорий онасининг зиммасидаги назр хусусида Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан фатво сўради. (Онаси) уни ўтамай туриб вафот этган эди. У зот (Саъдга) унинг номидан ўшани адо этишга фатво бердилар. Шундан кейин бу суннат бўлиб қолди».
2096/6698 - عَنْ سَعْدِ بْنِ عُبَادَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ أنَّه اسْتَفْتَى النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فِي نَذْرٍ كَانَ عَلَى أُمِّهِ، فَتُوُفِّيَتْ قَبْلَ أَنْ تَقْضِيَهُ، فَأَفْتَاهُ أَنْ يَقْضِيَهُ عَنْهَا.