1879.5575. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким бу дунёда хамр ичган бўлса-ю, кейин тавба қилмаган бўлса, охиратдагисидан маҳрум бўлади», дедилар».

1880.5578. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу деди:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Зинокор мўмин ҳолида зино қилмайди. (Хамр ичувчи) мўмин ҳолида хамр ичмайди. Ўғри мўмин ҳолида ўғрилик қилмайди».

1880а/5578. Ибн Шиҳоб айтади: «Абдулмалик ибн Абу Бакр ибн Абдурраҳмон ибн Ҳишом менга хабар бердики, Абу Бакр буни Абу Ҳурайрадан сўзлаб берар экан. У яна айтардики, Абу Бакр буларга қуйидагини ҳам қўшимча қилар экан: «(Талончи) мўмин ҳолида қадрли нарсани одамларнинг кўзини бақрайтириб таламайди».

1881.5586. Оиша розияллоҳу анҳо айтди:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан битъ ҳақида сўрашди. У асалнинг набизидир.* Уни яманликлар ичишар эди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир маст қиладиган ичимлик ҳаромдир», дедилар».

* «Набиз» деб хурмо, майиз каби қуруқ меваларни сувга ивитиб, хамрга айланмай туриб истеъмол қилинадиган ивитмага айтилади. Агар унинг вақти ўтиб кетса, хамрга айланиб, маст қилувчи ичимликка айланиб қолади.

1882.5590. Абдурраҳмон ибн Ғанм Ашъарий сўзлаб берди:

«Абу Омир [ёки Абу Молик] Ашъарий менга ҳадис айтиб берди, Аллоҳга қасамки, у менга ёлғон гапирмади. У Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деяётганларини эшитган экан: «Умматимдан фаржни, ипакни, хамрни ва созларни ҳалол санайдиган қавмлар бўлади. Яна бир қавмлар баланд тоғ этагига тушадилар. (Чўпон) уларнинг сурувини боқиб юради. У – яъни фақир – ҳожат юзасидан уларнинг олдига келади. Улар эса: «Эртага кел», дейишади. Шунда Аллоҳ уларни тунда ҳалок қилиб, баланд тоғни (устиларига) қўйиб қўяди ҳамда бошқаларни қиёматга қадар маймун ва тўнғизларга айлантиради».

Изоҳ: «Фаржни ҳалол санаш» дегани зинони ҳалол деб билишдир. Аллоҳ ҳаром қилган ишларни ҳалол санайдиган, тоғ бағрида, соя‑салқин жойларда бой‑бадавлат яшаб, Аллоҳнинг яна бошқа неъматлари оғушида бўла туриб, У Зотга ношукрлик қиладиган, неъматларнинг ҳаққини адо этмай, муҳтожларга ёрдам қўлини чўзмайдиган кишиларнинг баъзиларини ҳалок қилиб, баъзиларини маймун ва тўнғизларга айлантириш азоби ушбу умматда ҳам бўлиши мумкин экан. Аммо уламолар уларнинг мазкур ҳайвонларга айлантирилишини икки хил – моддий ва маънавий тушуниш мумкин, дейдилар, яъни улар ё ҳақиқатан, жисмонан маймун ва тўнғизга айлантирилади, ёки уларнинг табиати, ички дунёси ана шундай ўзгартириб ташланади.

1883.5591. Абу Ҳозимдан ривоят қилинади:

«Саҳлнинг шундай деяётганини эшитдим: «Абу Усайд Соъидий келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ўзининг никоҳ тўйига таклиф қилди. Уларга унинг хотини хизмат қилди. У янги келин эди. «Биласизларми, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нима қуйиб бердим? Тунда у зотга деб бир қанча хурмони таврда ивитиб қўйган эдим», деди».

1884.5593. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сувдонлардан қайтаргач, у зотга: «Одамларнинг ҳаммаси ҳам сувдон топавермайди‑ку», дейишди. Шунда уларга зифтланмаган хум учун рухсат бердилар».

1885.5602. Абдуллоҳ ибн Абу Қатода отасидан ривоят қилади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қуруқ хурмо билан эндигина ранг олган хурмони ҳамда қуруқ хурмо билан майизни бир-бирига қўшишдан (ҳосил қилинадиган шарбатдан) қайтардилар. Буларнинг ҳар биридан алоҳида шарбат тайёрлансин».

1886.5605. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Абу Ҳумайд Нақиъдан* бир жом сут келтирди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Бир чўпни кўндаланг қўйиб бўлса ҳам, устини ёпмабсан‑да», дедилар».

* Нақиъ – Мадинаи Мунавварадан жанубда 100 км. узоқликдаги Ақиқ водийсидаги жой номи.

[1] Наҳл сураси, 66‑оят.

1887.5608. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Серсут соғин туя бериб туриш, серсут қўй бериб туриш қандай яхши садақа! Эрталаб бир идиш (соғасан), кечқурун яна бир (идиш)», дедилар».

1888.5613. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ансорийникига кирдилар. Ёнларида бир шериклари ҳам бор эди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Агар сенда эски мешда бу кеча олиб қўйилган сув бўлса хўп, бўлмаса ариқдан (ётиб) ичаверамиз», дедилар. У киши боғда сувни у ёқдан-бу ёққа бураётган эди. «Эй Аллоҳнинг Расули, менда бу кеча олиб қўйилган сув бор, шийпонга бораверинг», деди ва икковларини бошлаб бориб, бир жомга сув қуйди. Кейин устига хонаки қўйидан сут соғди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ичдилар, кейин у зот билан келган киши ҳам ичди».

1889.5615. Наззолдан ривоят қилинади:

«Алий розияллоҳу анҳу майдондаги эшик олдига келиб, тик туриб (сув) ичди ва: «Айрим одамлар тик туриб ичишни номақбул кўради. Ҳолбуки, менинг қандай қилаётганимни кўриб турган бўлсангиз, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳам шундай қилганларини кўрганман», деди».

1890.5617. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам тик туриб замзамдан ичдилар».

1891.5625. Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сувдонларни буклашдан қайтардилар», яъни оғизларини буклаб, ўша ердан ичишдан.

1892.5627. Икрима деди:

«Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу бизга сўзлаб берган қисқа нарсаларни сизларга айтиб берайми? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мешнинг (ёки сувдоннинг) оғзидан ичишдан ҳамда қўшнининг ҳовлига ёғочни суқишини ман қилишдан қайтардилар».

Изоҳ: Сувдоннинг оғзидан ичишдан қайтаришнинг маъноси шуки, ичига бирор зарарли жонивор кириб қолган бўлиши мумкин. Шунингдек, баъзилар биров ичган идишдан сув ичишни ёқтирмаслиги мумкин. Қолаверса, ичаётганда оғиздан туфук ёхуд нафас қайтиши ҳам мумкин, бу эса макруҳдир.

Қўшнининг уйига томнинг тиргагини қўйиш зарур бўлиб қолса, бунга тўсқинлик қилишдан ҳам қайтарилган, чунки бунда қўшнига машаққат туғдириш бор. Таъкидлаш лозимки, бу ҳукм ўша давр шароитидан келиб чиқиб айтилган. Бу ерда асосий қайтарилган иш қўшнига озор бериш, қулайлик ва енгилликка тўсқинлик қилишдир.

1893.5631. Сумома ибн Абдуллоҳ хабар қилади:

«Анас идиш(дан ичаётган)да икки ёки уч марта нафас олар ва: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уч марта нафас олар эдилар», дер эди».

Изоҳ: Бу ерда сув ичаётганда бир кўтаришда сипқормай, бўлиб‑бўлиб, орада нафас олиб ичиш кераклиги айтилмоқда.

1894.5634. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалоллари Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кумуш идишда ичган киши қорнида жаҳаннам оловини қулқуллатади», дедилар».

1895.5637. Абу Ҳозим сўзлаб берди:

«Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳу шундай деди: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга бир араб аёли зикр қилинди. Абу Усайд Соъидийга унга одам юборишни буюрган эдилар, одам юборди. (Аёл) келиб, Бану Соъида истеҳкомига тушди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам чиқиб, унинг олдига бордилар ва ҳузурига кирдилар. Қарасалар, бошини қуйи солган бир аёл турибди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унга гапирган эдилар, «Сендан Аллоҳнинг паноҳига қочаман», деди. У зот: «Сенга ўзимдан паноҳ бердим», дедилар. Унга: «Биласанми, бу киши ким?» дейишди. У: «Йўқ», деди. «Бу Аллоҳнинг Расули соллаллоҳу алайҳи васалламдирлар, сенга совчилик қилгани келган эдилар», дейишди. «Унда бахтсиз бўлибман», деди. Ўша куни Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобалари билан Бану Соъида айвонига келиб ўтирдилар. Кейин: «Эй Саҳл, бизга сув бер», дедилар. Мен мана бу жомни олиб чиқиб, уларга сув бердим».

Саҳл бизга ўша жомни олиб чиқди, биз унда ичдик. Кейин Умар ибн Абдулазиз уни ҳиба қилишни сўраган эди, ўшани унга ҳиба қилди».

1896.5638. Осим ал-Аҳвалдан ривоят қилинади:

«Анас ибн Моликнинг ҳузурида Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жомларини кўрдим. Дарз кетган экан, кумуш билан чегалаб қўйибди. У сара ёғочдан ясалган сербар, яхши жом эди. Анас: «Мен ушбу жомда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга фалонча‑фалонча мартадан ҳам кўп ичимлик берганман», деди.

Ибн Сирин шундай деди: «Унда (ўша жомда) бир темир ҳалқа бор эди, Анас унинг ўрнига тилла ёки кумуш ҳалқа ўрнатмоқчи бўлди. Шунда Абу Талҳа унга: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қилган нарсани зинҳор ўзгартирма!» деган эди, уни ўз ҳолича қолдирди».