Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дейдилар: «Раббимдан уч нарсани сўрадим, иккитасини менга бериб, биттасини бермади. Умматимни қаҳатчилик билан ҳалок қилмаслигини сўраган эдим, уни менга берди. Умматимни сувга ғарқ қилмаслигини сўраган эдим, уни ҳам берди. Лекин ўрталарида уруш бўлмаслигини сўраган эдим, уни бермади (яъни, мусулмон баъзан мусулмонни билиб-билмай қатл қилиши қолдирилган экан)».
Саъд ибн Абу Ваққос (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* سَأَلْتُ رَبِّي ثَلاَثًا، فَأَعْطَانِي اثِنْتَيْنِ، وَمَنَعَنِي وَاحِدَةً: سَأَلْتُ رَبِّي أَنْ لاَ يُهْلِكَ أُمَّتِي بِالسَّنَةِ، فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُهُ أَنْ لاَ يُهْلِكَ أُمَّتِي بِالْغَرَقِ فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُهُ أَنْ لاَ يَجْعَلَ بَأْسَهُمْ بَيْنَهُمْ فَمَنَعَنِيهَا.
(رواه البخاري ومسلم عن سعد بن أبي وقاص)
Аллоҳдан умматимнинг ҳисоби бошқа умматлар олдида фош этилиб, уятга қолмаслигини сўрасам, Аллоҳ таоло менга ваҳий қилиб: «Ё Муҳаммад, балки умматингизни Ўзим ҳисоб-китоб қиламан. Агар уларда янглишиш рўй берса, ҳузурингизда фош бўлиб, уялиб қолмаслигингиз учун сиздан уни беркитаман», деди.
Дайламий ривояти.
* سَأَلْتُ اللهَ أَنْ يَجْعَلَ حِسَابَ أُمَّتى إِلَىَّ لِئَلاَّ تَفْتَضِحَ عِنْدَ الأمَمِ، فَأَوْحَى اللهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَىَّ (يَا مُحَمَّدُ، بَلْ أَنَا أحَاسِبُهُمْ، فَإِنْ كَانَ مِنْهُمْ زلَّةٌ سَتَرْتُهَا عَنْكَ، لِئَلاَّ تَفْتَضِحَ عِنْدَكَ.
(رواه الديلمي)
Мусулмонни сўкиш фосиқликдир, уни ўлдириш эса кофирликдир.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* سِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ، وَقِتَالُهُ كُفْرٌ.
(رواه الشيخان عن ابن مسعود)
Илм талаб қилишда шошилинглар. Ростгўй кишидан ҳадис гапириш дунё ва ундаги олтин ва кумушдан иборат нарсадан яхшироқдир.
Рофеъий ривояти.
* سَارِعُوا فِي طَلَبِ الْعِلْمِ، فَالْحَدِيثُ مِنْ صَادِقٍ خَيرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا مِنْ ذَهَبٍ وَفِضَّةٍ.
(رواه الرافعي)
Аллоҳ таоло етти тоифа кишига соя йўқ кунда Ўз сояси (қиёмат ҳароратида Аршнинг сояси)дан паноҳ берур: 1) одил подшоҳ; 2) Аллоҳнинг ибодатида ўсган йигит; 3) масжидга қалби боғланган киши, яъни масжиддан чиқиб, унга қайтгунча қалби боғлиқ бўлувчи; 4) Аллоҳ йўлида дўстлашган икки киши, улар Аллоҳ йўлида жам бўлиб, Унинг йўлида ажраладилар; 5) бир киши холи ҳолда Аллоҳни эслаганида, кўзидан ёш оқса; 6) бир кишини мансаб ва ҳусну жамолда тенги йўқ аёл (ёмон ниятда) ўз нафсига чақирса, у киши Аллоҳдан қўрқаман, деб жавоб берса; 7) бир киши бирор садақа қилганда, ўша садақасини шу даражада махфий қилсаки, ўнг қўли билан берганини чап қўли сезмаса.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ: إِمَامٌ عَادِلٌ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ الله، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ بِالْمَسْجِدِ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ حَتَّى يَعُودَ وَرَجُلاَنِ تَحَابَّا فِي اللهِ، اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللهَ فِي خَلْوةٍ فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ، وَرَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ إِلَى نَفْسِهَا فَقَالَ إِنِّي أَخَافُ اللهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ أَخْفَاهَا، حَتَّى لاَ تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقَ يَمِينُهُ.
(رواه الشيخان)
Олти хислат яхшиликдандир: Аллоҳнинг душманларига қарши қилич билан курашиш; ёз кунларида рўза тутиш; мусибат етганида чиройли сабр қилиш; ҳақ бўла туриб, тортишувни тарк қилиш; булутли кунда намозни эрта ўқиш ва қиш кунларида таҳоратни чиройли адо этиш.
Ибн Молик Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* سِتُّ خِصَالٍ مِنَ الْخَيْرِ: جِهَادُ أَعْدَاءِ اللهِ بِالسَّيْفِ، وَالصَّوْمُ فِي يَوْمِ الصَّيْفِ وَحُسْنُ الصَّبْرِ عِنْدَ الْمُصِيبَةِ، وَتَرْكُ الْمِرَاءِ وَأَنْتَ مُحِقٌّ، وَتَبْكِيرُ الصَّلاَةِ فِي يَوْمِ الْغَيْمِ، وَحُسْنُ الْوُضُوءِ فِي أَيَّامِ الشِّتَاءِ.
(رواه البيهقي عن ابن مالك الأشعري)
Олтита нарса амалларни йўққа чиқаради: халқнинг айбини қидириш билан машғул бўлиш; қалбнинг қотиши; дунё муҳаббати; ҳаёнинг озлиги; орзунинг узун бўлиши ва бардавом зулмда бўлиш.
Адий ибн Ҳотам (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* سِتَّةُ أَشْيَاءَ تُحْبِطُ الأعْمَالَ: الإشْتِغَالُ بِعُيُوبِ الْخَلْقِ، وَقَسْوَةُ الْقَلْبِ، وَحُبُّ الدُّنْيَا، وَقِلَّةُ الْحَيَاءِ، وَطُولُ الأمَلِ، وَظَالِمٌ لاَ يَنْتَهِي.
(رواه الديلمي عن عدي بن حاتم)
Тез кунларда фитналар бўладики, ўшанда ўтирган киши тик тургандан, тик турган киши пиёда юргандан, пиёда юрган киши чопиб юргандан яхшироқ бўлиб қолади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) ривояти.
* سَتَكون فِتَنٌ، الْقَاعِدُ فِيْهَا خَيْرٌ مِنَ الْقَائِمِ، وَالْقَائِمُ فِيهَا خَيْرٌ مِنَ الْمَاشِى، وَالْمَاشِى فِيهَا خَيْرٌ مِنَ السَّاعِى.
(رواه أبو هريرة)
Сизларнинг устингизда шундай имомлар бошлиқ бўладики, сизларнинг ризқларингизга эга бўлиб, сизларга ёлғон сўзлайдилар. Ўзлари амал қилиб, сизларнинг амалингиздан рози бўлмай, амалларингизни сўкишади, ҳатто сизлар уларнинг қабоҳатларини яхши санаб, ёлғонларини рост дейишингизни хоҳлашади. Улар рози бўладиган миқдорда ҳақларини адо қилинг. Ҳаддан ошганларида, улар билан уришиб ўлган киши шаҳиддир.
Абу Сулола (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* سَتَكُونُ عَلَيْكُمْ أَئِمَّةٌ يَمْلِكُونَ أَرْزَاقَكُمْ، يُحَدِّثُونَكُمْ فَيَكْذِبُونَكُمْ، وَيَعْمَلُونَ فَيَسُبُّونَ العَمَلَ، لاَ يَرْضَوْنَ مِنْكُمْ حَتَّى تُحَسِّنوا قَبِيحَهُمْ وَتُصَدِّقُوا كَذِبَهُمْ، فَأَعْطُوهُمُ الْحَقَّ مَا رَضُوا بِهِ، فَإِذَا تَجَاوَزُوا فَمَنْ قُتِلَ عَنْ ذَلِكَ فَهُوَ شَهِيدٌ.
(رواه الطبراني عن أبي سلالة)
Меҳмонини хизмат қилдириш кишининг аҳмоқлигидандир.
Дайламий ривояти.
* سَخَافَةٌ بِالْمَرْءِ أَن يَسْتَخْدِمَ ضَيْفَهُ.
(رواه الديلمي)
Тез юриш мўминнинг гўзаллигини кетказиб қўяди.
Абу Нуайм ривояти.
* سُرْعَةُ الْمَشِى تُذهِبُ بَهَاءَ الْمُؤْمِنُ.
(رواه أبو نعيم)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Тўғри йўлга бошланглар, яқинлашинглар ва хурсандлик хабарини беринглар, билингларки, сизлардан бирортангизни амали жаннатга кирита олмайди», деганларида, саҳобалар: «Сизнинг амалингиз ҳамми, ё Аллоҳнинг Расули?» дейишди. Шунда у зот (алайҳиссалом): «Менинг ҳам амалим кирита олмайди, лекин Аллоҳнинг мағфирати ва раҳмати ўраб олса, ундай эмас. Албатта, Аллоҳга амалларнинг энг яхшиси оз бўлса ҳам, давомли бўлганидир», дедилар.
Бухорий, Муслим ва Насоий ривояти.
* سَدِّدُوا، وَقَارِبُوا، وَأَبْشِرُوا، وَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَنْ يُدْخِلَ أَحَدَكُمُ الجَنَّةَ عَمَلُهُ، قَالُوا: وَلاَ أَنْتَ يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: وَلاَ أَنَا، إِلاَّ أَنْ يَتَغَمَّدَنِيَ اللهُ مِنْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَرَحْمَةٍ، وَاعْلَمُوا أَنَّ أَحَبَّ الْعَمَلِ إِلَى اللهِ أَدْوَمُهُ وَإِنْ قَلَّ.
(رواه الشيخان والنسائي)
Фитналар кучайганда ўз уйидан чиқмаслик, яъни фитналарга аралашмаслик кишининг омонда қолишига кафолатдир.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* سَلاَمَةُ الرَّجُلِ فِي الْفِتْنَةِ أَنْ يَلْزَم بَيْتَهُ.
(رواه الديلمي عن أبي موسى)
Нарса улашишда фарзандларингизни тенг кўринг. Агар бирор кишини афзал тутганимда аёлларни афзал билган бўлар эдим.
Табароний ривояти.
* سَاوُوا بَيْنَ أَوْلاَدِكُمْ فِي الْعَطِيَّةِ، فَلَوْ كُنْت مُفَضِّلاً أَحَدًا لَفَضَّلْت النِّسَاء.
(رواه الطبراني)
Сафларингизни текисланг. Чунки сафни текис тутиш намозни адо этишдаги амаллардандир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* سَوُّوا صُفُوفَكُمْ، فَإِنَّ تَسْوِيَة الصُّفُوفِ مِنْ إِقَامَةِ الصَّلاَةِ.
(رواه الشيخان عن أنس)
Овқатланаётганда Аллоҳнинг номини зикр қил, ўнг қўл билан ва ўзингнинг олдингдан егин.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* سَمّ اللهَ وَكُلْ بِيَمِينكَ، وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ.
(رواه الشيخان)
Сизларга тез кунда шундай замонлар келадики, ўшанда уч нарсадан азизроқ, яъни нодир нарса бўлмайди: 1) ҳалол дирҳам; 2) дўстлашадиган биродар; 3) амал қилинадиган суннат.
Ҳузайфа (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* سَيَأْتِى عَلَيْكُمْ زَمَانٌ، لاَ يَكُونُ فِيهِ شَيْءٌ أَعَزُّ مِنْ ثَلاَثَةٍ: دِرْهَمٍ حَلاَلٍ، أَوْ أَخٍ يُسْتَأْنَسُ بِهِ، أَوْ سُنَّةٍ يُعْمَلُ بِهَا.
(رواه الطبراني عن حذيفة)
Қуйидаги истиғфор истиғфорлар саййидидир:
«Аллоҳумма анта роббий ла илаҳа илла анта холақтаний ва ана ъабдука ва ана ъала ъаҳдика ва ваъдика мастатоъту, аъузу бика мин шарри ма сонаъту абуъу лака биниъматика ъалайя ва абуъу бизанбий, фағфир лий фа иннаҳу ла яғфируз зунуба илла анта».
Маъноси: Ё Аллоҳ, Сен Раббимдирсан! Сендан ўзга илоҳ йўқ. Сен мени яратгансан. Мен эса Сенинг қулингман. Мен қодир бўлгунимча аҳдинг ва ваъдангдадирман. Қилиб қўйган нарсаларимнинг ёмонидан Сендан паноҳ тилайман. Менга берган неъматларингга иқрор бўлдим. Мени мағфират қил. Чунки сендан бошқа ҳеч ким гуноҳларни кечирмайди.
Аҳмад ривояти.
* سَيِّدُ الإسْتِغْفَارِ أَنْ تَقُولَ: اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خَلَقْتَنِي وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَىَّ، وَأَبُوءُ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي، فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَ أَنْتَ.
(رواه أحمد)
Аллоҳнинг ҳузурида кунларнинг саййиди жума кунидир. У кун қурбонлик ва фитр кунларидан ҳам буюкроқдир. У кунда беш хислат бор: Одам (алайҳиссалом) ўша куни халқ қилинган. Ўша куни жаннатдан ерга туширилган, ўша куни вафот этган. Ўша куни бир соат борки, банда бирор нарса сўраса, берилади, модомики ўша сўрашида гуноҳни ёки қариндош-уруғларидан узилишни қасд қилмаса. Ўша жума куни қиёмат қойим бўлади. Ҳар қайси муқарраб фаришта, еру осмон, шамол, тоғ ва тош борки, жума куни қиёмат бўлиб қолармикан, деб хавфсираб чиқади.
Саъд ибн Убода (розияллоҳу анҳу)дан. Шофиъий ривояти.
* سَيِّدُ الأيَّامِ عِنْدَ اللهِ: يَوْمُ الْجُمعَةِ أَعْظَمُ مِنْ يَوِمِ النَّحْرِ وَالْفِطْرِ وَفِيهِ خَمْسُ خِلاَلٍ فِيْهِ خَلَقَ اللهُ آدَمَ، وَفِيهِ أهْبِطَ مِنَ الْجَنَّةِ إلَى الأرْضِ، وَفِيهِ تُوُفِّىَ، وَفِيهِ سَاعَةٌ لاَ يَسْأَلُ الْعبْدُ فِيْها اللهَ شَيْئًا إِلاَّ أَعْطَاهُ إِيَّاهُ مَا لَمْ يَسْأَلْ إِثْمًا – أَوْ قَطِيعَةَ رَحِم، وَفِيهِ تَقُومُ السَّاعَةُ وَمَا مِنْ مَلَكٍ مُقَرَّبٍ، وَلاَ سَمَاءٍ، وَلاَ أَرْضٍ، وَلاَ رِيحٍ، وَلاَ جَبَلٍ، وَلاَ حَجَرٍ – إِلاَّ وَهُوَ مُشْفِقٌ مِنْ يَوْمِ الْجُمعَةِ.
(رواه الشافعي عن سعد بن عبادة)
Сафардаги қавмнинг саййиди уларнинг ходимидир. Ким биринчи бўлиб бир хизматни қилса, қолганлари бирор амал билан ундан узолмайди. Фақат шаҳидлик билан ўзиши мумкин.
Саҳл ибн Саъд (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳоким ривояти.
* سَيِّدُ الْقَوْمِ فِي السَّفَرِ خَادِمُهُمْ، فَمَنْ سَبَقَهُمْ بِخِدْمَةٍ لَمْ يَسْبِقُوهُ بِعَمَلٍ إِلاَّ الشَّهَادَةَ.
(رواه الحاكم عن سهل بن سعد)
Охир замонда шундай соқчилар бўладики, Аллоҳнинг ғазабини келтириб, тонг оттиришади ва У Зотни норози қилиб кеч киритишади. Сен ўшалар тоифасидан бўлишдан сақлан.
Табароний ривояти.
* سَيَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ شرَطَةٌ يَغْدُونَ فِي غَضَبِ اللهِ، وَيَرُوحُونَ فِي سُخْطِ اللهِ، فَإِيَّاكَ أَنْ تَكُونَ مِنْ بِطَانَتِهِمْ.
(رواه الطبراني)
Сахий киши Аллоҳга яқин, одамларга яқин ва жаннатга яқин бўлиб, дўзахдан узоқдир. Бахил одам Аллоҳдан узоқ, инсонлардан узоқ, жаннатдан узоқ, дўзахга яқиндир. Сахий жоҳил Аллоҳ таолога ибодат қилувчи бахил обиддан маҳбуброқдир.
Термизий ривояти.
* السَّخِيُّ قَرِيبٌ مِنَ اللهِ، قَرِيبٌ مِنَ النَّاسِ قَرِيبٌ مِنَ الْجَنَّةِ بَعِيدٌ مِنَ النَّارِ، وَالْبَخِيلُ بَعِيدٌ مِنَ اللهِ، بَعِيدٌ مِنَ النَّاسِ، بَعِيدٌ مِنَ الْجَنَّةِ، قَرِيبٌ مِنَ النَّارِ، وَالْجَاهِلُ السَّخِيٌّ أَحَبُّ إِلَى اللهِ مِنْ عَابِدٍ بَخِيلٍ.
(رواه الترمذي)
Аёл билан аёл кишининг жинсий алоқа қилиши зинодир.
Табароний ривояти.
* السَّحَاقُ بَيْنَ النِّسَاءِ زِنَا بَيْنَهُنَّ.
(رواه الطبراني)
Сахийлик жаннат дарахтларидан бир дарахтдир. Унинг шохлари дунёда осилиб туради. Ким ундан бирор шохни ушласа, ўша шох уни жаннатга етаклайди. Бахиллик дўзах дарахтларидан бир дарахтдир. Унинг шохлари дунёда осилиб туради. Ким ундан бирор шохни ушласа, ўша шох уни дўзахга бошлайди.
Байҳақий ривояти.
* السَّخَاءُ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ الْجَنَّةِ، أَغْصَانُهَا مُتَدَلِّيَاتٌ فِي الدُّنْيَا فَمَنْ أَخَذَ بِغُصْنٍ مِنْهَا قَادَهُ ذَلِكَ الْغُصْنُ إِلَى الْجَنَّةِ، وَالْبُخْلُ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ النَّارِ، أَغْصَانُهَا مُتَدَلِّيَاتٌ فِي الدُّنْيَا، فَمَنْ أَخَذَ بِغُصْنٍ مِنْهَا قَادَهُ ذَلِكَ الْغُصْنُ إِلَى النَّارِ.
(رواه البيهقي)
Аллоҳнинг тоатида умрнинг узоқ бўлиши саодат устига саодатдир.
Қузоъий ривояти.
* السَّعَادَةُ كُلُّ السَّعَادَةِ طُولُ الْعُمْرِ فِي طَاعَةِ اللهِ.
(رواه القضاعي)
Бева аёл ва мискинлар ҳолидан хабар олувчи Аллоҳ йўлидаги мужоҳидга ёки кечаси қоим, кундузи рўзадор кишига ўхшайди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* السَّاعِي عَلَى الأَرْمَلَةِ وَالْمِسْكِينِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللهِ، أَوِ الْقَائِمِ اللَّيْل الصَّائِمِ النَّهَارَ.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Сафар азоб-уқубатнинг бир кўринишидир. Сизлардан қайси бирингиз сафарга чиқса, озиқ-овқати, ичимлиги ва уйқудан тўла баҳраманд бўлмайди. Бинобарин ҳар бирингиз ишини бажариб бўлгач, зудлик билан аҳл-оиласига қайтсин.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* السَّفَرُ قِطْعَةٌ مِنَ الْعَذَابِ، يَمْنَعُ أَحَدَكُمْ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَنَوْمَهُ، فَإِذَا قَضَى أَحَدُكُمْ مُهِمَّتَهُ، فَلْيُعَجِّلِ الرُّجُوعَ إِلَى أَهْلِهِ.
(رواه أبو هريرة)
Султон Аллоҳнинг ердаги соясидир. Унинг ҳузуридан заифлар бошпана топиб, мазлумлар ғолиб бўлади. Ким дунёда Аллоҳнинг султонларини ҳурмат қилса, Аллоҳ ҳам қиёмат куни уни ҳурмат қилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Нажжор ривояти.
* السُّلْطَانُ ظِلُّ اللهِ فِي الأرْضِ، يَأْوِى إلَيْهِ الضَّعِيفُ، وَبِهِ يَنْتَصِرُ الْمَظْلومُ. وَمَنْ أَكْرَمَ سُلْطَانَ اللهِ فِي الدُّنْيَا أَكْرَمَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه ابن النجار عن أبي هريرة)
Мисвок оғизни поклаб, Раббни рози қилиб, кўзни нурлантиради.
Табароний ривояти.
* السِّوَاكَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ، مَرْضَاةٌ للِرَّبِّ، مَجْلاَةٌ لِلبَصَرِ.
(رواه الطبراني)
Савол беришдан олдин салом лозим. Кимки саломдан олдин савол бошласа, саволига жавоб берманглар.
Умар (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Нажжор ривояти.
* السَّلاَمُ قَبْلَ السُّؤَالِ، فَمَنْ بَدَأَكُمْ بِالسُّؤَالِ قَبْلَ السَّلاَمِ فَلاَ تُجِيبُوهُ.
(رواه ابن النجار عن عمر)
Салом Аллоҳнинг исмларидан бири бўлиб, У Зот уни ерга қўйгандир. Шундай экан, сизлар уни ораларингизда ёйинглар. Чунки мусулмон киши бир қавм олдидан ўтиб, уларга салом берса, улар унга алик олишса, бу салом берган кишининг саломни эслатгани учун даражаси юқори бўлади. Агар улар саломга алик олишмаса, у қавмдан яхшироқ ва покроқ, яъни фаришталар жамоаси алик олишади.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* السَّلاَمُ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللهِ، وَضَعَهُ فِي الأرْضِ، فَأَفْشوهُ بيْنَكُمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ الْمُسْلِمَ إِذَا مَرَّ بِقَوْمٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ فَرَدُّوا عَلَيْهِ كَانَ لَهُ عَلَيْهِمْ فَضْلُ دَرَجَةٍ بِتَذكِيرِهِ إِيَّاهُمُ السَّلاَمَ، فَإِنْ لَمْ يَرُدُّوا عَلَيْهِ، رَدَّ عَلَيْهِ مَنْ هُوَ خَيْرٌ مِنْهُمْ وَأَطْيَبُ.
(رواه البيهقي عن ابن مسعود)
Мусулмон киши яхши ва кариҳ (ёмон) кўрган нарсасида, эшитиб, итоат қилиши зарур, модомики гуноҳ қилишга буюрилмаса. Агар мабодо гуноҳ ишни бажаришга буюрилса, қулоқ тутиш ҳам, итоат ҳам лозим эмас.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* السَّمْعُ وَالطَّاعَةُ عَلَى الْمَرْءِ الْمُسْلِمِ فِيمَا أَحَبَّ أوْ كَرِهَ، مَا لَمْ يُؤْمَرْ بِمَعْصِيَةٍ، فَإِذَا أُمِرَ بِمَعْصِيَةٍ، فَلاَ سَمْعَ عَلَيْهِ وَلاَ طَاعَةَ.
(رواه البخاري ومسلم عن ابن عمر)
Суннат икки хил бўлади: 1) фарз ичидаги суннат; 2) фарз бўлмаган суннат. Фарз ичидаги суннатнинг асли Аллоҳнинг Китобидадир. Уни ушлаб, амал қилиш ҳидоят, тарк этиш эса, залолатдир. Асли Аллоҳнинг Китобида бўлмаган суннатга амал қилиш фазилат, уни тарк қилиш эса, хато ҳисобланмайди.
Табароний ривояти.
* السُّنَّةٌ سُنَّتَانِ: سُنَّة فِي فَرِيضَةٍ، وَسُنَّةٌ فِي غَيرِ فَرِيضَةٍ. فَالسُّنَّةُ الَّتِى فِي الْفَرِيضَةِ: أصْلُهَا فِي كِتَابِ اللهِ تَعَالَى: أخْذُهَا هَدْىٌ، وَتَرْكُهَا ضَلاَلَةٌ، وَالسُّنَّةُ الَّتِى لَيْسَ أصْلُهَا فِي كِتَابِ اللهِ تَعَالَى: الأخْذُ بِهَا فَضِيلَةٌ وَتَرْكُهَا لَيْسَ بِخَطِيئَةٍ.
(رواه الطبراني)