Аллоҳ мавжуд эканида У Зотдан бошқа ҳеч ким йўқ эди. Унинг Арши сув устида эди. (У) зикрдаги барча нарсани ёзди ва еру осмонни яратди.
Бухорий ривояти.
* كَانَ اللهُ وَلَمْ يَكُنْ شَيْءٌ غَيْرُهُ، وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ وَكَتَبَ فِي الذِّكْرِ كُلَّ شَيْءٍ، وَخَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ.
(رواه البخاري)
Биродарингга бир сўзни гапирганингда, у сени тасдиқласа-ю, сен уни алдаётган бўлсанг, мана шу хиёнатларнинг энг каттасидир.
Абу Довуд ривояти.
* كَبُرَتْ خِيَانَةً أَنْ تُحَدِّثَ أَخَاكَ حَدِيثًا هُوَ لَكَ بِهِ مُصَدِّقٌ وَأَنْتَ لَهُ كَاذِبٌ.
(رواه أبو داود)
Илмни яширувчи кишини барча нарса, ҳатто денгиздаги кит ва осмондаги қуш ҳам лаънатлайди.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Жавзий ривояти.
* كَاتِمُ الْعِلْمِ يَلْعَنُهُ كُلُّ شَىْءٍ، حَتَّى الْحُوتُ فِي الْبَحْرِ، وَالطَّيْرُ فِي السَّمَاءِ.
(رواه ابن الجوزي عن أبي سعيد)
Аллоҳнинг Китобида қасос ҳақида сўзлар бор.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* كِتَابُ الله الْقِصَاصُ.
(رواه البخاري ومسلم)
Ҳалим киши пайғамбар бўлишига оз қолгандир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
كَادَ الْحَليمُ أَنْ يَكُونَ نَبِيًّا.
(رواه الخطيب عن أنس)
Одамлар Довудни (алайҳиссалом) кўргани зиёратларига киришар эди. У зотни касал деб гумон қилишарди. Аслида, у зотда касаллик йўқ эди, фақат Аллоҳдан хавфлари кучли бўлгани учун шундай эдилар.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Асокир ривояти.
* كَانَ النَّاسُ يَعُودُونَ دَاودَ، يَظُنُّونَ أَنْ بِهِ مَرَضًا، وَمَا بِهِ إِلاَّ شِدَّةُ الْخَوْفِ مِنَ اللهِ تَعَالَى.
(رواه ابن عساكر عن ابن عمر)
Бир киши одамларга қарз бериб юрар эди. Йигитларига: «Агар қийналиб қолган кишилар бўлса, қарзини кечиб юборинглар, шоядки Аллоҳ биздаги гуноҳларни кечириб юборса», дер эди. Ўша киши Аллоҳга йўлиққанида гуноҳлари кечиб юборилди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* كَانَ الرَّجُلُ يُدَايِنُ النَّاسَ، فَكَانَ يَقُولُ لِفَتَاهُ، إِذَا أَتَيْتَ مُعْسِرًا فَتَجَاوَزْ عَنْهُ، لَعَلَّ الله أَنْ يَتَجَاوَزَ عَنَّا، فَلَقِيَ اللهَ فَتَجَاوَزَ عَنْهُ.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Ўлимнинг ўзи дунёда зоҳид ва охиратга рағбатли этишга кифоя қилади.
Аҳмад ривояти.
* كفَى بِالْمَوْتِ مُزَهِّدَا فِي الدُّنْيَا، وَمَرَغِّبًا فِي الآخِرَةِ.
(رواه أحمد)
Кишига бармоқ билан ишора этилиши унинг гуноҳкор эканига кифоя қилади. Агар ўша ишора қилинаётган одам яхши бўлса, бу тойилишдир. Лекин Аллоҳ раҳм қилганлар ундай эмас. Агар ишора қилинаётган киши ёмон бўлса, бу ёмонликдир.
Байҳақий ривояти.
* كَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ يُشَارَ إِلَيْهِ بِالأصَابِعِ، إِنْ كَانَ خَيْرًا فَهِىَ مزَلَّة، إِلاَّ مَنْ رَحِمَ اللهُ، وَإِنْ كَانَ شَرًّا فَهُوَ شَرٌّ.
(رواه البيهقي)
Ҳар бир эшитган нарсасини гапириш кишининг гуноҳкор бўлишига кифоя қилади.
Муслим ривояти.
كَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ يُحَدِّثَ بِكُلِّ مَا سَمِعَ.
(رواه مسلم)
Мажлиснинг каффорати банданинг: «Субҳанакаллоҳумма ва биҳамдика ашҳаду алла илаҳа илла анта ваҳдака ла шарийка лак. Астағфирука ва атубу илайка», деб айтишидир.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* كَفَّارَةُ الْمَجْلِسِ أَنْ يَقُولَ الْعَبْدُ (سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، وَحْدَكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ).
(رواه الطبراني عن ابن مسعود)
Учта ёлғондан бошқа барча ёлғон ёзилади. 1. Киши урушда ёлғон гапириши. Чунки уруш ҳийладир. 2. Киши хотинини рози этиши учун ёлғон гапириши. 3. Киши икки одамнинг орасини ислоҳ қилиш учун ёлғон гапириши.
Ибн Сунний ривояти.
* كلُّ الْكَذِبِ يُكْتبُ عَلَى ابْن آدَمَ إِلاَّ ثَلاَثًا، الرَّجُلُ يَكْذِبُ فِي الْحَرْبِ، فَإِنَّ الْحَرْبَ خدعَةٌ: وَالرَّجُلُ يَكْذِبُ عَلَى المرْأَة فَيُرْضِيهَا وَالرَّجُلُ يَكْذِبُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ لِيُصْلِحَ بَيْنَهمَا.
(رواه ابن السني)
Ҳар бир бино қиёмат куни эгасига балодир. Лекин масжид ундай эмас.
Байҳақий ривояти.
* كُلّ بِنَاءٍ وَبَالٌ عَلَى صَاحِبِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلاَّ مَسْجِدًا.
(رواه البيهقي)
Ҳар бир гуноҳни Аллоҳ кечириши мумкин. Лекин мушрик бўлиб ўлса ва мўмин кишини қасддан ўлдирса, кечирмайди.
Муовия (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳоким ривояти.
كُلُّ ذَنْبٍ عَسَى اللهُ أَنْ يَغْفِرَهُ إِلاَّ مَنْ مَاتَ مُشْرِكًا. وَقَتَلَ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا.
(رواه الحاكم عن معاوية)
Ҳар қандай яхшилик садақадир. Яхшиликка далолат қилувчи уни бажарувчи киши кабидир. Аллоҳ қийналиб қолган одамга ёрдам берган кишини яхши кўради.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Байҳақий ривояти.
* كُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ، وَالدَّالُّ عَلَى الْخَيْرِ كَفَاعِلِهِ، وَاللهُ يُحِبُّ إِغَاثَةَ الّلهفَانِ.
(رواه البيهقي عن ابن عباس)
Ҳар бир одам боласини тупроқ еб битиради. Фақат думғазасини емайди. Чунки (одам) ўша нарсадан халқ қилиниб, ўша нарсадан йиғилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* كُلُّ ابْنِ آدَمَ يَأْكُلُهُ التُّرَابُ، إِلاَّ عَجْبَ الذَّنبِ مِنْهُ خُلِقَ، وَمِنْهُ يُرَكَّبُ.
(رواه مسلم عن أبِي هريرة)
Ҳар бир одам боласини онасидан туғилган куни шайтон ушлайди. Фақат Марям ва унинг ўғли ундай эмас.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* كُلُّ بَنِي آدَمَ يَمَسُّهُ الشَّيْطَانُ يَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ إِلاَّ مَرْيَمَ وَابْنَهَا.
(رواه مسلم عن أبِي هريرة)
Ҳар қайси маст қилувчи (нарса) хамрдир. Ҳар бир маст қилувчи (нарса) ҳаромдир. Маст қилувчи нарсаларни ичганларни дўзах аҳли терларидан пайдо бўлган лойқа ила суғоришга Аллоҳнинг аҳди бордир.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* كُلُّ مُسْكِرِ خَمْرٌ، كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ، وَإِنَّ عَلَى اللهِ لعَهْدًا لِمَنْ شَرِبَ الْمُسْكِرَاتِ أَنْ يَسْقِيَهُ مِنْ طِينَةِ (الْخَبَالِ) عَرَقِ أَهْلِ النَّارِ.
(رواه مسلم عن جابر)
Исроф қилмасдан, ўзингни катта олмасдан еб, ичиб, кийиб, садақа беравер.
Аҳмад ривояти.
* كلْ، وَاشْرَبْ، وَالْبَسْ، وَتَصَدَّقْ فِي غَيْرِ إِسْرَافٍ وَلاَ مَخيلَةٍ.
(رواه الإمام أحمد)
Ҳар бир жонли сурат чизувчи дўзахдадир. Ҳар бир чизган жонли суратига жаҳаннамда азобланади.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Муслим ривояти.
* كُلُّ مُصَوِّرٍ فِي النَّارِ، يَجْعَلُ لَهُ بِكُلِّ صُورَةٍ صَوَّرَهَا نَفْسٌ فَتُعَذِّبُهُ فِي جَهَنَّمَ.
(رواه مسلم عن ابن عباس)
Ҳар бир туғилган чақалоқ (соф) фитратда туғилади. Унинг тили чиқиб (улғайганда,) ота-онаси яҳудий, насроний, мажусий қилади.
Асвад ибн Сариъ (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* كلُّ مَوْلُودٍ يُولدُ عَلَى الْفِطْرَةِ، حَتَّى يُعْرِبَ عَنْهُ لِسَانُهُ، فَأَبَوَاهُ يُهَوِّدَانِهِ، أَوْ يُنَصِّرَانِهِ، أَوْ يُمَجِّسَانِهِ.
(الأسود بن سريع)
«Ла илаҳа иллаллоҳул ҳалимул карим. Ла илаҳа иллаллоҳул ъалиййул ъазийм. Ла илаҳа иллаллоҳу раббус самавотис сабъи ва раббул ъаршил карийм» калималари очиқликка олиб борувчи калимадир.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Абудунё ривояти.
* كَلِمَاتُ الْفَرَجِ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ العَلِىُّ العَظِيمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيم.
(رواه ابن أبِي الدنيا عن ابن عباس)
Икки калима бор. Улар тилга енгил-у, тарозида оғирдир. Аллоҳга эса маҳбубдир. У «Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи, субҳаналлоҳил ъазийм»дир.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* كَلِمَتَانِ خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ، ثَقِيلَتَانِ فِي الْمِيزَانِ، حَبِيبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِيم.
(رواه الشيخان)
Хурмони оч қоринга наҳорда енглар, чунки у қуртларни ўлдиради.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Дайламий ривояти.
* كُلُوا التَّمْرَ عَلَى الريقِ، فَإِنَّهُ يَقْتُلُ الدُّودَ.
(رواه الديلمي عن ابن عباس)
Ҳар бир маст қилувчи ичимлик ҳаромдир.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* كُلُّ شَرَابٍ أَسْكَرَ فَهُوَ حَرَامٌ.
(رواه البخاري ومسلم)
Барчаларингиз қаровчисиз ва қўл остингиздагиларга масъулсиз. Имом қаровчидир ва қўл остидагиларига масъулдир. Киши ўз аҳлига қаровчидир ва қўл остидагиларига масъулдир. Хотин эрининг уйига қаровчидир ва қўл остидагиларига масъулдир. Хизматкор бошлиғининг молига қаровчидир ва қўл остидагиларига масъулдир. Барчангиз қаровчисиз ва қўл остингиздагиларга масъулсиз», дедилар.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، فَالإمَامُ رَاعٍ وَهُوَ مَسئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِي أَهْلِهِ وَهُوَ مَسئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ فِي بَيْتِ زَوْجِهَا وَهِىَ مَسْئُولَةٌ عَنْ رَاعِيَّتِهَا، وَالْخَادِمُ رَاعٍ فِي مَالِ سَيِّدِهِ وَهُوَ مَسئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالابْن رَاعٍ فِي مَالِى أَبِيهِ وَهُوَ مَسئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، فَكُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ.
(متفق عليه عن ابن عمر)
Умматимнинг барчаси афв этилгандир. Лекин (қилган гуноҳларини) очиб юборадиганлар ундай эмас. Киши кечаси бир (ёмон) амални қилса, кейин тонг оттирса, Аллоҳ унинг гуноҳини беркитиб, ошкор этмаган бўлса-ю, у: «Эй фалончи, кеча кечқурун шундай ва шундай қилдим», деб айтса. Ваҳоланки, Аллоҳ уни беркитган эди. У эса тонг отганда, Аллоҳ беркитган тўсиқни очиб ташлади.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* كُلُّ أُمَّتِي مُعَافًى إِلاَّ الْمُجَاهِرِينَ: وَإِنَّ مِنَ الْجهَارِ أَنْ يَعْمَلَ الرَّجُلُ بِاللَّيْلِ عَمَلاً ثُمَّ يُصْبِحَ وَقَدْ سَتَرَهُ اللهُ. فَيَقُولَ: يَا فُلاَنُ عَمِلْتُ الْبَارِحَةَ كَذَا وَكَذَا، وَقَدْ بَاتَ يَسْتُرُهُ رَبُّهُ وَيُصْبِحُ يَكْشِفُ ستْرَ اللهِ عَنْهُ.
(رواه البخاري ومسلم)
Жам бўлиб овқат енглар. Тарқоқ бўлиб еманглар. Чунки барака тўпланиб еганлар билан биргадир.
Ибн Можа ривояти.
* كُلُوا جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُوا فَإِنَّ الْبَرَكَةَ مَعَ الْجَمَاعَةِ.
(رواه ابن ماجه)
Ҳар бир кишига у нимага яратилган бўлса, ўша нарса унга осон қилиб қўйилгандир.
Имрон (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* كلٌّ مَيَسَّرٌ لِمَا خُلِقَ لَهُ.
(رواه البخاري ومسلم عن عمران)
Ҳар бир гуноҳни Аллоҳ хоҳлаганича қиёмат кунига қадар кечиктириб туради. Лекин ота-онага оқ бўлиш ундай эмас. Чунки Аллоҳ уни эгасига ўлимидан олдин, ҳаётлик пайтидаёқ жазосини тезлатиб қўя қолади.
Табароний ривояти.
* كلُّ الذُّنوبِ يُؤَخِّرُ الله تَعَالَى مَا شَاءَ مِنْهَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِلا عُقوقَ الْوَالِدَيْنِ، فَإِنَّ اللهَ يُعَجِّلهُ لِصَاحِبِهِ فِي الْحَيَاةِ قَبْلَ الْمَمَاتِ.
(رواه الطبراني)
Таомларингизни тортиб ўлчанглар, шунда сизларга барака ҳосил бўлади.
Муслим ривояти.
(Яъни, маълум ҳисобда рўзғорга кетадиган нарсалар расамадини қилишга буюрилмоқда. Чунки иқтисод қилиш ҳаёт кечиришнинг ярмидир.)
* كِيلُوا طَعَامَكُمْ يُبَارَكْ لَكُمْ فِيهِ.
(رواه مسلم)
Дунёда ғариб кишидек ёки мусофирдек бўл. Ибн Умар: «Агар кечлатсанг, тонг отишини кутма. Агар тонг оттирсанг, кеч бўлишини кутма. Касаллигинг учун соғлик пайтингда, ўлиминг учун ҳаётлик чоғингда ҳаракатингни қилиб қол», дер эдилар.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан қилинган ривоят.
* كنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّكَ غَرِيبٌ، أَوْ عَابِرِ سَبِيلٍ، وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يَقولُ: إِذَا أَمْسَيْتَ فَلاَ تَنْتَظِرِ الصَّبَاحَ، وَإِذَا أَصْبَحْتَ فَلاَ تَنْتَظِرِ الْمَسَاءَ، وَخُذْ مِنْ صِحَّتِكَ لِمَرضِكَ وَمِنْ حَيَاتِكَ لِموْتِكَ.
(رواه ابن عمر)
Дунёда меҳмондек бўлинглар. Масжидларни уйларингиз каби қилиб олинглар. Қалбларингизга юмшоқликни одат қилиб яшанглар. Тафаккур қилиш ва йиғлашни кўпайтиринглар. Яшамайдиган уйни қуриш, емайдиган нарсаларни жамлаш ва етишиб бўлмайдиган нарсаларни орзу қилиш ила нафсингиз охиратга тайёргарлик қилишдан тўсиб қўймасин.
Ҳакам ибн Умайр (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* كُونُوا فِي الدُّنْيَا أَضْيَافًا، وَاتّخِذُوا الْمَسَاجِدَ بُيُوتًا، وَعَوِّدُوا قُلُوبَكمْ الرّقّةَ، وَأَكْثِرُوا التَّفَكُّرَ وَالْبُكاءَ، وَلاَ تَخْتَلِفَنَّ بِكُمُ الأهْوَاءُ تَبْنُونَ مَا لاَ تَسْكُنُونَ وَتَجْمَعُونَ مَا لاَ تَأْكلُونَ، وَتَأْمَلُونَ مَا لاَ تدْرِكونَ.
(رواه أبو نعيم عن الحكم بن عمير)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш, жонни ўлдириш, ёлғон қасам – буларнинг бари кабира, яъни улкан гуноҳлардир. Сизларга кабиранинг улкани ҳақида хабар берайми?» деганларида, саҳобалар: «Ҳа, ё Аллоҳнинг Расули» дейишди. Шунда у зот (алайҳиссалом): «Ёлғон сўз», деб айтдилар.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* الكَبَائِرُ: الشِّرْكُ بِاللهِ، وعُقوقُ الْوَالِدَيْنِ، وَقَتْلُ النَّفْسِ، وَالْيَمِينُ الْغَمُوسُ، أَلاَ أَنَبِّئُكمْ بِأَكْبَرِ الْكَبَائِرِ؟ قَالُوا: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: قَوْلُ الزُّورِ.
(روى عن أنس)
Ҳикматли сўз мўминнинг йўқотган нарсасидир. У ҳикматли нарсани қаерда топса, ўшани олишга ҳақлидир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* الكَلِمَةُ الْحِكْمةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَحَيْثُ وَجَدَهَا فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا.
(رواه أبو هريرة)
Кавсар жаннатдаги дарёдир. Икки қирғоғи тилладан. Дур ва ёқут устидан оқади. Тупроғи мушки анбардан ҳам хушбўйдир. Суви асалдан ҳам мазали, қордан ҳам оқдир.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Можа ривояти.
* الْكَوْثَرُ نَهرٌ فِي الْجَنَّةِ، حَافَتَاهُ مِنْ ذَهَبٍ، وَمَجْرَاهُ عَلَى الدُّرِّ وَالْيَاقُوتِ تُرْبَتُهُ أَطْيَبُ رِيحاً مِنَ الْمِسْكِ، وَمَاؤُهُ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ، وَأَشَدُّ بَيَاضًا مِنَ الثَّلْجِ.
(رواه ابن ماجه عن ابن عمر)
Нафсини бўйсундириб, ўлимидан кейинги нарса учун амал қилган киши оқилдир. Ҳавои нафсига эргашиб, Аллоҳдан омонликни талаб қилган киши эса ожиздир.
Термизий ривояти.
* الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَهُ هَوَاهَا وَتَمَنَّى عَلَى اللهِ الأمَانِىَّ.
(رواه الترمذي)
Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шакл-шамойиллари ҳақидаги боб
باب الشمائل الشريفة
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) оқ, оқи қизил билан аралашган, кўзларининг қораси тим қора, узун киприкли киши эдилар.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبْيَضَ مُشربًا بَيَاضُهُ بِحُمْرَةٍ وَكَانَ أَسْوَد الْحَدَقَةِ، أَهْدَبَ الأشْفَارِ.
(رواه البيهقي عن عليّ)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тишларининг ораси очиқ киши бўлиб, қачон гапирсалар, тишлари орасидан нур чиқаётгани кўринар эди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Термизий ривояти.
* كَانَ أَفْلَجَ الثَّنِيَّتَيْنِ، إِذَا تَكَلَّمَ رُئِيَ النُّورُ يَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ ثَنَايَاهُ.
(رواه الترمذي عن ابن عباس)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошлари катта, соқоллари узун киши эдилар.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* كَانَ ضَخْمَ الْهَامَةِ عَظِيمَ اللِّحْيَةِ.
(رواه البيهقي عن عليّ)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дона-дона қилиб гапирар эдилар. Ҳар бир эшитган киши у зот нима деяётганларини англар эди.
Абу Довуд ривояти.
* كَانَ كَلاَمُهُ كَلاَمًا فَصْلاً، يَفْهَمهُ كلُّ مَنْ سَمِعَهُ.
(رواه أبو داود)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) яшил рангни ёқтирар эдилар.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* كَانَ أَحَبُّ الألوَانِ إِلَيْهِ الخُضْرَةُ.
(رواه أبو نعيم عن أنس)
Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) хушбўй нарсаларнинг энг яхшиси хина эди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* كَانَ أَحَبُّ الرّيَاحِين إِلَيْهِ الْفَاغِيَةَ.
(رواه الطبراني عن أنس)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) намозни одамлар ичида мукаммаллик ила, энг енгил ўқувчи эдилар. Анас (розияллоҳу анҳу)дан.
Муслим ривояти.
* كَانَ أَخَفَّ النَّاسِ صَلاَةً فِي تَمامٍ.
(رواه مسلم عن أنس)
Расулуллоҳни (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) агар бирор иш хурсанд қилса: «Алҳамду лиллаҳиллазий биниъматиҳи татиммус солиҳат» (Солиҳ нарсаларни мукаммал қилиш ила неъматлантирган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб айтардилар. Агар бирор ёмон кўрадиган ишлари содир бўлса: «Алҳамду лиллаҳи ъала кулли ҳол» (Ҳар бир ҳолатда Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб айтардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳоким ривояти.
* كَانَ إِذَا أَتَاهُ الأمْرُ يَسُرُّهُ، قَالَ: الحَمْدُ للهِ الذِى بِنِعْمَتِهِ تتمُّ الصَّالِحَاتُ وَإِذَا أَتَاهُ الأمْرُ يَكْرَهُهُ، قَالَ: الحَمْدُ للهِ عَلَى كلِّ حَالٍ.
(رواه الحاكم عن السيدة عائشة)
Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) таом олиб келинса, ўз олдиларидан ер эдилар. Агар хурмо олиб келинса, қўллари ҳар томонда айланар эди. Яъни, ҳар томондан олиб еяверардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Хатиб ривояти.
* كَانَ إِذَا أُتِيَ بِطَعَامٍ أَكَلَ مِمَّا يَلِيهِ، وَإِذَا أُتِيَ بِالتَّمْرِ جَالَتْ يَدُهُ.
(رواه الخطيب عن السيدة عائشة)
Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) агар меванинг биринчи пишгани олиб келинса, аввал кўзларига, кейин лабларига қўйиб: «Аллоҳумма кама аройтана аввалаҳу фа арина охироҳу» (Аввалини кўрсатганинг каби охирини ҳам кўрсатгин), деб, сўнгра ҳузурларидаги ёш болага берардилар.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* كَانَ إِذَا أُتِىَ بِبَاكَوْرَة الثَّمَرَةِ وَضَعَهَا على عَيْنَيْهِ ثُمَّ عَلَى شَفَتَيْهِ وَقالَ: اللَّهُمَّ كَمَا أَرَيْتَنَا أَوَّلَهُ فَأَرِنَا آخِرَهُ، ثُمَّ يُعْطِيهِ مَنْ يَكُونُ عِنْدَهُ مِنَ الصِّبْيَانِ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кечаси ўринларига ётганларида қўлларини чаккалари остига қўйиб: «Бисмикаллоҳумма аҳя ва амуту», (Ё Аллоҳ, Сенинг исминг ила тириламан ва Сенинг исминг ила ўламан), деб айтардилар. Уйғонганларида: «Алҳамду лиллаҳиллазий аҳянаа баъда ма аматанаа ва илайҳин нушур» (Бизни ўлдиргандан кейин тирилтирган Зотга ҳамд бўлсин. Қайтиш Унгадир), дер эдилар.
Бухорий ривояти.
* كَانَ إِذَا أَخَذَ مَضْجَعَهُ مِنَ اللَّيْلِ، وَضَعَ يَدَهُ تَحْتَ خَدِّهِ، ثُمَّ يَقُولُ: بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَحْيَا وَبِاسمِكَ أَمُوتُ، وَإِذَا اسْتَيْقَظَ قَالَ: الْحَمْدُ للهِ الَّذِي أَحْيَانَا بَعْدَ مَا أَمَاتَنَا، وَإِلَيْهِ النُّشُورُ.
(رواه البخاري)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) жунуб ҳолатда ухлашни хоҳласалар, худди намозга таҳорат олгандек таҳорат олиб ухлардилар. Жунуб ҳолатда еб-ичишни хоҳлаб қолсалар, қўлларини ювиб, сўнгра еб-ичаверардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Насоий ривояти.
* كَانَ إِذا أَرَادَ أَنْ يَنَامَ وَهُوَ جُنُبٌ تَوَضَّأَ وُضُوءَهُ للِصَّلاَةِ، وَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَأْكُلَ أَوْ يَشْرَبَ وَهُوَ جُنُبٌ، غَسَلَ يَدَهُ ثُمَّ يَأْكُلُ ويَشْرَبُ.
(رواه النسائي عن عائشة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ётишни хоҳласалар, ўнг қўлларини чаккалари остига қўйиб, уч марта: «Аллоҳумма қиний ъазабака явма табъасу ъибадака» (Ё Аллоҳ, бандаларингни қайта тирилтирадиган кунда азобдан сақла), деб айтардилар.
Абу Довуд ривояти.
* كَانَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْقُدَ وَضَعَ يَدَهُ الْيُمْنَى تَحْتَ خَدِّهِ ثُمَّ يَقُولُ: اللَّهُمَّ قِنِي عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ ثَلاَثَ مِرَّاتٍ.
(رواه أبو داود)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бирор оғриқдан шикоят қилсалар, Жаброил (алайҳиссалом) у зотга дам солиб: «Бисмиллаҳи юбрийка, мин кулли даин яшфийка ва мин шарри ҳасидин иза ҳасада ва шарри кулли зий ъайнин» (Аллоҳнинг исми билан сени соғ қилсин. Ҳар бир касалликка шифо берсин. Ҳар бир ҳасадчининг ҳасадидан, ҳар бир кўз тегишидан ҳам асрасин), дер эдилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Муслим ривояти.
* كَانَ إِذَا اشْتَكَى رَقَاهُ جِبْرِيلُ، قَالَ: بِاسْمِ اللهِ يُبْرِيكَ، وَمِنْ كُلِّ دَاءٍ يَشْفِيكَ، وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ، وَشَرِّ كُلِّ ذِي عَيْنٍ.
(رواه مسلم عن عائشة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир қавм ҳузурида ифтор қилсалар: «Афторо ъиндакум соимуна ва акала тоъамакумул аброру ва таназзалат ъалайкумул малаикату» (Сизларнинг ҳузурингизда рўзадорлар ифтор қилсин, таомингизни яхшилар есин ва сизларга фаришталар тушсин), деб айтардилар.
Байҳақий ривояти.
* كَانَ إِذَا أَفْطَرَ عِنْدَ قَوْمٍ قَال: أَفْطَرَ عِنْدَكُمُ الصَّائِمونَ، وَأَكلَ طَعَامَكُم الأبْرَارُ، وَتَنَزَّلَتْ عَلَيْكُمُ الْمَلاَئِكَةُ.
(رواه البيهقي)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) овқат тановул қилиш ёки бирор ичимлик ичишда: «Алҳамду лиллаҳил лазий атъама ва сақо ва саввағоҳу ва жаъала лаҳу махрожа» (Овқатлантириб, суғориб ва уни ҳазм ҳамда чиқадиган қилиб қўйган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб айтардилар.
Абу Айюб (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Ҳиббон ривояти.
* كَانَ إِذَا أَكلَ أَوْ شَرِبَ قَالَ: الحَمْدُ للهِ الَّذِى أَطْعَمَ وَسَقَى، وَسَوَّغَهُ، وَجَعَلَ لَهُ مَخْرَجًا.
(رواه ابن حبان عن أبي أبوب)
Агар Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га ваҳий тушадиган бўлса, бошларини эгиб олардилар, саҳобалар ҳам бошларини эгиб олишарди. Ваҳий узилса, бошларини кўтарар эдилар.
Убода ибн Сомит (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* كَانَ إِذَا نَزَلَ عَلَيْهِ الْوَحْيُ، نَكَّسَ رَأْسَهُ، وَنَكَّسَ أَصْحَابُهُ رُءُوسَهُمْ فَإِذَا أَقْلَعَ عَنْهُ رَفَعَ رَأْسَهُ.
(رواه مسلم عن عبادة بن الصامت)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га ваҳий тушган пайда, юзлари томондан худди асалари овози каби ғувуллаган овоз эшитиларди.
Умар (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* كَانَ إذَا نَزَلَ عَلَيهِ الوَحْيُ سُمِعَ عِندَ وَجْهِهِ كَدَوِيِّ النَّحْلِ.
(رَوَاهُ الترمذي عن عمر)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кечаси уйғониб қолсалар: «Ла илаҳа иллаллоҳул ваҳидул қоҳҳар, роббус самавати вал арзи ва ма байнаҳумал ъазизул ғоффар», деб айтардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳоким ривояти.
* كَانَ إذَا تَضَوَّرَ مِنَ اللَّيلِ قَالَ: لاَ إلَهَ إلاَّ اللهُ الوَاحِدُ القَهَّارُ رَبُّ السَّمَوَاتِ وَالأرْضِ وَمَا بَينَهُمَا العَزِيزُ الغَفَّارُ.
(رَوَاهُ الحَاكِمُ عَنِ السَّيِّدَةِ عَائِشَة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га хурсанд қиладиган бирор иш дуч келса, Аллоҳга шукр қилган ҳолда сажда қилардилар.
Абу Бакра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* كَانَ إِذَا جَاءَهُ أَمْرٌ يُسَرُّ بِهِ خَرَّ سَاجِدًا شُكْرًا للهِ عَزَّ وَجَلَّ.
(رواه ابن ماجه عن أبِي بكرة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) куладиган бўлсалар, қўлларини оғизларига қўярдилар.
Бағавий ривояти.
* كَانَ إِذَا جَرَى بِهِ الضَّحِكُ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى فِيهِ.
(رواه البغوي)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) аёллари билан холи қолганларида, одамларнинг энг мулойими, ҳурматлиси ва табассум қилиб кулувчиси бўлиб қолардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Асокир ривояти.
* كَانَ إِذَا خَلاَ بِنِسَائِهِ ألْيَنَ النَّاسِ، وَأَكْرَمَ النَّاسِ، ضَحَّاكًا بَسَّامًا.
(رواه ابن عساكر عن السيدة عائشة)
Расулулоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) агар бозорга кирсалар: «Бисмиллаҳи, аллоҳумма инний асъалука мин хойри ҳазиҳис сувқи ва хойри ма фийҳа ва аъузу бика мин шарриҳа ва шарри ма фийҳа. Аллоҳумма инний аъузу бика ан усийба фийҳа ямийнан фожиротан ав сафқотан хосироҳ» (Аллоҳнинг исми ила. Ё Аллоҳ, Сендан бу бозорнинг яхшисини ва ундаги яхшиликларни сўрайман. Бу бозорнинг ёмонидан ҳамда ундаги ёмонликдан Сендан паноҳ тилайман. Ё Аллоҳ, Сендан гуноҳга элтувчи қасамдан ва зарар келтирувчи битимдан паноҳ сўрайман), деб айтардилар.
Абу Бурайда (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* كَانَ إِذَا دَخَلَ السُّوقَ قَالَ: بِسْمِ اللهِ، اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ هَذِهِ السُّوقِ، وَخَيْرِ مَا فِيهَا، وَأَعَوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا، وَشَرِّ مَا فِيهَا، اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ أَنْ أُصِيبَ فِيهَا يَمِينًا فَاجِرَةً أَوْ صَفْقَةً خَاسِرَةً.
(رواه الطبراني عن أبي بريدة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Рамазон ойи кирганида, барча асирларни озод этардилар, барча тиланчиларга нарса улашардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Саид ривояти.
* كَانَ إِذَا دخَلَ رَمَضَانَ: أَطْلَقَ كُلَّ أَسِيرٍ وَأَعْطَى كُلَّ سَائِلٍ.
(رواه ابن سعيد عن السيدة عائشة)
Янги (чиққан) ойни кўрганларида: «Аллоҳумма аҳиллаҳу ъалайна бил амни вал имани вас саламати вал ислами вас сакийнати вал ъафияти вар ризқил ҳасани ват тавфийқи лима туҳиббу ва тарзо роббуна ва роббукаллоҳ» (Ё Аллоҳ, бизга бу ойни омонлик, имон, саломат, Ислом, хотиржам, офият, яхши ризқ, Ўзинг яхши кўриб рози бўладиган – муваффақият қозониладиган ой қил. (Эй Ҳилол,) бизнинг ва сенинг Раббинг Аллоҳдир”), деб айтардилар.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* كَانَ إِذَا رَأَى الهِلاَلَ، قَالَ: اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالأَمْنِ وَالإيْمَانِ وَالسَّلاَمَةِ وَالإسْلاَمِ، وَالسَّكِينَةِ، وَالعَافِيَةِ، وَالرِّزْقِ الْحَسَنِ، وَالتَّوْفِيقِ لِمَا تُحِبُّ وَتَرْضَى، رَبُّنَا وَرَبُّكَ اللهُ).
(رواه الطبراني عن ابن عمر)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) агар яхши нарсани кўрсалар: «Алҳамду лиллаҳиллазий биниъматиҳи татиммус солиҳат», деб айтардилар. Агар ёмон деб биладиган нарсани кўрсалар: «Алҳамду лиллаҳи ъала кулли ҳал. Рабби аъузу бика мин ҳали аҳлин нар», деб айтардилар.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Можа ривояти.
* كَانَ إِذَا رَأَى مَا يُحِبُّ قَالَ: الْحَمْدُ للهِ الَّذِي بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ الصَّالِحَاتُ، وَإِذَا رَأَى مَا يَكْرَهُ قَالَ: الْحَمْدُ للهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ رَبّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ حَالِ أَهْلِ النَّارِ.
(رواه ابن ماجه عن السيدة عائشة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) сув ичсалар: «Алҳамду лиллаҳиллазий сақона ъазбан фуротан бироҳматиҳи ва лам яжъалҳу милҳан ужажан бизунубина» (Бизни раҳмати билан ширин, чучук сув ила суғорган, гуноҳларимиз сабабли сувни шўр, тузли қилиб қўймаган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб айтардилар.
Абу Жаъфар (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* كَانَ إِذَا شَرِبَ الْمَاءَ قَالَ: الْحَمْدُ للهِ الَّذِى سَقَانَا عَذْبًا فُرَاتًا بِرَحْمَتِهِ، وَلَمْ يَجْعَلْهُ مِلْحًا أُجًاجًا بِذُنُوبِنَا.
(رواه أبو نعيم عن أبي جعفر)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) одатлари шундай эдики, тонг намозини инсонларга ўқиб берсалар, юзларини саҳобаларга қаратиб: «Орангизда бемори борлар топиладими? Агар бўлса, зиёрат қиламан», деганларида, улар: «Йўқ» дейишса, у зот (алайҳиссалом): «Ораларингизда жанозаси бор киши топиладими? Агар бўлса иштирок этаман», деганларида, саҳобалар: «Йўқ» дейишса, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Сизлардан бирортангиз туш кўрган бўлса, бизга айтиб берсин», дер эдилар.
Ибн Асокир ривояти.
* كَانَ إِذَا صَلَّى بِالنَّاسِ الْغَدَاةَ أَقْبَلَ عَلَيْهِمْ بوَجْهِهِ، فَقَالَ: هَلْ فِيكُمْ مَريض أَعُودُهُ؟ فَإِنْ قَالُوا لاَ: قَالَ: هَلْ فِيكُمْ جَنَازَةٌ أَتْبَعُهَا؟ فَإِنْ قَالُوا لاَ: قَالَ: مَنْ رَأَى مِنْكُمْ رُؤْيَا يَقصُّهَا عَلَيْنَا.
(رواه ابن عساكر)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) акса уриб, Аллоҳга ҳамд айтсалар, у зотга: «Ярҳамукаллоҳ», деб айтилар эди. У зот эса: «Яҳдийкумуллоҳу ва юслиҳ балакум», деб айтардилар.
Абдуллоҳ ибн Жаъфар (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* كَانَ إِذَا عَطَسَ حَمِدَ اللهَ، فَيُقَالُ لَهُ: يَرْحَمُكَ الله، فَيَقُولُ: يَهْدِيكُمُ الله وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ.
(رواه الطبراني عن عبد الله بن جعفر)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қачон овқат еб бўлсалар: «Алҳамду лиллаҳиллазий атъамана ва сақона ва жаъалана муслимийн» (Бизни едириб, ичириб, мусулмонлар тоифасидан қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин!), деб айтардилар.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* كَانَ إِذَا فَرَغَ مِنْ طَعَامِهِ قَالَ: الْحَمْدُ للهِ الَّذِي أَطْعَمَنَا، وَسَقَانَا، وَجَعَلَنَا مُسْلِمِينَ.
(رواه أحمد عن أبي سعيد)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қабрлар олдидан ўтса: «Ассаламу алайкум аҳлад дияри минал муъминийна вал муъминати вал муслимийна вал муслимати вас солиҳийна вас солиҳати ва инна иншааллоҳу бикум лаҳиқун» (“Мўмин ва мўминалар, муслим ва муслималар, солиҳ ва солиҳалар диёри аҳли! Сизларга салом бўлсин. Иншааллоҳ, бизлар ҳам сизларга қўшиламиз”), деб айтардилар.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Сунний ривояти.
* كَانَ إِذَا مَرَّ بِالْمَقَابِرِ قَالَ: السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ، وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ، وَالصَّالِحِينَ وَالصَّالِحَاتِ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِكُمْ لاَحِقُونَ.
(رواه ابن السنِّي عن أبي هريرة)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қачон янги (чиққан) ойга қарасалар: «Аллоҳуммажъалҳу ҳилала юмнин ва рушдин, аманту биллазий холақока фаъадалака табарокаллоҳу аҳсанул холиқийн» (Ё Аллоҳ, бу янги (чиққан) ойни бизга барокатли, ҳидоятли қилгин. (Эй ҳилол) сени халқ қилиб, текис этган Зотга имон келтирдим. Аллоҳ баракотлидир. У халқ қилувчиларнинг энг яхшисидир), деб айтардилар.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Сунний ривояти.
* كَانَ إِذَا نَظَرَ إلَى الْهِلاَلِ قَالَ: اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ هِلاَلَ يُمْن وَرُشْدٍ، آمَنْتُ بِالَّذِي خَلَقَكَ فَعَدَلَكَ، تَبَارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ.
(رواه ابن السني عن أنس)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бирор киши билан хайрлашиб кузатиб қўймоқчи бўлсалар, ўша кишининг қўлини ушлаб, токи у қўлини қўйиб юбормагунча қўйиб юбормай турар ва: «Аставдиъуллоҳа дийнака ва аманатака ва ховатийма ъамалика» (Дининг, омонатинг ва амалингнинг хотимасини Аллоҳга топширдим), деб айтардилар.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Насоий ривояти.
* كَانَ إِذَا وَدَّعَ رَجُلاً أَخَذَ بِيَدِهِ فَلاَ يَدَعُهَا حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ هُوَ الَّذِى يَدَعُ يَدَهُ، فَيَقُولُ: أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِينَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ.
(رواه النسائي عن ابن عمر)
* كَانَ لاَ يُحَدِّثُ حَدِيثًا إِلاَّ تَبَسَّمَ. (رواه أحمد عن أبي الدرداء)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бирор мажлисдан турадиган бўлсалар: «Субҳанакаллоҳумма раббий ва биҳамдика ла илаҳа илла анта астағфирука ва атубу илайка» (Ё Аллоҳ, Сен покдирсан. Раббим, Сени поклаб ёд этаман. Сендан бошқа илоҳ йўқ. Сенга истиғфор айтиб, Сенга тавба қиламан), деб айтардилар. Бирор киши мажлисдан тураётганида мана шу калималарни айтса, ана шу мажлисда содир этган гуноҳлари кечирилади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳоким ривояти.
* كَانَ لاَ يَقُومُ مِنْ مَجْلِسٍ إِلاَّ قالَ: سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبِّى وَبِحَمْدِكَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إلَيْكَ، قَالَ: لاَ يَقُولُهُنَّ أَحَدٌ حَيْثُ يَقُومُ مِنْ مَجْلِسِهِ إِلاَّ غُفِرَ لَهُ مَا كَانَ مِنْهُ فِي ذَلِكَ الْمَجْلِسِ.
(رواه الحاكم عن السيدة عائشة)