(1)
(1) بَاب:
(2) ХАЙЗ КЎРГАН АЁЛ ТАЛОҚ ҚИЛИНСА, БУ ТАЛОҚ ҲИСОБГА ЎТАДИ
(2) بَاب: إِذَا طُلِّقَتِ الْحَائِضُ يُعْتَدُّ بِذَلِكَ الطَّلَاقِ
1824.5251. Нофеъдан ривоят қилинади:
«Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида ўз аёлини ҳайзли ҳолатида талоқ қилибди. Умар ибн Хаттоб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бу ҳақда сўрабди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дебдилар:
1824/5251 – عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا: أَنَّهُ طَلَّقَ امْرَأَتَهُ وَهْيَ حَائِضٌ، عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَسَأَلَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ ذَلِكَ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «مُرْهُ فَلْيُرَاجِعْهَا، ثُمَّ لِيُمْسِكْهَا حَتَّى تَطْهُرَ، ثُمَّ تَحِيضَ ثُمَّ تَطْهُرَ، ثُمَّ إِنْ شَاءَ أَمْسَكَ بَعْدُ وَإِنْ شَاءَ طَلَّقَ قَبْلَ أَنْ يَمَسَّ، فَتِلْكَ الْعِدَّةُ الَّتِي أَمَرَ اللهُ أَنْ تُطَلَّقَ لَهَا النِّسَاءُ».
(2) ХАЙЗ КЎРГАН АЁЛ ТАЛОҚ ҚИЛИНСА, БУ ТАЛОҚ ҲИСОБГА ЎТАДИ
(2) بَاب: إِذَا طُلِّقَتِ الْحَائِضُ يُعْتَدُّ بِذَلِكَ الطَّلَاقِ
1824أ/5253 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: حُسِبَتْ عَلَيَّ بِتَطْلِيقَةٍ.
1824а/5253. Саъид ибн Жубайрдан ривоят қилинади:
«Ибн Умар розияллоҳу анҳу: «Ўша мен учун бир талоқ ҳисобланди», деди».
1824أ/5253 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: حُسِبَتْ عَلَيَّ بِتَطْلِيقَةٍ.
(3) ТАЛОҚ ҚИЛГАН КИШИ ҲАҚИДА. КИШИ АЁЛИНИНГ ЮЗИГА ТАЛОҚ АЙТАВЕРАДИМИ?
(3) بَاب: مَنْ طَلَّقَ، وَهَلْ يُوَاجِهُ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ بِالطَّلَاقِ؟
1825.5254. Авзоъий сўзлаб берди:
«Зуҳрийдан: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаларидан қай бири у зотдан паноҳ тилаган?» деб сўрагандим, у шундай деди:
«Урва менга Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилиб, шундай хабар қилди: «Жавнлик қиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига киритилиб, у зот унга яқин келганларида у: «Сендан Аллоҳнинг паноҳига қочаман», деди. Шунда у зот унга:
1825/5254 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: أَنَّ ابْنَةَ الْجَوْنِ، لَمَّا أُدْخِلَتْ عَلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَدَنَا مِنْهَا قَالَتْ: أَعُوذُ بِاللهِ مِنْكَ، فَقَالَ لَهَا: «لَقَدْ عُذْتِ بِعَظِيمٍ، اِلْحَقِي بِأَهْلِكِ».
1826.5255. Абу Усайд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан чиқиб, Шавт деган чорбоғ томон юрдик. Ниҳоят, икки чорбоққа етиб келдик ва уларнинг орасида ўтирдик. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
* Розиқия – зиғир матосидан тикилган узун оқ кийим.
1826/5255 – وَفِي رِوَايَةٍ عَنْ أَبِي أُسَيْدٍ رَضِيَ الله عَنْهُ: أنَّهَا أُدْخِلَتْ عَلَيْهِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «هَبِي نَفْسَكِ لِي». قَالَتْ: وَهَلْ تَهَبُ الْمَلِكَةُ نَفْسَهَا لِلسُّوقَةِ؟! قَالَ: فَأَهْوَى بِيَدِهِ يَضَعُ يَدَهُ عَلَيْهَا لِتَسْكُنَ، فَقَالَتْ: أَعُوذُ بِاللهِ مِنْكَ، فَقَالَ: «قَدْ عُذْتِ بِمَعَاذٍ». ثُمَّ خَرَجَ عَلَيْنَا، فَقَالَ: «يَا أَبَا أُسَيْدٍ، اكْسُهَا رَازِقِيَّتَيْنِ وَأَلْحِقْهَا بِأَهْلِهَا».
(4) АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ «ТАЛОҚ ИККИ МАРТАДИР. СЎНГРА ЯХШИЛИКЧА ОЛИБ ҚОЛИШ ЁКИ ЯХШИЛИКЧА ҚЎЙИБ ЮБОРИШ», ДЕГАН СЎЗИГА БИНОАН УЧ ТАЛОҚНИ ЎТАДИ ДЕБ БИЛГАНЛАР ҲАҚИДА
Ибн Шиҳоб айтади: «Ана шу мулоъана қилганларнинг одати бўлиб қолди».
(4) بَاب: مَنْ أَجَازَ طَلَاقَ الثَّلَاثِ
1827.5260. Оиша розияллоҳу анҳо хабар қилади:
«Рифоъа Қуразийнинг аёли Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, Рифоъа мени талоқ қилди ва талоғимни узил-кесил қилди.* Мен ундан кейин Абдурраҳмон ибн Зубайр Қуразийга тегдим. Ундаги нарса эса бамисоли гажим, холос», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
* Боин талоқ назарда тутилмоқда.
1827/5260 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا: أَنَّ امْرَأَةَ رِفَاعَةَ الْقُرَظِيِّ جَاءَتْ إِلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّ رِفَاعَةَ طَلَّقَنِي فَبَتَّ طَلَاقِي، وَإِنِّي نَكَحْتُ بَعْدَهُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ الزَّبِيرِ الْقُرَظِيَّ، وَإِنَّمَا مَعَهُ مِثْلُ الْهُدْبَةِ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «لَعَلَّكِ تُرِيدِينَ أَنْ تَرْجِعِي إِلَى رِفَاعَةَ؟ لَا، حَتَّى يَذُوقَ عُسَيْلَتَكِ وَتَذُوقِي عُسَيْلَتَهُ».
(5) «АЛЛОҲ СЕНГА ҲАЛОЛ ҚИЛГАН НАРСАНИ НЕГА ҲАРОМ ҚИЛАСАН?!»
(5) بَاب: (لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ)
1828.5268. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асални, ширинликни яхши кўрар эдилар. Асрдан қайтишда аёлларининг ҳузурига кириб, улардан бирига яқинлашар эдилар. (Бир куни) Ҳафсанинг ҳузурига кириб, ҳар доимгидан кўра кўпроқ ушланиб қолдилар. Рашким келиб, бу ҳақда сўраб‑суриштирган эдим, менга: «Қавмидан бир аёл унга (Ҳафсага) бир укка* асал ҳадя қилган, у Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ўшандан бир ҳўплам ичирибди», дейишди. Шунда: «Аллоҳга қасамки, у зот учун бир ҳийла қилажакмиз», дедим. Кейин Савда бинт Замъага: «У зот сенга яқинлашадилар. Сенга яқинлашганларида: «Мағофир* едингизми?» дегин. Аниқки, у зот сенга: «Йўқ», дейдилар. Сен у зотга: «Сиздан келаётган манави ҳид нима?» дегин. У зот сенга:
Савда: «Аллоҳга қасамки, сендан қўрқиб, буюрган нарсангни у зот эшик олдига келишлари биланоқ айтиб юборишимга сал қолган», дер эди.
У зот яқинлашганларида Савда у зотга: «Эй Аллоҳнинг Расули, мағофир едингизми»? деди. У зот: «Йўқ», дедилар. У: «Сиздан келаётган манави ҳид нима?» деди. У зот:
Кейин айланиб, менинг олдимга кирганларида мен ҳам шунга ўхшаш гап айтдим. Сўнг айланиб, Сафийянинг олдига кирганларида у ҳам шундай деди. Сўнгра ўтиб, Ҳафсанинг олдига кирган чоғлари у: «Сизга ундан (асалдан) берайми?» деган эди, у зот:
Савда: «Аллоҳга қасамки, у зотни маҳрум қилиб қўйдик‑да», деяётган эди, унга: «Жим бўл!» дедим».
1828/5268 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يُحِبُّ الْعَسَلَ وَالْحَلْوَاءَ، وَكَانَ إِذَا انْصَرَفَ مِنَ الْعَصْرِ دَخَلَ عَلَى نِسَائِهِ، فَيَدْنُو مِنْ إِحْدَاهُنَّ، فَدَخَلَ عَلَى حَفْصَةَ بِنْتِ عُمَرَ، فَاحْتَبَسَ أَكْثَرَ مَا كَانَ يَحْتَبِسُ، فَغِرْتُ، فَسَأَلْتُ عَنْ ذَلِكَ، فَقِيلَ لِي: أَهْدَتْ لَهَا امْرَأَةٌ مِنْ قَوْمِهَا عُكَّةً مِنْ عَسَلٍ، فَسَقَتِ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم مِنْهُ شَرْبَةً، فَقُلْتُ: أَمَا وَاللهِ لَنَحْتَالَنَّ لَهُ، فَقُلْتُ لِسَوْدَةَ بِنْتِ زَمْعَةَ: إِنَّهُ سَيَدْنُو مِنْكِ، فَإِذَا دَنَا مِنْكِ فَقُولِي: أَكَلْتَ مَغَافِيرَ؟ فَإِنَّهُ سَيَقُولُ لَكِ: لَا، فَقُولِي لَهُ: مَا هَذِهِ الرِّيحُ الَّتِي أَجِدُ مِنْكَ؟ فَإِنَّهُ سَيَقُولُ لَكِ: سَقَتْنِي حَفْصَةُ شَرْبَةَ عَسَلٍ، فَقُولِي لَهُ: جَرَسَتْ نَحْلُهُ الْعُرْفُط، وَسَأَقُولُ ذَلِكَ، وَقُولِي أَنْتِ يَا صَفِيَّةُ ذَاكِ. قَالَتْ: تَقُولُ سَوْدَةُ: فَوَاللهِ مَا هُوَ إِلَّا أَنْ قَامَ عَلَى الْبَابِ، فَأَرَدْتُ أَنْ أُبَادِيَهُ بِمَا أَمَرْتِنِي بِهِ فَرَقًا مِنْكِ، فَلَمَّا دَنَا مِنْهَا قَالَتْ لَهُ سَوْدَةُ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَكَلْتَ مَغَافِيرَ؟ قَالَ: «لَا». قَالَتْ: فَمَا هَذِهِ الرِّيحُ الَّتِي أَجِدُ مِنْكَ. قَالَ: «سَقَتْنِي حَفْصَةُ شَرْبَةَ عَسَلٍ». فَقَالَتْ: جَرَسَتْ نَحْلُهُ الْعُرْفُطَ، فَلَمَّا دَارَ إِلَيَّ قُلْتُ لَهُ نَحْوَ ذَلِكَ، فَلَمَّا دَارَ إِلَى صَفِيَّةَ قَالَتْ لَهُ مِثْلَ ذَلِكَ، فَلَمَّا دَارَ إِلَى حَفْصَةَ قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَلَا أَسْقِيكَ مِنْهُ؟ قَالَ: «لَا حَاجَةَ لِي فِيهِ». قَالَتْ: تَقُولُ سَوْدَةُ: وَاللهِ لَقَدْ حَرَمْنَاهُ، قُلْتُ لَهَا: اسْكُتِي.
(6) ХУЛУЪ ВА УНДАГИ ТАЛОҚНИНГ ҚАНДАЙ БЎЛИШИ ҲАМДА АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ «УЛАРГА БЕРГАНИНГИЗДАН БИРОР НАРСАНИ ОЛИШ СИЗГА ҲАЛОЛ БЎЛМАС... АНА ЎШАЛАР ЗОЛИМЛАРДИР», ДЕГАН СЎЗИ ҲАҚИДА
Исломда оила қуришга асосий ҳаракат эркак киши томонидан бўлгани, оила раҳбарлиги масъулияти ҳам унинг зиммасида бўлгани учун талоқ эрнинг ҳаққи ҳисобланади. Агар аёл киши ажрашишни истаса, бу мақсадига хулуъ орқали эришиши мумкин.
(6) بَاب: الْخُلْعِ وَكَيْفَ الطَّلَاقُ فِيهِ وَقَوْلِ اللهِ تَعَالَى: (وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلَّا أَنْ يَخَافَا أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّه) [البقرة: 229]
1829.5275. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Собит ибн Қайснинг аёли Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, мен Собитнинг хулқида ҳам, динида ҳам айб топа олмайман, лекин унга тоқат ҳам қила олмайман», деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1829/5275 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ الله عَنْهُمَا، أنَّ امْرَأَةَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ إِلَى رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ، ثَابت بْن قَيس، مَا أَعْتُبُ عَلَيهِ في خُلُقٍ، وَلا دَيْن، ولَكِنِّي أكْرَهُ الكُفْرَ فِي الإسْلَام، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «أتَرُدِّينَ عَلَيْهِ حَدِيقَتَهُ؟» قَالَتْ: نَعَمْ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: اقْبِلْ الـحَدِيقَةَ وَطَلِّقْهَا تَطْلِيقَةً.
(7) НАБИЙ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМНИНГ БАРИРАНИНГ ЭРИ УЧУН ЎРТАГА ТУШГАНЛАРИ ҲАҚИДА
(7) بَابُ شَفَاعَةِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي زَوْجِ بَرِيرَةَ
1830.5283. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Бариранинг эри Муғис деган қул эди. Унинг йиғлаб, ёшлари соқолига оқиб, унинг орқасидан айланиб юргани ҳамон кўз ўнгимда. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аббосга:
1830/5283 – وَعَنْهُ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ زَوْجَ بَرِيرَةَ كَانَ عَبْدًا يُقَالُ لَهُ: مُغِيثٌ، كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ يَطُوفُ خَلْفَهَا يَبْكِي وَدُمُوعُهُ تَسِيلُ عَلَى لِحْيَتِهِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم لِعَبَّاسٍ: «يَا عَبَّاسُ، أَلَا تَعْجَبُ مِنْ حُبِّ مُغِيثٍ بَرِيرَةَ، وَمِنْ بُغْضِ بَرِيرَةَ مُغِيثًا». فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «لَوْ رَاجَعْتِهِ». قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ، تَأْمُرُنِي؟ قَالَ: «إِنّـَمَا أَنَا أَشْفَعُ». قَالَتْ: لَا حَاجَةَ لِي فِيهِ.
(8) ЛИЪОН ҲАМДА АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ «ЎЗЛАРИДАН БОШҚА ГУВОҲЛАРИ БЎЛМАГАН ҲОЛДА ЎЗ ЖУФТЛАРИНИ (ЗИНОДА) АЙБЛАЁТГАНЛАР ЭСА... РОСТГЎЙЛАРДАН...»* ДЕГАН СЎЗИ ҲАҚИДА
* Лиъон – айнан мулоъана.
Нур сураси, 6-9‑оятлар:
(8) باب: اللِّعَانِ
1831.5304. Саҳл розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
1831/5304 - عَنْ سَهْلٍ بْنِ سَعْدِ السَّاعِدِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «أَنَا وَكَافِلُ الْيَتِيمِ فِي الْجَنَّةِ هَكَذَا»، وَأَشَارَ بِالسَّبَّابَةِ وَالْوُسْطَى، وَفَرَّجَ بَيْنَهُمَا شَيْئًا.
(9) БОЛАНИ ИНКОР ҚИЛИШГА ШАМА ҚИЛСА...
(9) بَاب: إِذَا عَرَّضَ بِنَفْيِ الْوَلَدِ
1832.5305. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, мендан қора танли бола туғилди», деди. Шунда у зот:
1832/5305 - عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، وُلِدَ لِي غُلَامٌ أَسْوَدُ، فَقَالَ: «هَلْ لَكَ مِنْ إِبِلٍ؟» قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: «مَا أَلْوَانُهَا؟» قَالَ: حُمْرٌ، قَالَ: «هَلْ فِيهَا مِنْ أَوْرَقَ؟» قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: «فَأَنَّى ذَلِكَ؟» قَالَ: لَعَلَّهُ نَزَعَهُ عِرْقٌ.
(10)
(10) بَاب: اسْتِتَابَةُ الـمُتَلاعِنَيْنِ
1833.5312. Бизга Алий ибн Абдуллоҳ сўзлаб берди:
«Бизга Суфён сўзлаб берди: «Амр шундай деди: «Саъид ибн Жубайрдан эшитдим: «Ибн Умардан мулоъана қилувчилар ҳақида сўраган эдим, у шундай деди: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мулоъана қилувчиларга:
1833/5312 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا في حديث الـمُتَلاعِنَيْن، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم لِلْمُتَلَاعِنَيْنِ: «حِسَابُكُمَا عَلَى اللهِ، أَحَدُكُمَا كَاذِبٌ، لَا سَبِيلَ لَكَ عَلَيْهَا». قَالَ: مَالِي؟ قَالَ: «لَا مَالَ لَكَ، إِنْ كُنْتَ صَدَقْتَ عَلَيْهَا فَهْوَ بِمَا اسْتَحْلَلْتَ مِنْ فَرْجِهَا، وَإِنْ كُنْتَ كَذَبْتَ عَلَيْهَا فَذَاكَ أَبْعَدُ لَكَ».
(11) АЗАДОР АЁЛГА СУРМА СУРТИШ ҲАҚИДА
(11) بَاب: الْكُحْلِ لِلْحَادَّةِ
1834.5338, 5339. Умму Саламанинг қизи Зайнаб онасидан ривоят қилади:
«Бир аёлнинг эри вафот этди. Унинг кўзи (касалланиб, кўр бўлиб қолиши) ҳақида қўрқишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, у зотдан сурма суртишга изн сўрашди. Шунда у зот:
1834/5338 – عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا: أَنَّ امْرَأَةً تُوُفِّيَ زَوْجُهَا، فَخَشُوا عَيْنَيْهَا، فَأَتَوْا رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَاسْتَأْذَنُوهُ فِي الْكُحْلِ، فَقَالَ: «لَا تَكَحَّلْ، قَدْ كَانَتْ إِحْدَاكُنَّ تَمْكُثُ فِي شَرِّ أَحْلَاسِهَا، أَوْ شَرِّ بَيْتِهَا، فَإِذَا كَانَ حَوْلٌ فَمَرَّ كَلْبٌ رَمَتْ بِبَعَرَةٍ، فَلَا، حَتَّى تَمْضِيَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَعَشْرٌ»./p>