74-КИТОБ / СЎЙИЛМИШЛАР ВА ОВ КИТОБИ | Haadis.islom.uz

Мундарижа

74-КИТОБ

СЎЙИЛМИШЛАР ВА ОВ КИТОБИ

كِتَابُ الذَّبَائِحِ وَالصَّيْدِ

(74)

1358-BOB

(1) ОВГА ТАСМИЯ* АЙТИШ ҲАҚИДА

* Тасмия – Аллоҳнинг исмини зикр қилиш, «Бисмиллаҳ», дейиш ёки унинг тўлиқ шаклини айтиш.

(1) بَاب: التَّسْمِيَةِ عَلَى الصَّيْدِ

(1358)

1865-ҳадис

1865.5475. Адий ибн Ҳотимдан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан миъроз* билан ов қилиш ҳақида сўрадим. У зот: «Тиғи билан тегса, еявер, ёни билан тегса, уриб ўлдирилган бўлади», дедилар. У зотдан ит билан ов қилиш ҳақида сўрадим. У зот шундай дедилар: «Сен учун тутиб келганини еявер, чунки итнинг тутгани сўйишдир. Агар итинг [ёки итларинг] билан бирга улардан бошқа итни кўрсанг, у билан бирга тутган бўлишидан қўрқсанг ва у уни ўлдириб бўлган бўлса, ема. Чунки сен фақат ўз итингга Аллоҳнинг исмини зикр қилгансан, бошқасига зикр қилмагансан».

* Миъроз – кетига пат қадалмаган камон ўқи, учи ўткирланган ёки темир тиғли ёғоч. У ов қуроли ҳисобланган.

1865/5475 - عَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: سَأَلْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَيْدِ الْمِعْرَاضِ، قَالَ: «مَا أَصَابَ بِحَدِّهِ، فَكُلْهُ، وَمَا أَصَابَ بِعَرْضِهِ فَهْوَ وَقِيذٌ». وَسَأَلْتُهُ عَنْ صَيْدِ الْكَلْبِ، فَقَالَ: «مَا أَمْسَكَ عَلَيْكَ فَكُلْ، فَإِنَّ أَخْذَ الْكَلْبِ ذَكَاةٌ، وَإِنْ وَجَدْتَ مَعَ كَلْبِكَ أَوْ كِلَابِكَ كَلْبًا غَيْرَهُ، فَخَشِيتَ أَنْ يَكُونَ أَخَذَهُ مَعَهُ، وَقَدْ قَتَلَهُ فَلَا تَأْكُلْ، فَإِنَّمَا ذَكَرْتَ اسْمَ اللهِ عَلَى كَلْبِكَ وَلَمْ تَذْكُرْهُ عَلَى غَيْرِهِ».

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1359-BOB

(2) КАМОН БИЛАН ОВ ҚИЛИШ ҲАҚИДА

(2) بَاب: صَيْدِ الْقَوْسِ

(1359)

1866-ҳадис

1866.5478. Абу Саълаба Хушаний розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Эй Аллоҳнинг Набийси, биз аҳли китоб қавмнинг еридамиз. Уларнинг идишларида еяверамизми? Яна ов еридамиз, камоним билан, ўргатилган ва ўргатилмаган итим билан ов қиламан, менга нималар дуруст бўлади?» дедим. У зот шундай дедилар: «Аҳли китоб(ларнинг идиши) хусусида айтганингга келсак, агар шундан бошқасини топсангиз, унда еманглар, топмолмасангиз, уни ювинглар ва унда еяверинглар. Аллоҳнинг исмини зикр қилиб, камонинг билан овлаганингни еявер. Аллоҳнинг исмини зикр қилиб, ўргатилган итинг билан овлаган нарсангни ҳам еявер. Ўргатилмаган итинг билан овлаганингни эса сўйишга улгуриб қолсанг, еявер».

1866/5478 - عَنْ أَبِي ثَعْلَبَةَ الْخُشَنِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قُلْتُ: يَا نَبِيَّ اللهِ، إِنَّا بِأَرْضِ قَوْمٍ أَهْلِ الْكِتَابِ، أَفَنَأْكُلُ فِي آنِيَتِهِمْ؟ وَبِأَرْضِ صَيْدٍ، أَصِيدُ بِقَوْسِي، وَبِكَلْبِي الَّذِي لَيْسَ بِـمُعَلَّمٍ، وَبِكَلْبِي الْمُعَلَّمِ، فَمَا يَصْلُحُ لِي؟ قَالَ: «أَمَّا مَا ذَكَرْتَ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ: فَإِنْ وَجَدْتُمْ غَيْرَهَا فَلَا تَأْكُلُوا فِيهَا، وَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَاغْسِلُوهَا وَكُلُوا فِيهَا. وَمَا صِدْتَ بِقَوْسِكَ فَذَكَرْتَ اسْمَ اللهِ فَكُلْ، وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ الْمُعَلَّمِ فَذَكَرْتَ اسْمَ اللهِ فَكُلْ، وَمَا صِدْتَ بِكَلْبِكَ غَيْرَ مُعَلَّمٍ فَأَدْرَكْتَ ذَكَاتَهُ فَكُلْ».

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1360-BOB

(3) ТОШ ОТИШ ВА БУНДУҚА ҲАҚИДА

(3) بَابُ الْخَذْفِ وَالْبُنْدُقَةِ

(1360)

1867-ҳадис

1867.5479. Абдуллоҳ ибн Муғаффалдан ривоят қилинади:

«У бир кишининг тош отаётганини кўриб, «Тош отма, чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тош отишдан қайтарганлар [ёки тош отишни кариҳ кўрардилар] ва: «У билан ов овланмайди, душманга талафот етмайди, лекин у тишни синдириши, кўзни чиқариши мумкин», деганлар», деди.

Кейин унинг яна тош отаётганини кўриб қолиб, «Сенга «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан у зот тош отишдан қайтарганлар [ёки тош отишни кариҳ кўрганлар]», деб айтиб турибман‑у, сен бўлсанг тош отасан‑а! Сен билан шунча-шунча гаплашмайман», деди».

1867/5479 - عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مُغَفَّلٍ رَضِيَ الله عَنْهُ، أَنَّهُ رَأَى رَجُلًا يَخْذِفُ، فَقَالَ لَهُ: لَا تَخْذِفْ، فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْخَذْفِ، أَوْ كَانَ يَكْرَهُ الْخَذْفَ، وَقَالَ: «إِنَّهُ لَا يُصَادُ بِهِ صَيْدٌ وَلَا يُنْكَى بِهِ عَدُوٌّ، وَلَكِنَّهَا قَدْ تَكْسِرُ السِّنَّ، وَتَفْقَأُ الْعَيْنَ». ثُمَّ رَآهُ بَعْدَ ذَلِكَ يَخْذِفُ، فَقَالَ لَهُ: أُحَدِّثُكَ عَنْ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ نَهَى عَنِ الْخَذْفِ أَوْ كَرِهَ الْخَذْفَ وَأَنْتَ تَخْذِفُ، لَا أُكَلِّمُكَ كَذَا وَكَذَا.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1361-BOB

(4) ОВ ЁКИ ЧОРВА ИТИ БЎЛМАГАН ИТНИ САҚЛАГАН КИШИ ҲАҚИДА

(4) بَاب: مَنِ اقْتَنَى كَلْبًا لَيْسَ بِكَلْبِ صَيْدٍ أَوْ مَاشِيَةٍ

(1361)

1868-ҳадис

1868.5480. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким чорва ёки ов ити бўлмаган итни сақласа, амалидан ҳар куни икки қийрот камайиб боради», дедилар».

* Қийрот – миқдор ўлчови. Унинг миқдори турли ўлкаларда турлича бўлган. Масалан, маккаликларда қийрот динорнинг йигирма тўртдан бир улуши ҳисобланса, аксар юртларда йигирмадан бири бўлган. Аммо «қийрот» калимаси кейинчалик бир нарсанинг ниҳоятда кўплигини, чексизлигини ифодалаш учун қўлланадиган бўлиб кетган. Бу ерда ҳам ўша маъно кўзда тутилган.

1868/5480 – عَنْ عَبْدِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَنِ اقْتَنَى كَلْبًا، لَيْسَ بِكَلْبِ مَاشِيَةٍ أَوْ ضَارِيَةٍ، نَقَصَ كُلَّ يَوْمٍ مِنْ عَمَلِهِ قِيرَاطَانِ».

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1362-BOB

(5) ИККИ‑УЧ КУН ТОПИЛМАГАН ЎЛЖА ҲАҚИДА

(5) بَاب: الصَّيْدِ إِذَا غَابَ عَنْهُ يَوْمَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةً

(1362)

1869-ҳадис

1869.5484. Адий ибн Ҳотим розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Агар итингни тасмия айтиб овга қўйсанг ва у тутиб, ўлдирса, еявер. Агар еб қўйган бўлса, сен ема, чунки уни фақат ўзи учун тутган бўлади. Агар у Аллоҳнинг исми зикр қилинмаган итларга аралашиб кетиб, кейин улар ҳам тутиб, ўлдиришган бўлса, емагин, чунки сен қайси бири ўлдирганини билмайсан. Агар ўлжани отсанг-у, уни бир‑икки кундан кейин топсанг ва унда фақат сенинг ўқингнинг изи бўлса, еявер. Агар сувга тушган бўлса, емагин».

1869/5484 – حَدِيثُ عَدِيِّ بْنِ حاتِمٍ تَقَدَّمَ قَريبًا، وَزَادَ فِي هَذِهِ الرِّوَايَةِ: « وَإِنْ رَمَيْتَ الصَّيْدَ فَوَجَدْتَهُ بَعْدَ يَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ لَيْسَ بِهِ إِلَّا أَثَرُ سَهْمِكَ فَكُلْ، وَإِنْ وَقَعَ فِي الْمَاءِ فَلَا تَأْكُلْ».

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1363-BOB

(6) ЧИГИРТКАНИ ЕЙИШ ҲАҚИДА

(6) بَاب: أَكْلِ الْجَرَادِ

(1363)

1870-ҳадис

1870.5495. Ибн Абу Авфо розияллоҳу анҳу айтади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга еттита [ёки олтита] ғазотга чиқдик. Биз у зот билан бирга чигиртка ер эдик».

Суфён, Абу Авона ва Исроиллар Абу Яғфурдан, у Ибн Абу Авфодан: «Еттита ғазотга», деб айтишган.

1870/5495 - عَنِ ابْنِ أَبِي أَوْفَى رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم سَبْعَ غَزَوَاتٍ أَوْ سِتًّا، كُنَّا نَأْكُلُ مَعَهُ الْجَرَادَ.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1364-BOB

(7) НАҲР ВА ЗАБҲ ҲАҚИДА

(7) بَاب: النَّحْرِ وَالذَّبْحِ

(1364)

1871-ҳадис

1871.5510. Асмо бинт Абу Бакр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида бир отни наҳр қилдик ва уни едик».

1871/5510 - عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَتْ: نَحَرْنَا عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَرَسًا فَأَكَلْنَاهُ.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1365-BOB

(8) МУСЛА ҚИЛИШ, ҚАМАБ ҚЎЙИБ ЎЛДИРИШ ВА БОҒЛАБ ҚЎЙИБ ЎЛДИРИШНИНГ КАРИҲ КЎРИЛГАНИ ҲАҚИДА

Изоҳ: Бу ерда «мусла» деганда тирик жониворнинг аъзоларини кесиб, ўлдириш назарда тутилган. Ҳайвонни боғлаб, тутқунда тутиб туриб, нишон қилиб олиш ҳам мумкин эмас, чунки бунда бир жонни беҳуда қийнаш, уни ўйин қилиш бор. «Боғлаб қўйиб ўлдириш» деб ўгирилган сўз араб тилида асосан кичик ҳайвонлар ва паррандаларни боғлаб қўйиб, нишон қилиб олишга айтилади. Ҳар иккисида ҳам жонивор азоб чеккани, қони эркин оқмагани учун бу ишлардан қайтарилган.

(8) بَاب: مَا يُكْرَهُ مِنَ الْمُثْلَةِ وَالْمَصْبُورَةِ وَالْمُجَثَّمَةِ

(1365)

1872-ҳадис

1872.5515. Саъид ибн Жубайрдан ривоят қилинади:

«Ибн Умарнинг олдида эдим. У бир товуқни (боғлаб) қўйиб, унга (ўқ) отаётган йигитлар[ёки бир неча киши]нинг ёнидан ўтди. Улар Ибн Умарни кўришлари билан уни ташлаб, тарқалиб кетишди. Ибн Умар: «Буни ким қилди? Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай қилганни лаънатлаганлар!» деди».

1872а/5515 (такрорий). Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳайвонни мусла қилганни лаънатладилар».

1872/5515 – عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا أنَّهُ مَرَّ بِنَفَرٍ نَصَبُوا دَجَاجَةً يَرْمُونَهَا، فَلَمَّا رَأَوُا ابْنَ عُمَرَ تَفَرَّقُوا عَنْهَا، وَقَالَ ابْنُ عُمَرَ: مَنْ فَعَلَ هَذَا؟ إِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم لَعَنَ مَنْ فَعَلَ هَذَا.

1872أ/5515 م – وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا فِي رِوَايَةٍ انَّهُ قَالَ: لَعَنَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم مَنْ مَثَّلَ بِالْحَيَوَانِ.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1366-BOB

(9) ТОВУҚ ҲАҚИДА

(9) بَاب: لَـحْمِ الدَّجَاجِ

(1366)

1873-ҳадис

1873.5517. Абу Мусо – яъни Ашъарий – розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг товуқ еяётганларини кўрдим».

1873/5517 - عَنْ أَبِي مُوسَى الأَشْعَرِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: رَأَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَأْكُلُ دَجَاجًا.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1367-BOB

(10) БАРЧА ҚОЗИҚ ТИШЛИ ЙИРТҚИЧ ҲАЙВОНЛАРНИ ЕЙИШ (ҲАРОМ ЭКАНИ) ҲАҚИДА

(10) بَاب: أَكْلِ كُلِّ ذِي نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ

(1367)

1874-ҳадис

1874.5530. Абу Саълаба розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар қандай қозиқ тишли йиртқич ҳайвонни ейишдан қайтардилар».

1874/5530 - عَنْ أَبِي ثَعْلَبَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ أَكْلِ كُلِّ ذِي نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ.

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1368-BOB

(11) МУШК ҲАҚИДА

(11) بَاب: الْمِسْكِ

(1368)

1875-ҳадис

1875.5534. Абу Мусо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Яхши ва ёмон суҳбатдош аттор билан босқончига ўхшайди. Аттор ё сенга туҳфа беради, ё ундан сотиб оласан, ёки ундан хушбўй ҳид туясан. Босқончи эса ё кийимингни куйдиради, ё ундан бадбўй ҳид туясан».

1875/5534 - عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ الله عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَالسَّوْءِ، كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ: إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحًا طَيِّبَةً. وَنَافِخُ الْكِيرِ: إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً».

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш

1369-BOB

(12) ЮЗГА НИШОН ВА БЕЛГИ ҚЎЙИШ ҲАҚИДА

(12) بَاب: الْوَسْمِ وَالْعَلَمِ فِي الصُّورَةِ

(1369)

1876-ҳадис

1876.5541. Солимдан ривоят қилинади:

«Ибн Умар (ҳайвоннинг) юзига белги қўйишни кариҳ кўрар эди. Ибн Умар яна: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам (юзга) уришдан қайтарганлар», деган.

Қутайба бунга шундай мутобаъа* қилган: «Анқазий Ҳанзаладан ривоят қилиб бизга сўзлаб берди ва «Юзга уришдан», деб айтди.

Изоҳ: Муаллиф ушбу уч ривоятни келтириш билан шундай демоқчи: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юзга уришдан қайтарганларидан хулоса қилиб айтиш мумкинки, юзга турли белги ва нишонларни уриш мутлақо жоиз бўлмайди». Шунингдек, олдинги ривоятда «юз» очиқ айтилмаган бўлса, кейингисида аниқ айтилгани таъкидланмоқда.

1876/5541 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: نَهَى النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ تُضْرَبَ الصُّورَةُ. تحفة: 6753

Улашиш

Юклаш

Нусха олиш