(1)
(1)
(2) ЭҲРОМДАГИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИГА ОВНИ ЎЛДИРИШДА КЎМАК БЕРМАЙДИ
(2) بَاب: لَا يُعِينُ الْمُحْرِمُ الْحَلَالَ فِي قَتْلِ الصَّيْدِ
(3) ЭҲРОМЛИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИ ОВЛАШИ УЧУН ОВГА ИШОРА ҚИЛМАЙДИ
(3) بَاب: لَا يُشِيرُ الْمُحْرِمُ إِلَى الصَّيْدِ لِكَيْ يَصْطَادَهُ الْحَلَالُ
868А.1823. Абу Қатода розияллоҳу анҳу айтади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Мадинадан уч (марҳала*) узоқликдаги Қоҳада* эдик.
(Бошқа ривоятда шундай дейилган:) «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Қоҳада эдик».
Ичимизда эҳромдагилар ҳам, эҳром боғламаганлар ҳам бор эди. Бир пайт шерикларимнинг бир нимани кўриб қолгандек, бир-бирларига қарашаётганини кўриб қолдим. Қарасам, бир зебра турибди. Улар: «Биз эҳромдамиз, уни ушлашда сенга бирон ёрдам қила олмаймиз», дейишди. – Яъни унинг қамчиси тушиб кетган эди. – Мен унга (қамчимга) интилиб, уни олдим. Сўнг дўнглик ортидан зебранинг олдига келиб, уни жароҳатладим. Кейин уни шерикларимнинг олдига олиб келдим. Шунда баъзилари «Енглар» деса, бошқалари «Еманглар», деди. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келдим. У зот биздан олдинда эдилар. У зотдан сўраган эдим, «Уни еяверинглар, ҳалолдир», дедилар».
Суфён айтади: «Амр бизга: «Солиҳнинг олдига бориб, ундан шу ва бошқалар ҳақида сўранглар. У мана шу жойда бизнинг олдимизга келган эди», деди».
* Бир марҳала 44,352 км га тўғри келади. Яна 1406-ҳадиснинг изоҳига қаранг.
* Қоҳа – Макка билан Мадина ўртасидаги водийлардан бири. У билан Суқёнинг ораси тахминан 2 километр.
Изоҳ: Суфён – ҳадиснинг ровийларидан бири. У ҳадисни Солиҳдан нақл қилган. Амр ибн Динор буюк тобеъинлардан. Суфён ибн Уяйна Масжидул Ҳаромнинг муҳаддиси бўлган. У мазкур ҳадисни бевосита Солиҳнинг ўзидан эшитганини таъкидлаш учун Амрнинг юқоридаги сўзини, яъни Солиҳнинг Маккага келганига гувоҳлик берганини келтирмоқда, чунки Солиҳ ибн Кийсон мадиналик эди.
868أ/1823 – وَعَنْهُ فِي رِوَايَةٍ قَالَ: كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم بِالْقَاحَةِ مِنَ الْمَدِينَةِ عَلَى ثَلَاثٍ، وَمِنَّا الْمُحْرِمُ وَمِنَّا غَيْرُ الْمُحْرِمِ، فَذَكَرَ الـحَدِيثَ.
(1)
(1)
(2) ЭҲРОМДАГИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИГА ОВНИ ЎЛДИРИШДА КЎМАК БЕРМАЙДИ
(2) بَاب: لَا يُعِينُ الْمُحْرِمُ الْحَلَالَ فِي قَتْلِ الصَّيْدِ
(3) ЭҲРОМЛИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИ ОВЛАШИ УЧУН ОВГА ИШОРА ҚИЛМАЙДИ
(3) بَاب: لَا يُشِيرُ الْمُحْرِمُ إِلَى الصَّيْدِ لِكَيْ يَصْطَادَهُ الْحَلَالُ
868Б.1824. Абдуллоҳ ибн Абу Қатодага отаси розияллоҳу анҳу шундай хабар беради:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳажни ният қилиб, йўлга чиқдилар. У зот билан бирга улар (саҳобалар) ҳам йўлга чиқишди. У зот улардан бир гуруҳини – уларнинг ичида Абу Қатода ҳам бор эди – бошқа томонга буриб: «Учрашгунимизча денгиз соҳили бўйлаб юринг», дедилар. Улар денгиз соҳили бўйлаб йўлга тушишди. (Масофани) босиб ўтгач, барчалари эҳром боғлашди. Фақат Абу Қатода эҳром боғламади. Юриб кетаётиб, тўсатдан зебраларни кўриб қолишди. Шунда Абу Қатода зебраларга ҳамла қилиб, бир урғочи зебрани жароҳатлади. Кейин улар тушиб, унинг гўштидан ейишди, бироқ «Эҳромда бўла туриб, ов гўшти еймизми?» деб қолишди. Мазкур урғочи зебранинг қолган гўштини (ўзимиз билан) олдик. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келишгач, «Эй Аллоҳнинг Расули, биз эҳром боғлаган эдик, Абу Қатода эҳром боғламаган эди. Зебраларни кўриб қолдик. Абу Қатода уларга ҳамла қилиб, бир урғочи зебрани жароҳатлади. Биз ҳам тушиб, унинг гўштидан едик-да, сўнг: «Эҳромда бўла туриб, ов гўшти еймизми?» деб қолдик. Унинг қолган гўштини ҳам олиб келдик», дейишди. У зот: «Сизлардан бирор киши уни унга (зебрага) ҳамла қилишга ундадими? Ёки унга ишора қилдими?» дедилар. Улар: «Йўқ», дейишди. У зот: «Қолган гўштини ҳам еяверинглар», дедилар».
868ب/1824 – وَعَنْهُ فِي رِوَايَةٍ: أنَّهُمْ أتَوْا رَسُولَ الله صلى الله عليه وسلم قَالَ: «أمِنْكُمْ أَحَدٌ أَمَرَهُ أَنْ يَحْمِلَ عَلَيْهَا أَوْ أَشَارَ إِلَيْهَا؟» قَالُوا: لَا. قَالَ: «فَكُلُوا مَا بَقِيَ مِنْ لَحْمِهَا».
(1)
(1)
(2) ЭҲРОМДАГИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИГА ОВНИ ЎЛДИРИШДА КЎМАК БЕРМАЙДИ
(2) بَاب: لَا يُعِينُ الْمُحْرِمُ الْحَلَالَ فِي قَتْلِ الصَّيْدِ
(3) ЭҲРОМЛИ КИШИ ЭҲРОМДА БЎЛМАГАН КИШИ ОВЛАШИ УЧУН ОВГА ИШОРА ҚИЛМАЙДИ
(3) بَاب: لَا يُشِيرُ الْمُحْرِمُ إِلَى الصَّيْدِ لِكَيْ يَصْطَادَهُ الْحَلَالُ
868.1822. Абу Қатода розияллоҳу анҳу айтади:
«Ҳудайбия йили Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга йўлга чиқдик. У зотнинг асҳоблари эҳром боғлашди, мен эса эҳром боғламадим. Бизга Ғайқада* душман борлиги хабар қилинди. Биз улар томон юрдик. Шерикларим бир зебрани кўриб қолиб, бир-бирларига қараб, кула бошлашди. Мен ҳам қараб, уни кўргач, устига от солдим ва унга (найза отиб) санчиб қўйдим. Улардан ёрдам сўраган эдим, менга ёрдам беришдан бош тортишди. Кейин ундан едик.
Кейин мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга етиб олишга ҳаракат қилдим. Биз у зотдан алоҳида ажралиб қолишдан хавфсираб қолдик. Отимни гоҳ чоптирар эдим, гоҳ йўрғалатар эдим. Ярим тунда Бану Ғифорлик бир кишини учратдим ва «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни (охирги марта) қаерда кўрдинг?» дедим. У: «У зотни Таъҳинда кўрдим, (ҳозир) Суқёда қайлула қилмоқдалар», деди. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга етиб олиб, олдиларига келдим ва: «Эй Аллоҳнинг Расули, асҳобларингиз сизга салом ва Аллоҳнинг раҳмату баракотини айтиб юборишди. Душман уларни сиздан тўсиб қўйишидан хавфсираб қолишди, уларни кутиб туринг», дедим. У зот шундай қилдилар.
Мен: «Эй Аллоҳнинг Расули, биз зебра овлаган эдик, ёнимизда (гўштидан) ортгани бор», дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асҳобларига: «Еяверинглар», дедилар. Ҳолбуки, улар эҳромда эдилар».
* Ғайқа – Макка ва Мадина ўртасидаги шаҳарлардан бири, Бану Ғифорликларнинг шаҳарларидан.
868/1822 – عَنْ أبِي قَتَادَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: انْطَلَقْنَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم عَامَ الْحُدَيْبِيَةِ، فَأَحْرَمَ أَصْحَابُهُ، وَلَمْ أُحْرِمْ أنَا، فَأُنْبِئْنَا بِعَدُوٍّ بِغَيْقَةَ فَتَوَجَّهْنَا نَحْوَهُمْ، فَبَصُرَ أَصْحَابِي بِحِمَارِ وَحْشٍ، فَجَعَلَ بَعْضُهُمْ يَضْحَكُ إِلَى بَعْضٍ، فَنَظَرْتُ فَرَأَيْتُهُ، فَحَمَلْتُ عَلَيْهِ الْفَرَسَ فَطَعَنْتُهُ فَأَثْبَتُّهُ، فَاسْتَعَنْتُهُمْ فَأَبَوْا أَنْ يُعِينُونِي، فَأَكَلْنَا مِنْهُ، ثُمَّ لَحِقْتُ بِرَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، وَخَشِينَا أَنْ نُقْتَطَعَ، أَرْفَعُ فَرَسِي شَأْوًا، وَأَسِيرُ عَلَيْهِ شَأْوًا، فَلَقِيتُ رَجُلًا مِنْ بَنِي غِفَارٍ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ، فَقُلْتُ لَهُ: أَيْنَ تَرَكْتَ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم؟ فَقَالَ: تَرَكْتُهُ بِتَعْهِنَ، وَهُوَ قَائِلٌ السُّقْيَا، فَلَحِقْتُ بِرَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى أَتَيْتُهُ فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ إِنَّ أَصْحَابَكَ أَرْسَلُوا يَقْرَءُونَ عَلَيْكَ السَّلَامَ وَرَحْمَةَ اللهِ، وَإِنَّهُمْ قَدْ خَشُوا أَنْ يَقْتَطِعَهُمُ الْعُدُوُّ دُونَكَ، فَانْظُرْهُمْ، فَفَعَلَ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّا اصَّدْنَا حِمَارَ وَحْشٍ، وَإِنَّ عِنْدَنَا فَاضِلَةً، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم لِأَصْحَابِهِ: «كُلُوا»، وَهُمْ مُحْرِمُونَ.
(4) ЭҲРОМДАГИ КИШИГА ТИРИК ЗЕБРА ҲАДЯ ҚИЛИНСА, ҚАБУЛ ҚИЛМАЙДИ
(4) بَاب: إِذَا أَهْدَى لِلْمُحْرِمِ حِمَارًا وَحْشِيًّا حَيًّا لَمْ يَقْبَلْ
869.1825. Саъб ибн Жассома Лайсий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«У Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абвода [ёки Ваддонда*] эканларида у зотга зебра ҳадя қилган экан, уни рад этибдилар. Кейин унинг (Саъбнинг) юзидаги ўзгаришни кўриб, «Биз эҳромда бўлганимиз учунгина уни рад этдик», дебдилар».
* Абво ва Ваддон Мадина билан Макка ўртасидаги қишлоқлардир. Улар Мадинага яқинроқ бўлган. Бу ердаги иккиланиш ровийлардан бири томонидан содир бўлган.
869/1825 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ الله عَنْهُمَا، عَنِ الصَّعْبِ بْنِ جَثَّامَةَ اللَّيْثِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّهُ أَهْدَى لِرَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم حِمَارًا وَحْشِيًّا، وَهْوَ بِالْأَبْوَاءِ أَوْ بِوَدَّانَ، فَرَدَّهُ عَلَيْهِ، فَلَمَّا رَأَى مَا فِي وَجْهِهِ قَالَ: «إِنَّا لَمْ نَرُدَّهُ عَلَيْكَ إِلَّا أَنَّا حُرُمٌ».
(5)
(5) باب: ما يَقْتُلُ الـمُحْرِمُ مِنَ الـحَرَمِ
870.1829. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бешта ҳайвон борки, уларнинг барчаси фосиқдир. (Ҳожи) уларни ҳарамда ҳам ўлдираверади: қарға, калхат, чаён, сичқон ва қопағон ит», дедилар».
Изоҳ: «Фосиқ» сўзи «чегарадан чиққан», «ҳаддидан ошган» деган маъноларни англатади. Шориҳларнинг айтишича, бу ерда у икки хил маънони билдиради: ҳаддидан ошиб, одамларга зарар ва азият етказадиган жонивор; ҳарам ҳудудида ўлдирилиши тақиқланган барча жониворлардан истисно тариқасида ажраб чиққан жонивор.
Ушбу икки ривоятда номи келган жонзотлар доимо зараркунандалик қилганлари учун уларнинг ёмонлигидан сақланиш мақсадида уларни ҳарамда ҳам, ҳарамдан ташқарида ҳам, эҳромдалик чоғда ҳам, эҳромда бўлмаган чоғда ҳам ўлдиришга рухсат берилган.
Бу ерда «ҳарам» деганда Маккаи мукаррама шаҳри атрофида махсус чегара билан ўралган, шаҳар ва унинг атрофидаги маълум жойларни ўз ичига олган минтақа назарда тутилган.
870/1829 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «خَمْسٌ مِنَ الدَّوَابِّ كُلُّهُنَّ فَاسِقٌ يَقْتُلُهُنَّ فِي الْحَرَم: الْغُرَابُ، وَالْحِدَأَةُ، وَالْعَقْرَبُ، وَالْفَأْرَةُ، وَالْكَلْبُ الْعَقُورُ».
871.1830. Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Биз Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Минодаги бир ғорда эдик. Ногаҳон у зотга «Вал-мурсалот» нозил бўлиб қолди. У зот уни тиловат қилар, мен эса уни оғизларидан қабул қилиб олар эдим. Оғизлари ҳали бундан қуримай туриб, тўсатдан бир илон бизга ташланди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Уни ўлдиринглар!» дедилар. Биз уни ушлашга шошдик. У қочиб кетди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизлар унинг ёмонлигидан қутулиб қолганингиздек, у ҳам сизнинг ёмонлигингиздан қутулиб қолди», дедилар».
871/1830 - عَنْ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي غَارٍ بِـمِنًى، إِذْ نَزَلَ عَلَيْهِ: (وَالْمُرْسَلَات) وَإِنَّهُ لَيَتْلُوهَا، وَإِنِّي لَأَتَلَقَّاهَا مِنْ فِيهِ، وَإِنَّ فَاهُ لَرَطْبٌ بِـهَا، إِذْ وَثَبَتْ عَلَيْنَا حَيَّةٌ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «اقْتُلُوهَا»، فَابْتَدَرْنَاهَا فَذَهَبَتْ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: «وُقِيَتْ شَرَّكُمْ، كَمَا وُقِيتُمْ شَرَّهَا».
872.1831 Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалоллари Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам калтакесакни «фосиқча» дедилар. Бироқ у зотнинг уни ўлдиришга буюрганларини эшитмаганман».
872/1831 عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ : أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ قَالَ لِلْوَزَغِ: «فُوَيْسِقٌ». وَلَمْ أَسْمَعْهُ أَمَرَ بِقَتْلِهِ
(6) МАККАДА УРУШ ҚИЛИШ ҲАЛОЛ БЎЛМАЙДИ
(6) بَاب: لَا يَحِلُّ الْقِتَالُ بِـمَكَّةَ
873.1834. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Маккани фатҳ қилган кунлари: «Ҳижрат қилиш йўқ, лекин жиҳод ва ният бор. Қачонки урушга чиқишга чақирилсангиз, чиқинг! Дарҳақиқат, бу Аллоҳ таоло осмонлару ерни яратган кунда ҳарам қилган шаҳардир ва у Аллоҳнинг ҳарам қилиши ила қиёмат кунигача ҳарамдир. Албатта, унинг ичида уруш қилиш мендан олдин ҳеч кимга ҳалол қилинган эмас. Менга ҳам куннинг бир муддатидагина ҳалол қилинган, холос. Бас, у Аллоҳнинг ҳарам қилиши ила қиёмат кунигача ҳарамдир. Унинг тикани юлинмайди, ови ҳуркитилмайди, топилмасини уни эълон қилган кишидан бошқаси олмайди ва унинг ўсимликлари юлинмайди», дедилар. Аббос: «Эй Аллоҳнинг Расули, изхир мустасно (денг), чунки у (Макканинг) темирчилари ва уйлари учун (керак)», деди. У зот: «Изхир мустасно», дедилар».
873/1834 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ افْتَتَحَ مَكَّةَ: «لَا هِجْرَةَ، وَلَكِنْ جِهَادٌ وَنِيَّةٌ، وَإِذَا اسْتُنْفِرْتُمْ فَانْفِرُوا».
(7) ЭҲРОМДАГИ КИШИНИНГ ҚОН ОЛДИРИШИ ҲАҚИДА
(7) بَاب: الْحِجَامَةِ لِلْمُحْرِمِ
874.1836. Ибн Буҳайна розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эҳромда туриб, Лаҳйи-Жамалда* бошларининг ўртасидан қон олдирдилар».
* Лаҳйи-Жамал – Макка билан Мадина ўртасидаги маълум жой, у Мадинага яқин бўлган.
874/1836 - عَنِ ابْنِ بُحَيْنَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: احْتَجَمَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ مُحْرِمٌ، بِلَحْيِ جَمَلٍ، فِي وَسَطِ رَأْسِهِ.
(8) ЭҲРОМДАГИ КИШИНИ УЙЛАНТИРИШ ҲАҚИДА
(8) بَاب: تَزْوِيجِ الْمُحْرِمِ
875.1837. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эҳромдалик ҳолларида Маймуна розияллоҳу анҳога уйландилар».
875/1837 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا: أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم تَزَوَّجَ مَيْمُونَةَ وَهْوَ مُحْرِمٌ.
(9) ЭҲРОМДАГИ КИШИНИНГ ҒУСЛ ҚИЛИШИ ҲАҚИДА
(9) بَاب: الْاِغْتِسَالِ لِلْمُحْرِمِ
876.1840. Иброҳим ибн Абдуллоҳ ибн Ҳунайн отасидан ривоят қилади:
«Абдуллоҳ ибн Аббос ва Мисвар ибн Махрама Абвода тортишиб қолишди. Абдуллоҳ ибн Аббос: «Эҳромдаги киши бошини юваверади», деди. Мисвар эса: «Эҳромдаги киши бошини ювмайди», деди. Шунда Абдуллоҳ ибн Аббос мени Абу Айюб Ансорийнинг ҳузурига юборди. Мен уни (қудуқ лабидаги) икки устуннинг ўртасида бир мато билан тўсилиб олиб, ғусл қилаётган ҳолида топдим. Унга салом бердим. У: «Ким бу?» деди. «Мен Абдуллоҳ ибн Ҳунайнман. Абдуллоҳ ибн Аббос мени сиздан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эҳромдаликларида бошларини қандай ювар эдилар, деб сўрашга юборди», дедим. Абу Айюб қўлини ҳалиги матога қўйиб, уни пасайтирди ва менга унинг боши кўринди. Сўнг унга сув қуйиб турган кишига: «Қуй», деди. У бошига қуйди. Кейин у икки қўли билан сочини ишқалади: уларни олдиндан орқага, орқадан олдинга юргизди ва «У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай қилаётганларини кўрганман», деди».
876/1840 – عَنْ أبِي أيُّوبَ الأنْصَارِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ أنَّهُ قِيلَ لَهُ: كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَغْسِلُ رَأْسَهُ وَهْوَ مُحْرِمٌ؟ فَوَضَعَ أَبُو أَيُّوبَ يَدَهُ عَلَى الثَّوْبِ فَطَأْطَأَهُ حَتَّى بَدَا لِي رَأْسُهُ، ثُمَّ قَالَ لِإِنْسَانٍ يَصُبُّ عَلَيْهِ: اصْبُبْ، فَصَبَّ عَلَى رَأْسِهِ، ثُمَّ حَرَّكَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ فَأَقْبَلَ بِـهِمَا وَأَدْبَرَ، وَقَالَ: هَكَذَا رَأَيْتُهُ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُ.
(10) ҲАРАМ ВА МАККАГА ЭҲРОМСИЗ КИРИШ ҲАҚИДА
(10) بَاب: دُخُولِ الْحَرَمِ وَمَكَّةَ بِغَيْرِ إِحْرَامٍ
877.1846. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фатҳ йилида бошларида дубулға билан (Маккага) кирдилар. Уни бошларидан ечганларида, бир киши келиб: «Ибн Хатал каъбапўшга осилиб олибди», деди. Шунда у зот: «Уни қатл қилинглар», дедилар».
Изоҳ: Ибн Хатал аввал мусулмон бўлган. Бир куни Набий алайҳиссалом уни бир ансорий билан бирга закот тўплашга юборганлар. Бироқ Ибн Хатал йўлда ансорий шеригини ўлдириб, ўзи мушрик бўлиб кетган. Шунингдек, унинг Набий алайҳиссаломни ҳажв қилиб, қўшиқ айтувчи икки чўриси ҳам бўлган. Шунинг учун Набий алайҳиссалом Макка фатҳида уни қатл қилишни буюрган эдилар.
877/1846 - عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍرَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم دَخَلَ عَامَ الْفَتْحِ وَعَلَى رَأْسِهِ الْمِغْفَرُ، فَلَمَّا نَزَعَهُ جَاءَ رَجُلٌ فَقَالَ: إِنَّ ابْنَ خَطَلٍ مُتَعَلِّقٌ بِأَسْتَارِ الْكَعْبَةِ، فَقَالَ: «اقْتُلُوهُ».
(11) ЎЛГАННИНГ НОМИДАН ҲАЖ ВА НАЗРЛАРНИ АДО ЭТИШ ҲАҚИДА. ЭРКАК КИШИ АЁЛ КИШИНИНГ НОМИДАН ҲАЖ ҚИЛСА БЎЛАДИ
(11) بَاب: الْحَجِّ وَالنُّذُورِ عَنِ الْمَيِّتِ وَالرَّجُلُ يَحُجُّ عَنِ الْمَرْأَةِ
878.1852. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Жуҳайналик* бир аёл Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Онам ҳаж қилишни назр қилган эди, лекин ҳаж қила олмай, вафот этди. Унинг номидан ҳаж қилсам бўладими?» деб сўради. У зот: «Ҳа, унинг номидан ҳаж қил. Айт-чи, агар онангнинг зиммасида қарзи бўлса, адо қилган бўлармидинг? Аллоҳнинг ҳаққини адо қилинглар! Аллоҳ вафога энг ҳақли Зотдир!» дедилар».
* Жуҳайна – арабларнинг Қузоъа қабиласи таркибидаги бир қабила бўлиб, Жуҳайна ибн Зайд ибн Лайс ибн Асвад ибн Аслам ибн Алҳоф ибн Қузоъага мансуб.
878/1852 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا: أَنَّ امْرَأَةً مِنْ جُهَيْنَةَ جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ: إِنَّ أُمِّي نَذَرَتْ أَنْ تَحُجَّ، فَلَمْ تَحُجَّ حَتَّى مَاتَتْ، أَفَأَحُجُّ عَنْهَا؟ قَالَ: «نَعَمْ، حُجِّي عَنْهَا، أَرَأَيْتِ لَوْ كَانَ عَلَى أُمِّكِ دَيْنٌ أَكُنْتِ قَاضِيَةً عَنْهَا؟ اقْضُوا اللهَ، فَاللهُ أَحَقُّ بِالْوَفَاءِ».
(12) ГЎДАКЛАРНИНГ ҲАЖИ ҲАҚИДА
Изоҳ: Гўдак бола ҳаж қилса, ҳажи нафл бўлади. Балоғатга етгандан кейин яна бир марта ҳаж қилиши фарз бўлади. Чунки у ўзига вожиб бўлмаган амални бажарган эди. Имом Ҳоким Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Гўдак ҳаж қилса, ақл топгунича (балоғатга етгунича) бу унинг учун ҳаж бўлади, ақл топгач, бошқа ҳаж қилиш зиммасига тушади», деганлар.
Ал-Мавсуъа ал-фиқҳийя ал-кувайтийя. Визаротул-авқоф ваш-шуунил исламийя.
(12) بَاب: حَجِّ الصِّبْيَانِ
879.1858. Соиб ибн Язид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Етти ёшимда мени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга ҳаж қилдиришди».
879/1858 - عَنِ السَّائِبِ بْنِ يَزِيدَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: حُجَّ بِي مَعَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَأَنَا ابْنُ سَبْعِ سِنِينَ.
(13) АЁЛЛАРНИНГ ҲАЖИ ҲАҚИДА
(13) بَاب: حَجِّ النِّسَاءِ
880.1863. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳажларидан қайтиб келганларида Умму Синон Ансорияга: «Ҳаждан сени нима тўсди?» дедилар. У: «Абу Фалоннинг – эрини назарда тутмоқда – иккита сув ташийдиган туяси бор эди. Бирида ҳажга кетди, бошқаси эса еримизни суғоради», деди. У зот: «Рамазондаги умра мен билан бирга қилинган ҳажнинг ўрнига ўтади», дедилар».
880/1863 - عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: لَمَّا رَجَعَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم مِنْ حَجَّتِهِ، قَالَ لِأُمِّ سِنَانٍ الْأَنْصَارِيَّةِ: «مَا مَنَعَكِ مِنَ الْحَجِّ؟» قَالَتْ: أَبُو فُلَانٍ، تَعْنِي زَوْجَهَا، كَانَ لَهُ نَاضِحَانِ حَجَّ عَلَى أَحَدِهِمَا، وَالْآخَرُ يَسْقِي أَرْضًا لَنَا. قَالَ: «فَإِنَّ عُمْرَةً فِي رَمَضَانَ تَقْضِي حَجَّةً مَعِي».
881.1864. Зиёднинг мавлоси Қазаъадан ривоят қилинади:
«Абу Саъиднинг – у Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан ўн икки бор бирга ғазот қилган – шундай деганини эшитдим: «Тўрт нарсани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитганман [ёки Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сўзлаб берганлар]. Улар мени ажаблантирган ва қувонтирган: «Аёл киши эри ёки маҳрамисиз икки кунлик масофага сафар қилмайди; Фитр ва қурбонлик кунлари рўза тутиш йўқ; Икки намоздан кейин – асрдан кейин қуёш ботгунча, бомдоддан кейин қуёш чиққунча намоз ўқиш йўқ. Фақат учта масжид сари кўч боғланади: Масжидул Ҳаром, менинг масжидим ва Масжидул Ақсо».
881/1864 – عَنْ أبِي سَعِيدٍ رَضِيَ الله عَنْهُ، وَقَدْ غَزَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ثِنْتَيْ عَشْرَةَ غَزْوَةً، قَالَ: أَرْبَعٌ سَـمِعْتُهُنَّ مِنْ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَأَعْجَبْنَنِي وَآنَقْنَنِي: «أَنْ لَا تُسَافِرَ امْرَأَةٌ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ لَيْسَ مَعَهَا زَوْجُهَا أَوْ ذُو مَحْرَمٍ، وَلَا صَوْمَ يَوْمَيْنِ: الْفِطْرِ وَالْأَضْحَى، وَلَا صَلَاةَ بَعْدَ صَلَاتَيْنِ: بَعْدَ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ، وَبَعْدَ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ، وَلَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَّا إِلَى ثَلَاثَةِ مَسَاجِدَ: مَسْجِدِ الْحَرَامِ، وَمَسْجِدِي، وَمَسْجِدِ الْأَقْصَى».
(14) КАЪБАГА ПИЁДА ЮРИБ БОРИШНИ НАЗР ҚИЛИШ ҲАҚИДА
(14) بَاب: مَنْ نَذَرَ الْمَشْيَ إِلَى الْكَعْبَةِ
882.1865. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам икки ўғлининг ўртасида уларга суяниб кетаётган бир қарияни кўриб, «Бунга нима бўлди?» дедилар. «Пиёда юришни назр қилибди», дейишди. У зот: «Албатта, Аллоҳ бунинг ўз-ўзини азоблашидан беҳожатдир», дедилар ва уни уловга миниб олишга буюрдилар».
882/1865- عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم رَأَى شَيْخًا يُهَادَى بَيْنَ ابْنَيْهِ، قَالَ: «مَا بَالُ هَذَا؟» قَالُوا: نَذَرَ أَنْ يَـمْشِيَ. قَالَ: «إِنَّ اللهَ عَنْ تَعْذِيبِ هَذَا نَفْسَهُ لَغَنِيٌّ». وَأَمَرَهُ أَنْ يَرْكَبَ.
883.1866. Уқба ибн Омир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Синглим Байтуллоҳга пиёда боришни назр қилди ва менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан унинг учун фатво сўраб беришимни буюрди. Мен у зотдан фатво сўраган эдим, у зот алайҳиссалам: «Пиёда ҳам юрсин, уловга ҳам минсин», дедилар».
883/1866 - عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: نَذَرَتْ أُخْتِي أَنْ تَـمْشِيَ إِلَى بَيْتِ اللهِ، وَأَمَرَتْنِي أَنْ أَسْتَفْتِيَ لَهَا النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم، فَاسْتَفْتَيْتُ لَهَا النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ: «لِتَمْشِ وَلْتَرْكَبْ».