(1)
(1) بَاب:
«Сендан ҳайз ҳақида сўрарлар. «У кўнгилсиз нарсадир. Ҳайз чоғида аёллардан четда бўлинг. Уларга пок бўлмагунларича яқинлашманглар. Қачон пок бўлсалар, уларга Аллоҳ амр қилган жойдан келинг. Албатта, Аллоҳ кўп тавба қилувчиларни севадир ва покланувчиларни севадир», деб айт» (Бақара сураси, 222-оят).
201.294 Оиша розияллоҳу анҳо айтади:
«Фақат ҳажни кўзлаб йўлга чиқдик. Сарифга* етганимизда ҳайз кўриб қолдим. Йиғлаётган Йиғлаб ўтирган эдим, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузуримга кирдилар. «Сенга нима бўлди, ҳайз кўрдингми?» дедилар. «Ҳа», дедим. «Бу – Аллоҳнинг Одам қизларига ёзган нарсасидир. Энди ҳожи бажарадиган ҳамма нарсани бажаравер, фақат Байтни тавоф қилма», дедилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёллари номидан сигир сўйиб, қурбонлик қилдилар».
* Сариф – Макка яқинидаги қишлоқ.
وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ [البقرة: 222]
201/294 – عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: خَرَجْنَا لَا نَرَى إِلَّا الْحَجَّ، فَلَمَّا كُنَّا بِسَرِفَ حِضْتُ، فَدَخَلَ عَلَيَّ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَأَنَا أَبْكِي، قَالَ: «مَا لَكِ أَنُفِسْتِ؟». قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «إِنَّ هَذَا أَمْرٌ كَتَبَهُ اللهُ عَلَى بَنَاتِ آدَمَ، فَاقْضِي مَا يَقْضِي الْحَاجُّ، غَيْرَ أَنْ لَا تَطُوفِي بِالْبَيْتِ».
قَالَتْ: وَضَحَّى رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ نِسَائِهِ بِالْبَقَرِ.
(2) ҲАЙЗЛИ АЁЛ ЭРИНИНГ БОШИНИ ЮВИб-ТАРАШИ ҲАҚИДА
(2) بَاب: غَسْلِ الْحَائِضِ رَأْسَ زَوْجِهَا وَتَرْجِيلِهِ
202.295 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сочларини ҳайзли ҳолимда ҳам тараб қўяр эдим».
202/295 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كُنْتُ أُرَجِّلُ رَأْسَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَأَنَا حَائِضٌ.
(2) ҲАЙЗЛИ АЁЛ ЭРИНИНГ БОШИНИ ЮВИб-ТАРАШИ ҲАҚИДА
(2) بَاب: غَسْلِ الْحَائِضِ رَأْسَ زَوْجِهَا وَتَرْجِيلِهِ
202А.296 Урвадан сўралди: «Ҳайзли аёл менга хизмат қилса ёки аёл киши жунуб ҳолида менга яқин келса бўладими?»
Урва деди: «Буларнинг бари мен учун енгилдир. Уларнинг бари менга хизмат қилаверади ва бу ишда ҳеч кимга зарар йўқдир. Оиша менга хабар қилганки, у ҳайзли ҳолида ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сочларини тараб қўяр экан. Ўша кунлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидда эътикофда эканлар. У зот бошларини унга яқинлаштирар, у эса ўз ҳужрасида туриб, ҳайзли ҳолида ҳам у зотнинг сочларини тараб қўяр экан».
202أ/296 – وَفِي رِوَايَةٍ: وَهُوَ مُجَاوِرٌ فِي الْمَسْجِدِ، يُدْنِي لَهَا رَأْسَهُ، وَهْيَ فِي حُجْرَتـِهَا، فَتُرَجِّلُهُ وَهْيَ حَائِضٌ.
(3) ЭРНИНГ ҲАЙЗЛИ АЁЛИ БАҒРИДА ҚУРЪОН ЎҚИШИ ҲАҚИДА
(3) بَاب: قِرَاءَةِ الرَّجُلِ فِي حَجْرِ امْرَأَتِهِ وَهْيَ حَائِضٌ
203.297 Оиша розияллоҳу анҳо шундай сўзлаб берди:
«Ҳайзли ҳолимда ҳам Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бағримга суянар, сўнгра Қуръон ўқир эдилар».
203/297 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَتَّكِئُ فِي حَجْرِي وَأَنَا حَائِضٌ، ثُمَّ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ.
(4) ҲАЙЗНИ НИФОС ДЕБ АТАШ ҲАҚИДА
(4) بَاب: مَنْ سَـمَّى النِّفَاسَ حَيْضًا
204.298 Умму Салама розияллоҳу анҳо шундай сўзлаб берди:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга бир хамийсада* ётган эдим, ҳайз кўриб қолдим. Секин суғурилиб чиқдим-да, ҳайз кийимимни олдим. «Нифос кўрдингми?» дедилар. «Ҳа», дедим. Сўнг мени чақирдилар ва мен у зот билан бирга хамийлага* (кириб) ётдим».
* Хамийса – ипак ёки жундан тўқиладиган, қалин тўртбурчак эн кийим. Ундан устки кийим сифатида фойдаланилган ва у ётоқда ёпинчиқ вазифасини ҳам бажарган.
* Хамийла – жундан тўқилган адёлга ўхшаш юнгли, атрофларида попуклари бор қалин мато. Ундан устки кийим, тўшак ва палос сифатида фойдаланилган.
204/298 - عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: بَيْنَا أَنَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم مُضْطَجِعَةً فِي خَمِيصَةٍ، إِذْ حِضْتُ، فَانْسَلَلْتُ، فَأَخَذْتُ ثِيَابَ حِيضَتِي، قَالَ: «أَنُفِسْتِ؟» قُلْتُ: نَعَمْ، فَدَعَانِي، فَاضْطَجَعْتُ مَعَهُ فِي الْخَمِيلَةِ
(5) ҲАЙЗЛИ АЁЛИ БИЛАН МУБОШАРАТ ҚИЛИШ ҲАҚИДА
(5) بَاب: مُبَاشَرَةِ الْحَائِضِ
205.299 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Мен ва Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам икковимиз жунуб ҳолимизда бир идишдан ғусл қилар эдик».
«Менга буюрар эдилар, изор* тутиб олар эдим ва ҳайзли ҳолимда мен билан мубошарат* қилар эдилар».
«У зот эътикоф* ўтирган ҳолларида менга бошларини чиқарар эдилар, мен эса ҳайзли ҳолимда уни ювиб қўяр эдим».
* Изор – тананинг киндикдан пастини тўсиб турадиган, эн (яхлит) матодан иборат кийим. У иссиқ ўлкаларга хос кийим бўлиб, баъзи араб ва Жануби-шарқий Осиё ўлкаларида ҳозирда ҳам кенг тарқалган. Уни эҳромнинг пастки қисми ёки лунгига ўхшатиш мумкин.
* «Мубошарат» – эр ва хотин баданининг тўсиқсиз бир-бирига тегиши (қучоқлашиш). Бунда бутун тана ҳам, унинг бир қисми ҳам назарда тутилади.
* «Эътикоф» сўзи луғатда «ушлаб қолиш», «туриб қолиш» ва «лозим тутиш» деган маъноларни ифода қилади. Шариатда эса эътикоф деб Аллоҳга яқинлик ҳосил қилиш ниятида маълум шартларга амал қилган ҳолда ибодатга машғул бўлиш учун масжидда қолишга айтилади.
205/299 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كُنْتُ أَغْتَسِلُ أَنَا وَالنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم مِنْ إِنَاءٍ وَاحِدٍ، كِلَانَا جُنُبٌ وَكَانَ يَأْمُرُنِي فَأَتَّزِرُ، فَيُبَاشِرُنِي وَأَنَا حَائِضٌ، وَكَانَ يُخْرِجُ رَأْسَهُ إِلَيَّ وَهُوَ مُعْتَكِفٌ، فَأَغْسِلُهُ وَأَنَا حَائِضٌ.
206.302 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Бирортамиз ҳайзли бўлганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у билан мубошарат қилишни истасалар, унга шу ҳайзли ҳолида изор ўраб олишни буюрар, сўнг у билан мубошарат қилар эдилар. Қай бирингиз Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз шаҳватларини ушлай олганларидек ушлай олардингиз».
206/302 – وَفِي رِوَايَةٍ عَنْهَا قَالَتْ: كَانَتْ إِحْدَانَا إِذَا كَانَتْ حَائِضًا، فَأَرَادَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُبَاشِرَهَا، أَمَرَهَا أَنْ تَتَّزِرَ فِي فَوْرِ حَيْضَتِهَا، ثُمَّ يُبَاشِرُهَا، قَالَتْ: وَأَيُّكُمْ يَـمْلِكُ إِرْبَهُ كَمَا كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَمْلِكُ إِرْبَهُ.
(6) ҲАЙЗЛИ АЁЛНИНГ РЎЗАНИ ТАРК ҚИЛИШИ ҲАҚИДА
(6) بَاب: تَرْكِ الْحَائِضِ الصَّوْمَ
207.304 Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қурбонлик куни [ёки фитр куни] намозгоҳга чиқдилар. Кейин аёлларнинг олдидан ўтдилар ва: «Эй аёллар жамоаси! Садақа қилинглар, чунки менга дўзах аҳлининг аксарияти сизлар эканингиз кўрсатилди», дедилар. «Нима учун, эй Аллоҳнинг Расули?» дейишди. «Лаънатни кўп айтасизлар ва эрга ношукрлик қиласизлар. Саботли эркакнинг ақлини кетказиб юборишда сизлардек ақли ва дини ноқисларни кўрмадим», дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, динимиз ва ақлимиз ноқислиги нима?» дейишди. «Бир аёлнинг гувоҳлиги эркак киши гувоҳлигининг ярмича эмасми?» дедилар. «Шундай», дейишди. «Ана шу ақлининг ноқислигидир. У ҳайз кўрганида намоз ҳам ўқимайди, рўза ҳам тутмайди, шундай эмасми?» дедилар. «Шундай», дейишди. «Ана шу динидаги ноқислигидир», дедилар».
207/304 - عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ، قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم فِي أَضْحًى أَوْ فِطْرٍ، إِلَى الْمُصَلَّى، فَمَرَّ عَلَى النِّسَاءِ، فَقَالَ: «يَا مَعْشَرَ النِّسَاءِ تَصَدَّقْنَ، فَإِنِّي أُرِيتُكُنَّ أَكْثَرَ أَهْلِ النَّارِ». فَقُلْنَ: وَبـِمَ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «تُكْثِرْنَ اللَّعْنَ، وَتَكْفُرْنَ الْعَشِيرَ، مَا رَأَيْتُ مِنْ نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ أَذْهَبَ لِلُبِّ الرَّجُلِ الْحَازِمِ مِنْ إِحْدَاكُنَّ». قُلْنَ: وَمَا نُقْصَانُ دِينِنَا وَعَقْلِنَا يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «أَلَيْسَ شَهَادَةُ الْمَرْأَةِ مِثْلَ نِصْفِ شَهَادَةِ الرَّجُلِ؟» قُلْنَ: بَلَى، قَالَ: «فَذَلِكَ مِنْ نُقْصَانِ عَقْلِهَا، أَلَيْسَ إِذَا حَاضَتْ لَمْ تُصَلِّ وَلَمْ تَصُمْ؟» قُلْنَ: بَلَى، قَالَ: «فَذَلِكَ مِنْ نُقْصَانِ دِينِهَا».
(7) ИСТИҲОЗАЛИ АЁЛНИНГ ЭЪТИКОФИ ҲАҚИДА
(7) بَابُ الْاِعْتِكَافِ لِلْمُسْتَحَاضَةِ
208.309 Икрима Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аёлларидан бири қон кўриб турган истиҳозали ҳолида у зот билан бирга эътикоф ўтирди. У гоҳида қон сабабли остига тос қўйиб олар эди».
208/309 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم اعْتَكَفَ مَعَهُ بَعْضُ نِسَائِهِ وَهْيَ مُسْتَحَاضَةٌ تَرَى الدَّمَ، فَرُبّـَمَا وَضَعَتِ الطَّسْتَ تَحْتَهَا مِنَ الدَّمِ.
(8) АЁЛ КИШИНИНГ ҲАЙЗДАН (КЕЙИНГИ) ҒУСЛИДА ХУШБЎЙЛАНИШИ ҲАҚИДА
(8) بَاب: الطِّيبِ لِلْمَرْأَةِ عِنْدَ غُسْلِهَا مِنَ الْمَحِيضِ
209.313 Умму Атийя розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Маййитга уч кундан ортиқ аза тутишдан қайтарилар эдик, фақат эр учун тўрт ою ўн кун (аза тутардик) сурма қўймас, хушбўйланмас, асб* (деган) кийимдан бошқа бўялган либос киймас эдик. Бирортамиз покланиб, ҳайздан (сўнг) ғусл қилганда бир бўлак кусти азфор* ишлатишга рухсат берилганди. Жанозага қатнашишдан ҳам қайтарилган эдик».
* Асб – Яманда тайёрланган, иплари олдин бўялиб, сўнг тўқилган устки кийим.
* Кусти азфор – Ямандаги Азфор деган жойдан келтириладиган хушбўйлик. У аслида Ҳиндистондан олиб келинадиган, исириқ каби тутатиладиган хушбўй чўп бўлган. Уни майдалаб, бирор суюқликка қўшиб, хушбўй модда ҳосил қилинган. Бироқ азадор аёлларга хушбўйланиш эмас, балки ҳайз қонининг ҳидини кетказиш учун ғуслда ундан фойдаланишга рухсат берилган.
209/313 - عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كُنَّا نُنْهَى أَنْ نُحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلَاثٍ، إِلَّا عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا، وَلَا نَكْتَحِلَ، وَلَا نَتَطَيَّبَ، وَلَا نَلْبَسَ ثَوْبًا مَصْبُوغًا إِلَّا ثَوْبَ عَصْبٍ، وَقَدْ رُخِّصَ لَنَا عِنْدَ الطُّهْرِ، إِذَا اغْتَسَلَتْ إِحْدَانَا مِنْ مَحِيضِهَا، فِي نُبْذَةٍ مِنْ كُسْتِ أَظْفَارٍ، وَكُنَّا نُنْهَى عَنِ اتِّبَاعِ الْجَنَائِزِ.
(13) АЁЛ КИШИНИНГ ҲАЙЗДАН ПОКЛАНГАНДА АРТИНИШИ, ҚАНДАЙ ҒУСЛ ҚИЛИШИ, МУШКЛАНГАН ПАХТА ОЛИБ, ҚОНДАН КЕЙИН ҚЎЙИБ ОЛИШИ ҲАҚИДА
(13) بَاب: دَلْكِ الْمَرْأَةِ نَفْسَهَا إِذَا تَطَهَّرَتْ مِنَ الْمَحِيضِ
210.314 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Бир аёл Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳайздан (сўнг) ғусл қилиш ҳақида сўради. У зот унга қандай ғусл қилишни буюра туриб: «Мушкланган пахта олгин-да, у билан поклан», дедилар. «Қандай покланаман?» деди. «У билан поклан», дедилар. «Қандай қилиб?» деди. У зот: «Субҳаналлоҳ! Поклан», дедилар. Уни ўзимга тортиб: «Уни қондан кейин қўйиб ол», дедим».
210/314 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا: أَنَّ امْرَأَةً سَأَلَتِ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم عَنْ غُسْلِهَا مِنَ الْمَحِيضِ، فَأَمَرَهَا كَيْفَ تَغْتَسِلُ، قَالَ: «خُذِي فِرْصَةً مِنْ مِسْكٍ، فَتَطَهَّرِي بِـهَا». قَالَتْ: كَيْفَ أَتَطَهَّرُ؟ قَالَ: «تَطَهَّرِي بِـهَا». قَالَتْ: كَيْفَ؟ قَالَ: «سُبْحَانَ اللهِ، تَطَهَّرِي». فَاجْتَبَذْتُهَا إِلَيّ،َ فَقُلْتُ: تَتَبَّعِي بِـهَا أَثَرَ الدَّمِ.
(10) АЁЛ КИШИНИНГ ҲАЙЗДАН (КЕЙИНГИ) ҒУСЛИДА ТАРОҚ ИШЛАТИШИ ҲАҚИДА
(10) بَاب: امْتِشَاطِ الْمَرْأَةِ عِنْدَ غُسْلِهَا مِنَ الْمَحِيضِ
211.316 Урвадан ривоят қилинади:
«Оиша розияллоҳу анҳо: «Видолашув ҳажида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга эҳром боғладим. Мен таматтуъ* қилган, лекин ҳадий* етаклаб келмаганлардан эдим», деди.
У ўзининг ҳайз кўриб, арафа кечаси кирганда ҳам пок бўлмаганини билгач: «Эй Аллоҳнинг Расули, бу кеча арафа кечаси, мен эса фақат умрага таматтуъ қилган эдим», деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Сочингни ёзиб, тараниб ол ва умрангдан тийил», дедилар.
(Оиша айтади) «Шундай қилдим. Ҳажни адо қилиб бўлганимда ҳасба кечаси* Абдурраҳмонга буюрдилар, у мени ўзим адо этишга қасд қилган умрам ўрнига Танъимдан* умра қилдирди».
* Таматтуъ – ҳажнинг уч туридан бири. Бунда ҳаж қилмоқчи бўлган одам эҳромга кираётган пайтида аввал умра қилишни, умрадан кейин эса ҳаж кунларигача эҳромдан чиқиб юришни ният қилади. Ҳаж кунлари келганда яна эҳром боғлаб, ҳажни адо этади.
* Ҳадий – ҳожи ёки умра қилувчи ҳарам ҳудудида сўйиш учун олиб келган қурбонлик. Одатда, туя, қорамол, қўй ёки эчкилар ҳадий бўлади.
* Ҳасба кечаси – Муҳассабда туналадиган кеча. Муҳассаб – Макка билан Мино орасидаги водийнинг номи бўлиб, ҳожилар ҳаж амалларини тугатиб, Минодан қайтишда ўша ерда тунаб қолишади.
* Танъим – Мадинага юришда Маккага яқин бир жойнинг номи бўлган. У ер ҳозирда Макка шаҳрининг ичига кириб кетган бўлиб, Оиша розияллоҳу анҳо номидаги масжид шу ерда жойлашган. Бу ер умра учун эҳром боғланадиган мийқот ҳисобланади.
211/316 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: أَهْلَلْتُ مَعَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فِي حَجَّةِ الْوَدَاعِ، فَكُنْتُ مِمَّنْ تَـمَتَّعَ وَلَمْ يَسُقِ الْهَدْيَ، فَزَعَمَتْ أَنَّهَا حَاضَتْ، وَلَمْ تَطْهُرْ حَتَّى دَخَلَتْ لَيْلَةُ عَرَفَةَ، فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ، هَذِهِ لَيْلَةُ عَرَفَةَ، وَإِنّـَمَا كُنْتُ تَـمَتَّعْتُ بِعُمْرَةٍ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «انْقُضِي رَأْسَكِ، وَامْتَشِطِي، وَأَمْسِكِي عَنْ عُمْرَتِكِ» فَفَعَلْتُ، فَلَمَّا قَضَيْتُ الْحَجَّ، أَمَرَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ لَيْلَةَ الْحَصْبَةِ، فَأَعْمَرَنِي مِنَ التَّنْعِيمِ، مَكَانَ عُمْرَتِي الَّتِي نَسَكْتُ.
(11) АЁЛНИНГ ҲАЙЗ ҒУСЛИ ОЛДИДАН СОЧИНИ ЁЙИШИ ҲАҚИДА
(11) بَاب: نَقْضِ الْمَرْأَةِ شَعَرَهَا عِنْدَ غُسْلِ الْمَحِيضِ
212.317 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Зулҳижжанинг ҳилоли арафасида йўлга чиқдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким умрага эҳром боғлашни истаса, боғласин. Ҳадий атамаганимда эди, албатта умрага эҳром боғлар эдим», дедилар. Баъзилар умрага эҳром боғлади, баъзилар ҳажга эҳром боғлади. Мен умрага эҳром боғлаганлардан эдим. Арафа куни етиб келганида мен ҳайзли эдим. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга шикоят қилган эдим, у зот: «Умрангни қўй, сочингни ёйгин-да, тараниб ол ва ҳажга эҳром боғла», дедилар. Шундай қилдим. Ниҳоят, ҳасба кечаси келганида акам Абдурраҳмон ибн Абу Бакрни мен билан бирга жўнатдилар. Мен Танъимга чиқиб, умрам ўрнига бошқа бир умрага эҳром боғладим».
Ҳишом: «Буларнинг (олдинги умрани бузиш ва кейинги умрага эҳром боғлашнинг) ҳеч бири учун ҳадий ҳам, рўза ҳам, садақа ҳам (лозим) бўлмади», деди.
212/317 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: خَرَجْنَا مُوَافِينَ لِهِلَالِ ذِي الْحِجَّةِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُهِلَّ بِعُمْرَةٍ فَلْيُهْلِلْ، فَإِنِّي لَوْلَا أَنِّي أَهْدَيْتُ لَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ». فَأَهَلَّ بَعْضُهُمْ بِعُمْرَةٍ، وَأَهَلَّ بَعْضُهُمْ بِـحَجٍّ. وَسَاقَتِ الـحَدِيثَ وَذَكَرَتْ حَيْضَتَهَا، قَالَتْ: وَأَرْسَلَ مَعِي أَخِي عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ، فَخَرَجْتُ إِلَى التَّنْعِيمِ، فَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ. وَلَمْ يَكُنْ فِي شَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ هَدْيٌ وَلَا صَوْمٌ وَلَا صَدَقَةٌ.
(12) ҲАЙЗЛИ АЁЛ НАМОЗИНИНГ ҚАЗОСИНИ ЎҚИМАЙДИ
(12) بَاب: لَا تَقْضِي الْحَائِضُ الصَّلَاةَ
213.321 Муъоза шундай сўзлаб берди:
«Бир аёл Оиша розияллоҳу анҳога: «Бирортамиз пок бўлганида намозини ўтайдими?» деди. Шунда у: «Сен ҳаруриямисан? Биз Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам борликларида ҳайз кўрар эдик, бизга уни (намознинг қазосини ўқишни) буюрмас эдилар [ёки бундай қилмас эдик]», деди».
Изоҳ: Ҳарурия – хаворижларнинг номларидан бири. Хаворижлар Куфа яқинидаги Ҳаруро деган жойда тўпланиб, ҳазрати Алий розияллоҳу анҳуга қарши тил бириктирганлари сабабли улар шундай номланиб қолган.
213/321 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا: أَنَّ امْرَأَةً قَالَتْ: أَتَجْزِي إِحْدَانَا صَلَاتَهَا إِذَا طَهُرَتْ؟ فَقَالَتْ: أَحَرُورِيَّةٌ أَنْتِ؟ كُنَّا نَحِيضُ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَلَا يَأْمُرُنَا بِهِ، أَوْ قَالَتْ: فَلَا نَفْعَلُهُ.
(13) ҲАЙЗЛИ АЁЛ БИЛАН (ҲАЙЗ) КИЙИМИДАЛИГИДА БИРГА УХЛАШ ҲАҚИДА
(13) بَاب: النَّوْمِ مَعَ الْحَائِضِ وَهْيَ فِي ثِيَابِـهَا
214.322 Абу Саламанинг қизи Зайнаб шундай сўзлаб берди:
«Умму Салама розияллоҳу анҳо: «Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан хамийла ичида ётганимда ҳайз кўриб қолдим. Секин суғурилиб, ундан чиқдим-да, ҳайз кийимларимни олиб кийдим. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: «Нифос кўрдингми?» дедилар. «Ҳа», дедим. Мени ёнларига чақириб, ўзлари билан бирга хамийлага* киритдилар», деди.
У менга айтдики, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рўзадор ҳолларида уни ўпар эканлар.
(У яна шундай деди:) «Мен ва Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам жунубликда бир идишдан ғусл қилар эдик».
Изоҳ: Бу ва бошқа бир неча ҳадисларда «нифос» деб келган сўзлар ҳайзни англатади. Буни 298-ҳадисдан бошланган бобнинг номидан ҳам кўриш мумкин. Бу боб «Ҳайзни нифос деб аташ тўғрисида» деб аталади.
214/322 - عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا حَدِيث حَيْضِهَا وَهِيَ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي الْخَمِيلَةِ، ثُمَّ قَالَتْ فِي هَذِهِ الرِّوَايَةِ: إنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُقَبِّلُهَا وَهُوَ صَائِمٌ.
(14) ҲАЙЗ КЎРГАН АЁЛНИНГ ИККИ ҲАЙИТ ВА МУСУЛМОНЛАР ДУОСИ(ПАЙТИ)ДА ҲОЗИР БЎЛИШИ ВА НАМОЗГОҲДАН ЧЕТДА ТУРИШИ ҲАҚИДА
(14) بَاب: شُهُودِ الْحَائِضِ الْعِيدَيْنِ
215.324 Ҳафса розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Бўйқизларимизни иккала ҳайит намозига чиқишдан ман қилар эдик. Бир аёл келиб, Бану Халафнинг қасрига* тушди. У ўз опаси ҳақида гапира кетди. Опасининг эри Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга ўн икки марта ғазотга чиққан экан: «Опам олтитасида у билан бирга бўлган. У «Биз жароҳатланганларни даволар, беморларга қарар эдик», дерди. Опам Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Бирортамизнинг ёпинчиғи бўлмаса, (ийдгоҳга) чиқмаса гуноҳ бўладими?» деб сўрабди. У зот: «Унга дугонаси ёпинчиғидан бериб турсин, яхшиликда ва мусулмонларнинг дуоларида қатнашсинлар», дебдилар».
Умму Атийя келганида: «(Буни) Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитганмисан?» деб сўрадим. У бундай деди: «Отам фидо бўлсин, ҳа, – у у зотни «отам фидо бўлсин», демасдан эсламасди – мен у зотнинг «Бўйқизлар ва парданишинлар [ёки «парда ортидаги бўйқизлар»] ҳамда ҳайз кўрганлар яхшиликда, мусулмонларнинг дуоларида қатнашишсин, ҳайз кўрганлар намозгоҳдан четда туришсин», деганларини эшитганман». Ҳайз кўрганлар ҳам(қатнашади)ми?» дедим. Шунда у: «Ахир у (ҳайзли аёл) Арафот ва ҳоказо-ҳоказоларга қатнашмайдими?» деди».
* Бану Халафнинг қасри Басрада бўлган.
Изоҳ: Бу ҳадисда «парданишин» деб таржима қилинган сўз араб тилида «заватул худур» деб келган. Илгари вояга етган қизлар учун алоҳида хона қилиб беришга шароит бўлмагани учун уйнинг бир тарафи уларга парда ёки шунга ўхшаган нарса билан бўлиб берилган. Ўша тўсилган жой «хидр» деб аталган.
215/324 - عَنْ أُمُّ عَطِيَّةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: سَـمِعْتُ رَسُولَ الله صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «يَـخْرُجُ الْعَوَاتِقُ وَذَوَاتُ الْخُدُورِ، وَالْحُيَّضُ، وَلْيَشْهَدْنَ الْخَيْرَ وَدَعْوَةَ الْمُؤْمِنِينَ، وَيَعْتَزِلُ الْحُيَّضُ الْمُصَلَّى».قِيلَ لَهَا آلْحُيَّضُ؟ فَقَالَتْ: أَلَيْسَ تَشْهَدُ عَرَفَةَ، وَكَذَا وَكَذَا!
(15) ҲАЙЗ КУНЛАРИДАН БОШҚА ПАЙТДАГИ САРИҚЛИК ВА БЎТАНА ҲАҚИДА
(15) بَاب: الصُّفْرَةِ وَالْكُدْرَةِ فِي غَيْرِ أَيَّامِ الْحَيْضِ
216.326 Умму Атийя розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Бўтана* ва сариқликни бирор нарса деб ҳисобламас эдик».
* Бўтана – хира, лойқасимон нарса.
216/ 326 – وَعَنْهَا رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كُنَّا لَا نَعُدُّ الْكُدْرَةَ وَالصُّفْرَةَ شَيْئًا.
(16) ИФОЗА ТАВОФИДАН КЕЙИН ҲАЙЗ КЎРГАН АЁЛ ҲАҚИДА
(16) بَاب: الْمَرْأَةِ تَحِيضُ بَعْدَ الْإِفَاضَةِ
217.328 Амра бинт Абдурраҳмондан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалоллари Оиша розияллоҳу анҳо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: «Эй Аллоҳнинг Расули, София Сафийя бинт Ҳуяй ҳайз кўриб қолди», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳали у бизни ушлаб қолмаса эди! Сизлар билан бирга тавоф қилмаганмиди?» деб сўрадилар. «Ҳа, шундай», дейишди. «Йўлга чиқавер унда!» дедилар».
217/328 - عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا زَوْجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهَا قَالَتْ لِرَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّ صَفِيَّةَ بِنْتَ حُيَىٍّ قَدْ حَاضَتْ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «لَعَلَّهَا تَحْبِسُنَا، أَلَمْ تَكُنْ طَافَتْ مَعَكُنَّ». فَقَالُوا: بَلَى، قَالَ: «فَاخْرُجِي».
(17) НИФОСДА ВАФОТ ЭТГАН АЁЛЛАРГА ЖАНОЗА ЎҚИШ ВА БУНИНГ СУННАТИ ҲАҚИДА
(17) بَاب: الصَّلَاةِ عَلَى النُّفَسَاءِ وَسُنَّتِهَا
218.332 Самура ибн Жундуб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Бир аёл «қорин дарди»* билан вафот этди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг миёнида* туриб жаноза намозини ўқидилар».
* Ушбу ҳадисдаги «қорин дарди»ни уламолар турлича тушунишган. Баъзилар бу жумлада туғиш (яъни, туғиш оғир кечганлиги боис нифосида вафот этган аёл) назарда тутилган, дейишса, баъзилар у қорин оғриғининг ўзи, дейишган.
* Миёнида, яъни тананинг бел қисми рўпарасида туриб намоз ўқидилар. Бошқа далилларга кўра, Ҳанафий мазҳабида аёл бўлсин, эркак бўлсин, маййитнинг кўкси баробарида туриб жаноза ўқилишига фатво берилган.
218/332 - عَنْ سَـمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ رَضِيَ الله عَنْهُ: أَنَّ امْرَأَةً مَاتَتْ فِي بَطْنٍ، فَصَلَّى عَلَيْهَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم، فَقَامَ وَسَطَهَا.
(18)
(18) بَابٌ
219.333 Абдуллоҳ ибн Шаддоддан ривоят қилинади:
«Эшитишимча, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалоллари холам Маймуна ҳайзли бўлиб қолар ва намоз ўқимас экан. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг хумраларида* намоз ўқиб турганларида, у зотнинг саждагоҳлари рўпарасида чўзилиб ётар экан. (У айтардики) «Сажда қилганларида кийимларининг бир учи менга тегар эди».
Хумра – хурмо новдасидан тўқилган кичик жойнамоз, бўйрача.
219/333 - عَنْ مَيْمُونَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا زَوْجَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهَا كَانَتْ تَكُونُ حَائِضًا لَا تُصَلِّى، وَهْيَ مُفْتَرِشَةٌ بِحِذَاءِ مَسْجِدِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، وَهْوَ يُصَلِّي عَلَى خُمْرَتِهِ، إِذَا سَجَدَ أَصَابَنِي بَعْضُ ثَوْبِهِ.