Замзам суви нимани ният қилиб ичилса, ўша нарсага эришилади. Кимки касаллиги сабабли ичса, Аллоҳ унга шифо беради. Оч бўлгани боис ичса, Аллоҳ уни тўйдиради. Ҳожати учун ичса, Аллоҳ ҳожатини рўёбга чиқаради. Замзам суви барча касалликларга шифодир.
Дайламий ривояти.
* مَاءُ زَمْزَم لِمَا شُرِبَ لَهُ، مَنْ شَرِبَهُ لِمَرَضٍ شَفَاهُ اللهُ، أَوْ لِجُوعٍ أَشْبَعَهُ اللهُ أَوْ لِحَاجَةٍ قَضَاهَا اللهُ، مَاءُ زَمْزَمَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاء.
(رواه الديلمي)
Кимнинг қорни тўқ бўлиб, ён қўшнисиники оч бўлса ва унинг очлигини билиб туриб тунаса, менга имон келтирмабди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Баззор ривояти.
* مَا آمَنَ بِى مَنْ بَات شَبْعَانَ، وَجَارُهُ جَائِعٌ إلَي جَنْبِهِ، وَهوَ يَعْلَمُ بِهِ.
(رواه البزار عن أنس)
Бирор жамоа Аллоҳнинг уйларидан бир уйда Аллоҳнинг Китобини тиловат қилиб, ўзаро ўрталарида уни дарс қилиб ўқишса, ўша жамоага хотиржамлик тушади, уларни раҳмат қоплайди ва фаришталар ўраб олишади. Аллоҳ уларни ҳузуридагилари ичида зикр қилади.
Абу Довуд ривояти.
* مَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ وَيَتَدَارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ إِلاَّ نَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ وَحَفَّتْهُمُ الْمَلاَئِكَةُ وَذَكَرَهُمُ اللهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ.
(رواه أبو داود)
Бирор жамоа мажлисдан Аллоҳнинг зикрисиз ва Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) салавот айтмасдан тарқалишса, гўёки эшак ўлимтиги устидан (устидаги мажлисдан) тургандек тарқалишади. Мана шу мажлис улар учун ҳасрат-надомат бўлади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فَتَفَرَّقُوا عَنْ غَيْرِ ذِكْرِ اللهِ وَصَلاَةٍ على النبى صلى الله عليهِ وسلم، إِلاَّ كَأَنَّمَا تَفَرَّقُوا عَنْ جِيفَةِ حِمَارٍ وَكَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً.
(رواه أحمد عن أبي هريرة)
Аллоҳ менинг муҳаббатим ила йўғрилган банда қалбининг дўзахга тушишини ҳаром қилди.
* مَا اخْتَلطَ حُبِّى بِقَلْبِ عَبْدٍ إِلاَّ حَرَّمَ اللهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ.
(رواه أبو نعيم عن ابن عمر)
Модомики кишининг султонларга яқинлашиши зиёда бўлар экан, Аллоҳдан узоқлашиши ҳам ортади. Кишининг атбоъ (тобе)лари кўпаяр экан, шайтонлари ҳам зиёда бўлиб боради. Кишининг моли кўпайган сари (қиёматдаги) ҳисоби ҳам қаттиқлашади.
Убайд Ибн Умайр (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳинод ривояти.
* مَا ازْدَادَ رَجُلٌ مِنَ السُّلْطَانِ قُرْبًا إِلاَّ ازْدَادَ مِنَ اللهِ بُعْدًا، وَلاَ كثرَتْ أَتْبَاعُهُ إِلاَّ كثرَتْ شَيَاطِينُهُ، وَلاَ كثُرَ مَالُهُ إِلاَّ اشْتَدَّ حِسَابُهُ.
(رواه هناد عن عبيد بن عمير مرسلا)
Мўмин Аллоҳга тақво қилганидан кейин солиҳа хотинидан кўра яхшироқ бирор нарсадан фойда кўрмаган. Агар ўша хотинига бирор иш буюрса, эрига итоат қилади. Унга назар солса, хушнуд бўлади. Агар унинг ҳақида (Аллоҳни ўртага қўйиб) қасам ичса, у хотин ўша қасамни оқлайди. Эри уйда йўқлигида ўз нафси ва эрининг мол-мулкида садоқатли бўлади.
Ибн Можа ривояти.
* مَا اسْتَفَادَ الْمُؤْمِنُ بَعْدَ تَقْوَى اللهِ عز وجل خَيْرًا لَهُ مِنْ زَوْجَةٍ صَالِحَةٍ إِنْ أَمَرَهَا أَطَاعَتْهُ، وَإِنْ نَظَرَ إِلَيْهَا سَرَّتْهُ، وَإِنْ أَقْسَمَ عَلَيْهَا أَبَرَّتْهُ، وَإِنْ غَابَ عَنْهَا نَصَحَتْهُ فِي نَفْسِهَا وَمَالِهِ.
(رواه ابن ماجه)
Аллоҳ бирор пайғамбарни юборадиган ёки бирор халифани халифа қилса, унинг икки сирдоши бўлади. Бири яхшиликка буюриб, уни рағбатлантиради. Иккинчиси эса, ёмонликка буюриб, шунга рағбатлантиради. Аллоҳ сақлаганларгина бундан холидирлар.
Бухорий ривояти.
* مَا بَعَثَ اللهُ مِنْ نَبِّى، وَلاَ اسْتَخْلَفَ مِنْ خَلِيفَةٍ إِلاَّ لَهُ بِطَانَتَانِ: بِطَانَةٌ تَأْمُرُهُ بِالْمَعْرُوفِ، وَتَحُضُّهُ عَلَيْهِ، وَبِطَانَةٌ تَأْمُرُهُ بِالشَّرِّ، وَتَحُضُّهُ عَلَيْهِ فَالْمَعْصُومُ مَنْ عَصَمَه اللهُ تَعَالَى.
(رواه البخاري)
Уйим билан минбарим ораси жаннат боғларидан бир боғдир. Минбарим ҳавзим устидадир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا بَيْنَ بَيْتِى وَمِنْبَرِى رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ، وَمِنْبَرِى عَلَى حَوْضِى.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Қатъий туриб истиғфор айтган киши бир кунда ўша гуноҳига етмиш марта қайтса ҳам кечирилади.
Абу Бакр (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَا أَصَرَّ مَنِ اسْتَغْفَرَ، وَإِنْ عَادَ فِي الْيَوْمِ سَبْعِينَ مَرَّةً.
(رواه الترمذي عن أبي بكر)
Икки сур чалинишининг ораси қирқ йилдир. Сўнгра Аллоҳ таоло осмондан сув тушириб, кўкатлар ўсгани каби (инсонларни) ўстириб чиқаради. Инсонда нима нарса бўлса, (ҳаммаси) чириб битади. Фақат битта суяги, яъни думғазаси бутун қолади. Қиёмат куни халойиқ ўша думғазасидан тўплаб олинади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ва Муслим ривояти.
* مَا بَيْنَ النَّفْخَتَيْنِ أَرْبَعُونَ (ثُمَّ يُنْزِلُ اللهُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيَنْبُتُونَ كَمَا يَنْبُتُ الْبَقْلُ وَلَيْسَ مِنَ الإِنْسَانِ شَيْءٌ إِلاَّ يَبْلَى، إِلاَّ عَظْم وَاحِد وَهُوَ عَجْبُ الذَّنَبِ، وَمِنْهُ يُرَكَّبُ الْخَلْقُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه الخطيب ومسلم عن أبي هريرة)
Бандага динини йўқотиш мусибатидан сўнг кўзини йўқотиши энг қаттиқ мусибатдир. Бирор банданинг кўзи ожиз бўлиб қолса, ўша мусибатга сабр қилса, жаннатга киради.
Бурайда (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
* مَا أُصِيبَ عَبْدٌ بَعْدَ ذَهَابِ دِينِهِ بِأَشَدَّ مِنْ ذَهَابِ بَصَرِهِ، وَمَا ذَهَبِ بَصَرُ عَبْدٍ فَصبََرَ إِلاَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
(رواه الخطيب عن بريدة)
Бирор йигит кекса кишини ёши катта бўлгани учун ҳурмат қилса, Аллоҳ уни қариган чоғида ҳурмат қиладиганларни пайдо қилади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَا أَكْرَمَ شَابٌّ شَيْخًا لِسِنِّهِ، إِلاَّ قَيَّضَ اللهُ لَهُ مَنْ يُكْرِمُهُ عِنْدَ سِنِّهِ.
(رواه الترمذي عن أنس)
Киши қўли ила касб қилиб ризқини еганидан кўра яхшироқ таомни ея олмайди. Аллоҳнинг пайғамбари Довуд (алайҳиссалом) қўллари ила касб қилиб, рўзғор тебратганлар.
Миқдом (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ، وَإِنَّ نَبِيَّ اللهِ دَاوُدَ كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ.
(رواه البخاري عن المقدام)
Бирор банда намозида у ёқ-бу ёққа назар солса, Раббиси унга: «Эй одам боласи, қаёққа қараяпсан, Мен сен қараётган нарсадан яхшироқман», дейди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَا التَفَتَ عَبْدٌ قَطُّ فِي صَلاَتِهِ إِلاَّ قَالَ لَهُ رَبُّهُ: أَيْنَ تَلْتَفِتُ يَا ابْنَ آدَمَ؟ أَنَا خَيْرٌ مِمَّا تَلْتَفِتُ إِلَيْهِ.
(رواه البيهقي عن أبي هريرة)
Аллоҳ бандага бирор неъматни ато қилса-ю, ўша неъматга «Алҳамдулиллоҳ» деса, унинг шукрини адо қилибди. Иккинчи гал айтса, Аллоҳ унинг савобини янгилабди. Учинчи дафъа айтса, Аллоҳ унинг гуноҳларини кечирибди.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَا أَنْعَمَ اللهُ تَعَالَى عَلَى عَبْدٍ نِعْمَةً، فَقَالَ: (الْحَمْدُ للهِ) إلا أَدَّى شُكْرَهَا، فَإِنْ قَالَهَا الثَّانِيَةَ، جَدَّدَ اللهُ ثَوَابَهَا، فَإنْ قَالَهَا الثَّالِثَةَ غَفَرَ اللهُ لَهُ ذُنُوبَهُ.
(رواه البيهقي عن جابر)
Кишининг аҳлига, фарзандларига, хизматкорларига қилган инфоқ-эҳсони ҳам садақадир.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا أَنْفَقَ الرَّجُلُ فِي بَيْتِهِ وَأَهْلِهِ وَوَلِدِهِ وَخَدَمِهِ فَهُوَ لَهُ صَدَقَةٌ.
(رواه الطبراني عن أبي أمامة)
Мусулмон киши биродарига ҳикматли сўздан кўра афзалроқ ҳадя бера олмайди. Ўша ҳикмат сабабли Аллоҳ ундаги ҳидоятни зиёда қилади ёки тубанликдан қайтаради.
Ибн Амр (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَا أَهْدَى الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ لأِخِيهِ هَدِيَّةً أَفْضَلَ مِنْ كَلِمَةِ حِكْمةٍ يَزِيدُهُ اللهُ بِهَا هُدًى، أَوْ يَرُدُّهُ عَنْ رَدًى.
(رواه البيهقي عن ابن عمرو)
Мусулмон киши бирор кулфат, касаллик, ғам-қайғу, озор ёки ташвишга мубтало бўлса, ҳатто бирор тикан кирса ҳам, ўша сабабли Аллоҳ унинг хатоларини ўчиради.
Абу Саид Худрий ва Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا يُصِيبُ الْمُسْلِمُ مِنْ نَصَبٍ، وَلا وَصَبٍ، وَلا هَمٍّ، وَلا حزنٍ، وَلا أَذًى وَلا غَمٍّ، حَتَّى الشَّوْكَةِ يُشَاكُهَا إِلاَّ كَفَّرَ اللهُ بِهَا مِنْ خَطَايَاهُ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبِى سعيد الخدري وأبِي هريرة)
Аллоҳ йўлида дўстлашганларнинг энг афзали дўстига муҳаббати кучли бўлганидир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَا تَحَابَّ اثْنَانِ فِي اللهِ تَعَالَى إِلاَّ كَانَ أَفْضَلُهُمَا أَشَدّهُمَا حُبًّا لِصَاحِبِهِ.
(رواه البخاري عن أنس)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: Инсонлар ичида ўзимдан кейин эркакларга аёллардан кўра зарарлироқ фитнани қолдирмадим.
Усома (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَا تَرَكْتُ بَعْدِى فِي النَّاسِ فِتْنَةً أَضَرَّ عَلَى الرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ.
(رواه الترمذي عن أسامة)
Икки киши Аллоҳ йўлида дўст бўлишса, Аллоҳ икковларига курси қўйиб, унга ўтқазиб, ҳисоб-китоб қилишдан холи қолдиради.
Муоз (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا تَحَابَّ رَجُلاَنِ فِي اللهِ تَعَالَى إِلاَّ وَضَعَ اللهُ لَهُمَا كُرْسِيًّا فَأُجْلِسَا عَلَيْهِ حَتَّى يَفْرَغَ اللهُ مِنَ الْحِسَابِ.
(رواه الطبراني عن معاذ)
Агар Жаброил (алайҳиссалом) келсалар, мана бу икки дуони қилишга буюрардилар: «Аллоҳуммарзуқний тоййибан вастаъмилний солиҳан» (Ё Аллоҳ, мени пок нарса ила ризқлаб, солиҳ нарсага амал қиладиганлардан айлагин).
Ҳанзала (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* مَا جَاءَنِى جِبْرِيلُ إِلاَّ أَمَرَنِى بِهَاتَيْنِ الدَّعْوَتَيْنِ: (اللَّهُمَّ ارْزُقْنِى طَيِّبًا، وَاسْتَعمِلْنِى صَالِحًا.
(رواه الحكيم عن حنظلة)
Бирор қавм Аллоҳни зикр қилиб ўтиришса, бир жарчи осмондан нидо қилиб: «Мағфират қилинган ҳолда туринглар», деб айтади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Зиё ривояти.
* مَا جَلَسَ قَوْمٌ يَذْكُرُونَ اللهَ تَعَالَى، إِلاَّ نَادَاهُمْ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ (قُومُوا مَغْفُورًا لَكُمْ).
(رواه الضياء عن أنس)
Илм ҳалимликка жамлангани каби, бирор нарса бошқасига ундан афзал ҳолда жамлана олмайди.
Табароний ривояти.
* مَا جُمِعَ شَىءٌ إِلَى شَىْء أَفْضَل مِنْ عِلْمٍ إِلَى حِلْمٍ.
(رواه الطبراني)
Мусулмон киши зиммасидаги ҳақ шуки, агар унинг васият қилинадиган нарсаси бўлиб, икки кеча тунайдиган бўлса, ёнида васияти ёзилган бўлиши лозим.
Абдуллоҳ ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا حَقُّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ لَهُ شَيْءٌ يُوصى فِيهِ، يَبِيتُ لَيْلَتَيْنِ إِلاَّ وَوَصِيَّتُهُ مَكْتُوبَةٌ عِنْدَهُ.
(رواه البخاري ومسلم عن عبد الله بن عمر)
Ким истихора қилса, ҳасратда қолмайди. Ким маслаҳатлашса, пушаймон бўлмайди. Рўзғорда иқтисод қилиб, ўртачаликни лозим тутган киши камбағал бўлмайди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا خَابَ مَنِ استَخَارَ، وَلاَ نَدِمَ مَنِ اسْتَشَارَ، وَلاَ عَالَ مَنِ اقْتَصَدَ.
(رواه الطبراني عن أنس)
Бирор киши уйидан илм талабида чиқса, Аллоҳ унга жаннатга бориладиган йўлни осон қилиб қўяди.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Табароний ривояти.
* مَا خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ بَيْتِهِ يَطْلُبُ عِلْمًا إِلاَّ سَهَّلَ اللهُ لَهُ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ.
(رواه الطبراني عن السيدة عائشة)
Хизматкоринг ишидан нимани енгиллатсанг, ўша нарса қиёмат куни тарозингда сен учун ажр бўлади.
Байҳақий ривояти.
* مَا خَفَّفْتَ عَنْ خَادِمِكَ مِنْ عَمَلِهِ فَهُوَ أَجْرٌ لَكَ فِي مَوَازِينِكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه البيهقي)
Аллоҳ Ерда ақлдан кўра озроқ бирор нарса яратмади. Чунки ердаги ақл қизил фосфордан ҳам озроқдир.
Муоз (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Асокир ривояти.
* مَا خَلَقَ اللهُ فِي الأرْضِ شَيْئًا أَقَلَّ مِنَ الْعَقْلِ، وَإِنَّ العَقْلَ فِي الأرْضِ أَقَلّ مِنَ الْكِبْرِيتِ الأحمَرِ.
(رواه ابن عساكر عن معاذ)
Аллоҳ бандасига дунёда зоҳид бўлишдан ва қорнию фаржи хусусида иффатли бўлишдан кўра афзалроқ нарсани зийнат қилмаган.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Абу Нуайм ривояти.
* مَا زَانَ اللهُ الْعَبْدَ بِزِينَةٍ أَفْضَلَ مِنْ زَهَادَةٍ فِي الدُّنْيَا وَعَفَافِ بَطْنِهِ وَفَرْجِهِ.
(رواه أبو نعيم عن ابن عمر)
Жаброил (алайҳиссалом) менга қўшни ҳақида жуда кўп васият қилганларидан мен ўша қўшни меросхўр бўлиб қолса керак, деб гумон этиб қолдим.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِى بِالْجَارِ، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ.
(رواه الشيخان عن السيدة عائشة)
Мўминнинг дунёдан чиқиши (ўлиши)нинг мисолини худди гўдакнинг онасидан чиқиши (туғилиши)га ўхшатдим. У зулматдан ва ғамликдан дунё роҳатига чиқади.
Ҳаким ривояти.
* مَا شَبَّهْتُ خُرُوجَ الْمُؤْمِنِ مِنَ الدُّنْيَا، إِلاَّ مِثْلَ خُرُوجِ الصَّبِىِّ مِنْ أُمِّهِ، مِنْ ذَلِكَ الْغَمِّ وَالظُّلُمَةِ إِلَى روحِ الدُّنْيَا.
(رواه الحكيم)
Сизлардан бирортангизнинг уйида битта Муҳаммад ва иккита Муҳаммад, борингки, учта Муҳаммад исмли киши бўлса, зарари йўқ.
Усмон Умарий (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Саид мурсал ҳолда қилган ривояти.
* مَا ضَرَّ أَحَدَكُمْ لَوْ كَانَ فِي بَيْتِهِ: مَحَمَّدٌ، مُحَمَّدَانِ، وَثَلاَثَةٌ.
(رواه ابن سعيد عن عثمان العمري مرسلا)
Модомики Аллоҳнинг бандасига берган неъмати катталашса, унга одамларнинг харажати ҳам зиёдалашади. Ким ана шу таъминот масъулиятини кўтара олмаса, бу улуғ неъматнинг заволга кетишига рўбарў бўлибди.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَا عَظُمَتْ نِعْمَةُ الله عَلَى عَبْدٍ إلاّ اشْتَدَّتْ علَيْهِ مَؤُونَةُ النَّاسِ، فَمَنْ لَمْ يَحْتَمِلْ تِلْكَ الْمَؤُونَةَ فَقَدْ عَرّضَ تِلْكَ النِّعْمَةَ لِلزَّوَالِ.
(رواه ابن أبِى الدنيا عن السيدة عائشة)
Аллоҳ бирор бандаси қилиб қўйган гуноҳига надомат этаётганини билса, истиғфор айтишидан олдин унинг гуноҳларини кечириб юборади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَا عَلِمَ اللهُ مِنْ عَبْدٍ نَدَامَةً عَلَى ذَنْبٍ إِلاّ غَفَرَ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَسْتَغْفِرَهُ.
(رواه الحاكم عن عائشة)
Бирор нарсада мулойимлик бўлса, уни зийнатлайди. Бирор нарсадан ўша мулойимлик тортиб олинса, хунук қилади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Зиё ривояти.
* مَا كَانَ الرِّفْقُ فِي شَىْءٍ إِلاّ زَانَهُ، وَلاَ نُزِعَ مِنْ شَىْءِ إِلا شَانَهُ.
(رواه الضياء عن أنس)
Одамлар сендан содир бўлишини кўриб қолишларини ёмон кўрган ишингни, ўзинг холи қолганингда ҳам қилма.
Усома ибн Шарик (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Ҳиббон ривояти.
* مَا كَرِهْتَ أَنْ يَرَاهُ النَّاسُ مِنْكَ فَلاَ تَفْعَلْهُ بِنَفْسِكَ إِذَا خَلَوْتَ.
(رواه ابن حبان عن أسامة بن شريك)
Мен ва дунёнинг мисоли худди дунёдаги отлиққа ўхшайдики, у дарахт остида сояланиб, сўнгра у ерни тарк қилиб кетгандекдир.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан Термизий ривояти.
* مَا لِي وَلِلدُّنْيَا، مَا أَنَا فِي الدُّنْيَا إِلاّ كَرَاكِبٍ اسْتَظَلَّ تَحْتَ شَجَرَةٍ، ثُمَّ رَاحَ وَتَرَكَهَا.
(رواه الترمذي عن ابن مسعود)
Бир киши бирор дуони айтса, Аллоҳ шу дуода сўраган нарсасини беради ёки ўша миқдоридаги ёмонликни ундан тўсади, модомики у ўша дуосида гуноҳ нарсани ёки қариндош-уруғчилик ришталарини узишни сўрамаса.
Аҳмад ривояти.
* مَا مِنْ أَحَدٍ يَدْعُو بِدُعَاءٍ إِلاَّ آتَاهُ اللهُ مَا سَأَلَ، أَوْ كَفَّ عَنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهُ، مَا لَمْ يَدْعُ بِإِثْمٍ أَوْ بِقَطِيعَةِ رَحِمٍ .
(رواه أحمد)
Бир киши ўн ва ундан юқорироқ ададдаги одамларга бошлиқ бўлса, қиёмат куни кишан ва занжирда келади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَا مِنْ أَحَدٍ يُؤَمَّرُ عَلَى عَشَرَةٍ فَصَاعِدًا، إلا جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي الأصْفَادِ وَالأَغْلاَلِ.
(عن أبي هريرة)
Бирор киши жаннатга кирганидан кейин дунёга қайтишни истамайди. Фақат шаҳид одам кароматларни кўргач, дунёга қайтиб бориб, у ерда яна ўн марта ўлишни орзу қилади.
Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ أَحَد يَدْخُلُ الْجَنَّةَ يُحِبُّ أَنْ يُرْجِعَ إِلَى الدُّنْيَا إلاَّ الشَّهِيدُ يَتَمَنَّى أَنْ يَرْجِعَ إِلَى الدُّنْيَا فَيُقْتَلَ عَشْرَ مَرَّاتٍ لِمَا يَرَى مِنَ الْكَرَامَةِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أنس بن مالك رضى الله تعالى عنهم)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Бирор киши «Ла илаҳа иллаллоҳ ва анна Муҳаммадар Росулуллоҳ», деб сидқидилдан гувоҳлик берса, Аллоҳ у кишига дўзахни ҳаром қилади, деб айтганларида, Муоз ибн Жабал: «Ё Аллоҳнинг Расули! Одамлар хурсанд бўлишлари учун буни уларга хабар берайми?» деганларида, Расулуллоҳ: «Йўқ, бундай қилсанг, ўша нарсага суяниб, амал қилмай қўйишади», дедилар.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ، إِلاَّ حَرَّمَهُ اللهُ عَلَى النَّارِ، قَالَ مَعَاذُ بْن جَبَلٍ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَفَلاَ أُخْبِرُ النَّاسَ فَيَسْتَبْشِرُوا؟ قَالَ: إِذن يَتَّكِلُوا.
(رواه الشيخان)
Одам тўлдирадиган идишларнинг энг ёмони қорнидир. Одам боласига белини тиклаш учун бир нечта луқма кифоя қилади. Агар бунинг иложи бўлмаса, қорнининг учдан бири овқатга, учдан бири ичимликка ва учдан бири нафас олиш учундир.
Термизий ривояти.
* مَا مَلأَ آدَمِيٌّ وِعَاءً شَرًّا مِنْ بَطْنِهِ، بِحَسْبِ ابنِ آدَمَ لُقَيْمَاتٌ يُقِمْنَ صُلْبَهُ، فَإِنْ كَانَ لاَ مَحَالَةَ فَاعِلاً، فَثُلُثٌ لِطَعَامِهِ، وَثُلُثٌ لِلشَرَابِهِ، وَثُلُثٌ لِنَفَسِهِ.
(رواه الترمذي)
Бир киши бу умматнинг бирор ишида бошлиқ бўлса-ю, улар ўртасида адолат қилмаса, Аллоҳ уни дўзахга боши билан ташлайди.
Маъқал ибн Синон ривояти.
* مَا مِنْ أَحَدٍ يَكُونُ عَلَى شَىءٍ مِنْ أُمُورِ هَذِهِ الأمَّةِ فَلاَ يَعْدِل بَيْنَهُمْ إِلاَّ كَبَّهُ اللهُ تَعَالَى فِي النَّارِ.
(رواه معقل بن سنان)
Ютиладиган нарсалар ичида Аллоҳ таолога банда ғазабини ютиб, ўзини босиб олганидан кўра маҳбуброқ нарса йўқдир. Киши ғазабини батамом тўхтатса, Аллоҳ унинг ичини имонга тўлдиради.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَّ إلَى الله تَعَالَى مِنْ جُرْعَةِ غَيْظٍ يَكْظِمُهَا عَبْدٌ، مَا كَظَمَهَا عَبْدٌ إِلاَّ مَلأَ اللهُ تَعَالَى جَوْفَهُ إِيْمَانًا.
(رواه ابن أبي الدنيا عن ابن عباس)
Банда «Алоҳумма инний асъалукал муъафата фид дуня вал ахироҳ» (Ё Аллоҳ, Сендан дунё ва охиратда офиятни сўрайман), деб қилган дуосидан афзалроқ дуони қила олмайди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* مَا مِنْ دَعْوَةٍ يَدْعُو بِهَا الْعَبْدُ أَفْضَلُ مِنْ: (اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْمُعَافَاةَ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ).
(رواه ابن ماجه عن أبِي هريرة)
Аллоҳ таоло қариндош-уруғчилик ришталарини узиш, хиёнат ва ёлғоннинг жазосини бу дунёда ҳам тезлатади, охиратга ҳам олиб қўяди. Савоби тез бериладиган тоат – бу қариндош-уруғчилик ришталарини тиклашдир. Чунки ўзаро алоқани тикласа, хонадон аҳли фожир бўлсалар ҳам, мол-дунёси кўпайиб, сони ҳам ошиб боради.
Табароний ривояти.
* مَا مِنْ ذَنْبٍ أَجْدَرُ أَنْ يُعَجِّل الله تَعَالَى لِصَاحِبِهِ العُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا مَعَ مَا يَدَّخِرُهُ لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ قَطِيعَةِ الرَّحِمِ، وَالْخِيَانَةِ، وَالْكَذِبِ، وَإِنَّ أَعْجَلَ الطَّاعَة ثَوَابًا لَصِلَةُ الرَّحِمِ، حَتَّى إِنَّ أَهْلَ الْبَيْتِ لَيَكُونُونَ فَجَرَةً، فَتَنْمُوا أَمْوَالَهُمْ، وَيَكْثُرُ عَدَدُهُمْ، إِذَا تَوَاصَلوا.
(رواه الطبراني)
Бирор гуноҳ бўлса, Аллоҳ ҳузурида унинг кечирилиши бордир. Лекин ёмон хулқники ундай эмас. Чунки бирор гуноҳини кечирса ҳам, ундан ёмонига қайтиб тураверади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан қилинган ривоят.
* مَا مِنْ ذَنْبٍ إِلاَّ وَلَهُ عِنْد اللهِ تَوْبَةٌ إِلاَّ سُوءُ الْخُلُقِ، فَإِنَّهُ لاَ يَتُوبُ مِنْ ذَنْبٍ إِلاَّ رَجَعَ إِلى مَا هُوَ شَرٌّ مِنْهُ.
(عن السيدة عائشة)
Бирор киши қандайдир экинни экса, Аллоҳ унга ўша экиндан чиққан меванинг миқдорича ажр ёзади.
Абу Айюб (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَا مِنْ رَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْسًا إِلاَّ كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الأجْرِ قَدْرَ مَا يَخْرُجُ مِنْ ثَمَرِ الْغَرْسِ.
(عن أبِي أيوب)
Бир киши бирор қавмга келса-ю, унга ўзи рози бўлгунича бағрикенглик қилишса, уларга ҳам Аллоҳнинг розилиги ҳақ бўлади.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا مِنْ رَجُلٍ يَأْتِى قَومًا وَيوسِعُونَ لَهُ حَتَّى يَرْضَى إِلاَّ كَانَ حَقًّا عَلَى اللهِ رِضَاهُمْ.
(رواه الطبراني عن أبي موسى)
Бирор волий мусулмонлар устида бошлиқлик қилса ва уларни алдаган ҳолда вафот этса, Аллоҳ унга жаннатни ҳаром қилади.
Маъқал ибн Ясор Музаний (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ وَالٍ يَلِي رَعِيَّةً مِنَ الْمُسْلِمِينَ، فَيَمُوت وَهُوَ غَاشٌّ لَهُمْ إِلاَّ حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ.
(رواه الشيخان عن معقل بن يسار المزني)
Бирор банда қарзини узишга ҳақиқий ният қилса, Аллоҳдан у киши учун ёрдам бўлади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Аҳмад ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ كَانَتْ لَهُ نِيَّةٌ فِي أَدَاءِ دَيْنِهِ إِلاَّ كَانَ لَهُ مِنَ اللهِ عَوْنٌ.
(رواه أحمد عن عائشة)
Аллоҳ бирор қулини халойиқ устидан гапи ўтадиган бошлиқ этса-ю, у уларга яхшиликни истамаса, жаннат ҳидини топмайди.
Маъқал ибн Ясор Музаний (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ يسْتَرْعيه اللهُ رَعِيَّةً فَلَمْ يَحُطْهَا بِنَصِيحَةٍ إِلاَّ لَمْ يَجِدْ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ.
(رواه البخاري ومسلم عن معقل بن يسار المزني)
Аллоҳ мен ила юборган ҳидоят ва илм худди ерга ёққан мўл ёмғирга ўхшайди. У ернинг шундай танланган бўлаклари борки, сувни қабул қилиб, кўплаб ўт-ўланларни ўстиради. Яна у ернинг қаттиқ бўлаклари борки, сувни ўзида ушлаб қолиши сабабли Аллоҳ инсонларга манфаат беради. Одамлар у сувдан ичиб, ҳайвонларини ҳам ичириб, экинларини суғоришади. Яна ернинг шундай бўлаклари борки, у текис бўлиб, сувни ҳам ушламайди, ўт-ўланни ҳам ўстирмайди. Аввалгиси, яъни сувни қабул қилиб ёки ўзида ушлаб қолиб, бошқаларга фойдаси тегадиган ернинг мисоли Аллоҳнинг динида фақиҳ бўлиб, Аллоҳ мени юборган нарсада фойдаси тегиб, ўзи таълим олиб, бошқаларга ҳам ўргатадиган кишидир. Кейингиси, яъни сув ушламайдиган ернинг мисоли бундай илмга бошини ҳам кўтариб қўймайдиган ва Аллоҳ менга юборган ҳидоятни қабул этмайдиган кишидир.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий, Муслим ва Насоий ривояти.
* مَثَلُ مَا بَعَثَنِي اللهُ بِهِ مِنَ الْهُدَى وَالْعِلْمِ كَمَثَلِ الْغَيْثِ الْكَثِيرِ، أَصَابَ أَرْضًا، فَكَانَ مِنْهَا نَقِيَّةٌ قَبِلَتِ الْمَاءَ فَأَنْبَتَتِ الْكَلأ وَالْعُشْبَ الْكَثِيرَ، وَكَانَتْ مِنْهَا أَجَادِبُ أَمْسَكَتِ الْمَاءَ فَنَفَعَ اللهُ بِهَا النَّاسَ، فَشَرِبُوا وَسَقَوْا وَزَرَعُوا وَأَصَابَ مِنْهَا طَائِفَةٌ أُخْرَى، إِنَّمَا هِيَ قِيعَانٌ لاَ تُمْسِكُ مَاءً وَلاَ تُنْبِتُ كَلأً، فَذَلِكَ مَثَلُ مَنْ فَقُهَ فِي دِينِ اللهِ وَنَفَعَهُ مَا بَعَثَنِي اللهُ بِهِ. فَعَلِمَهُ وَعَلَّمَهُ، وَمَثَلُ مَنْ لَمْ يَرْفَعْ بِذَلِكَ رَأْسًا، وَلَمْ يَقْبَلْ هُدَى اللهِ الَّذِي أُرْسِلْتُ بِهِ.
(رواه الشيخان والنسائي عن أبي موسى)
Қайси бир киши ота-онасининг юзига раҳм ва шафқат назари билан қараса, Аллоҳ унинг учун мақбул ва мабрур ҳаж амалини бажарган, деб ёзиб қўяди.
Рофеъий ривояти.
* مَا مِنْ رَجُلٍ يَنْظُرُ إِلَى وَجْهِ وَالِدَيْهِ نَظْرَةَ رَحْمَةٍ، إلا كَتَبَ اللهُ لَهُ بِهَا حَجَّةً مَقْبُولَةً مَبْرُورَةً.
(رواه الرافعي)
Бандалар ҳар тонг оттирганида бир жарчи нидо қилиб: «Эй халойиқ, Малик ва Қуддус сифатли Зот – Аллоҳга тасбеҳ айтинглар», дейди.
Зубайр (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Сунний ривояти.
* مَا مِنْ صَبَاحٍ يُصْبِحُ الْعِبَادُ فِيهِ إلا وَصَارِخٌ يَصْرُخُ: أَيُّهَا الْخَلاَئِقُ (سَبِّحُوا الْمَلِكَ الْقُدُّوسَ).
(رواه ابن السني عن الزبير)
Бирор кимса дунёда танийдиган киши қабри олдидан ўтса ва унга салом берса, қабрдаги киши уни таниб, саломига алик олади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ يَمرُّ بِقَبْرِ رَجُلٍ كَانَ يَعْرِفْهُ فِي الدُّنْيَا فَيُسَلَّمُ عَلَيْهِ إِلا عَرَفَهُ وَرَدَّ عَلَيْهِ السَّلاَمَ.
(رواه الخطيب عن أبي هريرة)
Бирор банда касаллик сабабли йиқилса, Аллоҳ уни бу йиқилишидан пок ҳолда турғизади.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ يُصْرَعُ صَرْعَةً مِنْ مَرَضٍ إِلاَ بَعَثَهُ اللهُ مِنْهَا طَاهِرًا.
(رواه الطبراني عن أبي أمامة)
Умматимдан бирор банда менга чин кўнгилдан бир салавот айтса, Аллоҳ таоло унга ўнта салавот айтади, ўнта яхшилик ёзади ва ундан яна ўнта ёмонликни ўчиради.
Абу Нуайм ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ أُمَّتِى يُصَلِّي عَلَىَّ صَلاَةً صَادِقًا بِهَا مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ، إِلا صَلَّى اللهُ تَعَالَى عَلَيْهِ بِهَا عَشْرَ صَلَوَاتٍ، وَكَتَبَ لَهُ بِهَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ، وَمَحَا عَنْهُ بِهَا عَشْرَ سَيِّئَاتٍ.
(رواه أبو نعيم)
Бирор банда дунёда бир даража кўтарилишни хоҳлаб, ҳақиқатда кўтарилса, Аллоҳ таоло ундан кўра улканроқ ва юксакроқ даражада уни охиратда пастлатиб қўяди.
Табароний ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ يُرِيدُ أَنْ يَرْتَفِعَ فِي الدُّنْيَا دَرَجَةً فَارْتَفَعَ إلا وَضَعَهُ اللهُ تَعَالَى فِي الآخِرَةِ دَرَجَةً أَكْبَرَ مِنْهَا وَأَطْوَلَ.
(رواه الطبراني)
Бирор банда менга салавот айтса, фаришталар унга ҳам салавот айтишади. Шундай экан, хоҳласа уни озайтирсин, хоҳласа кўпайтирсин.
Омир ибн Рабиа (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ يُصَلِّي عَلَيَّ إِلاَّ صَلَّتْ عَلَيْهِ الْمَلائِكَةُ مَا دَامَ يُصَلِّي عَلَيَّ فَلْيُقِلَّ العَبْدُ مِنْ ذَلِكَ أَوْ لِيُكْثِرْ.
(رواه أحمد عن عامر بن ربيعة)
Бирор мусулмон банда биродари ҳақига ғойибдан дуо қилса, фаришта унга: «Сенга ҳам у биродаринг учун қилган дуойинг каби (дуо) бўлсин», дейди.
Муслим ва Абу Довуд ривояти.
* مَا مِنْ عَبْدٍ مُسْلِمٍ يَدْعُو لأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ إِلاَّ قَالَ الْمَلَكُ: (وَلَكَ بِمِثْلِ ذَلِكَ).
(رواه مسلم وأبو داود)
Мусулмон қозилардан бирор қози йўқки, у билан бирга икки фаришта бўлмаса, у ҳақдан бошқа йўлни хоҳламаса, уни ҳақ йўлга чорлаб туришади. Борди-ю, ҳақдан бошқа йўлни истаб, унга киришса, ҳалиги икки фаришта узоқлашиб, уни ўзига топшириб қўйишади.
Имрон (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَا مِنْ قَاضٍ مِنْ قُضَاةِ الْمُسْلِمِينَ إلاَّ وَمَعَهُ مَلَكَانِ يُسَدِّدَانِهِ إلَى الْحَقِّ مَا لَمْ يُرِدْ غَيرَهُ فَإذَا أرَادَ غيْرَهُ مُتَعَمِّدًا تَبَرَّأَ مِنْهُ الْمَلَكَانِ وَوَكَلاَهُ إلَى نَفْسِهِ.
(رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ عَنْ عِمْرَانَ)
Бандалар ҳар тонг оттирганида икки фаришта тушиб, бири: «Ё Аллоҳ, мол-дунёсини инфоқ қилувчи кишига унинг ўрнини босувчи нарса ато эт», дейди. Иккинчиси: «Ё Аллоҳ, зиқналарга талафот бер», дейди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ва Бухорий ривояти.
* مَا مِنْ يَوْمٍ يُصْبِحُ الْعِبَادُ فِيهِ إِلاَّ مَلَكَانِ يَنْزِلاَنِ فَيَقُولُ أَحَدُهُمَا: اللَّهُمَّ أَعْطِ مُنْفِقًا خَلَفًا، وَيَقُولُ الآخَرُ: اللَّهُمَّ أَعْطِ مُمْسِكًا تَلَفًا.
(رواه مسلم والبخاري عن أبي هريرة)
Аллоҳ йўлидаги мужоҳиднинг мисоли – Аллоҳ Ўзининг йўлидаги мужоҳидни билувчироқдир – кундузи рўзадор, кечаси қоим бўлган кишига ўхшайди. Ўзининг йўлидаги мужоҳидга Аллоҳ Ўзи кафилдир. Агар у мужоҳидни вафот эттирса, жаннатга киритади. Ёки тирик қолдирса, ажр ёхуд ўлжа билан соғ-саломат уйига қайтаради.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَثَلُ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللهِ - وَاللهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُجَاهِدُ فِي سَبِيلِهِ -كَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ، وَتَوَكَّلَ اللهُ لِلْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِهِ بِأَنْ تَوَفَّاهُ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ، أَوْ يُرْجِعَهُ سَالِمًا مَعَ أَجْرٍ أَوْ غَنِيمَةٍ.
(رواه الشيخان)
Бирор қавм бир мажлисдан Аллоҳни зикр қилмай турадиган бўлишса, худди эшак ўлимтиги устидан турган каби туришади. У мажлислари қиёмат куни ўзларига ҳасрат-надомат бўлади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Довуд ривояти.
* مَا مِنْ قَوْمٍ يَقُومُونَ مِنْ مَجْلِسٍ لاَ يَذْكُرُونَ اللهَ تَعَالَى فِيهِ، إِلاَّ قَامُوا عَنْ مِثْلِ جِيفَةِ حِمَارٍ وَكَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه أبو داود عن أبي هريرة)
Бирор қавм Аллоҳни зикр қилса, фаришталар уларни ўраб, раҳмат чулғаб олади. Уларга хотиржамлик тушиб, Аллоҳ уларни ҳузуридаги (муқарраб фаришталари) олдида эслайди.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* مَا مِنْ قَوْمٍ يَذْكُرُونَ اللهَ إِلاَّ حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلاَئِكَةُ، وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ، وَنَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ، وَذَكَرَهُمُ اللهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ.
(رواه ابن ماجه عن أبي سعيد)
Ҳар бир мўминнинг икки эшиги бўлади. Бир эшикдан амали кўтарилса, иккинчи эшигидан ризқи тушади. Агар вафот этса, ўша икки эшик у кимса учун йиғлайди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَلَهُ بَابَانِ، بَابٌ يَصْعَدُ مِنْهُ عَمَلُهُ، وَبَابٌ يَنْزِلُ مِنْهُ رِزْقُهُ، فَإِذَا مَاتَ بَكَيَا عَلَيْهِ.
(رواه الترمذي عن أنس)
Бирор мўмин биродарининг мусибатига таъзия билдирса, Аллоҳ унга қиёмат куни каромат либосидан кийинтиради.
Амр ибн Ҳазм (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يُعَزِّي أَخَاهُ بِمُصِيبَةٍ إِلاَّ كَسَاهُ اللهُ مِنْ حُلَلِ الْكَرَامَةِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه ابن ماجه عن عمرو بن حزم)
Бирор мусулмоннинг аёл кишига аввалги боқишда кўзи тушса-да, сўнгра кўзини юмса, Аллоҳ унга шундай ибодатни насиб этадики, қалбида ўша ибодатнинг ҳаловатини топади.
Аҳмад ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَنْظُرُ إِلَى امْرَأَةٍ أَوَّلَ رَمْقَةٍ، ثُمَّ يَغُضُّ بَصَرَهُ إِلاَّ أَحْدَثَ اللهُ لَهُ عِبَادَةً يَجِدُ حَلاَوَتَهَا فِي قَلبِهِ.
(رواه أحمد)
Бирор мусулмон экин экса ёки кўчат ўтқазса ва ўша эккан ёки ўтқазган нарсасидан қуш ёки инсон ёхуд ҳайвон еса, шу сабабли унга садақа бўлади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَزْرَعُ زَرْعًا أو يَغْرِسُ غَرْسًا فَيَأْكُلُ مِنْهُ طَيْرٌ أَوْ إِنْسَانٌ أَوْ بَهِيمَةٌ إِلاَّ كَانَ لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ.
(رواه الشيخان عن أنس)
Бирор мусулмон кишига озор берувчи бир нарса етса, хоҳ у тикан ёки ундан юқорироғи бўлсин, ўша сабабли Аллоҳ унинг ёмонликларини худди дарахт баргини тўккани каби тўкиб юборади.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يُصِيبُهُ أَذًى شَوْكَةٌ فَمَا فَوْقَهَا إِلاَّ حَطَّ الله لَهُ بِهِ سَيِّئَاتِهِ، كَمَا تَحُطُّ الشَّجَرَةُ وَرَقَهَا.
(رواه الشيخان عن ابن مسعود)
Бирор мусулмон кишининг Исломда сочи оқарса, Аллоҳ таоло шу сабабли унга савоб ёзиб, ёмонлигини ўчиради.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Абу Довуд ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَشِيبُ شَيْبَةً فِي الإِسْلاَمِ إِلاَّ كَتَبَ اللهُ لَهُ بِهَا حَسَنَةً وَحَطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةً.
(رواه أبو داود عن ابن عمر)
Ҳар бир туғиладиган чақалоқ (Ислом) фитратида дунёга келади. Ота-онаси уни яҳудий ёки насроний, ёхуд мажусий қилиб тарбиялайди. Бунинг мисоли ҳайвоннинг бус-бутун ҳайвон туққанига ўхшайди. Ундан бирор ери кесилган ҳолда туғилганини кўрганмисиз?
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ مَوْلُودٍ إِلاَّ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ، فَأَبَوَاهُ يُهَوِّدَانِهِ أَوْ يُنَصِّرَانِهِ أَوْ يُمَجِّسَانِهِ، كَمَا تُنْتَجُ الْبَهِيمَةُ بَهِيمَةً جَمْعَاءَ، هَلْ تُحِسُّونَ فِيهَا مِنْ جَدْعَاءَ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي هريرة)
Бирор мусулмон кишига азият ёки бирор касаллик, ёхуд ундан бошқа нимадир етса, Аллоҳ таоло ўша етган нарса сабабли худди дарахт баргларини тўккани каби унинг гуноҳларини ўчиради.
Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يُصِيبُهُ أَذًى، مَرَضٌ فَمَا سِوَاهُ إِلاَّ حَطَّ اللهُ به سَيِّئَاتِهِ كَمَا تَحُطُّ الشَّجَرَةُ وَرَقَهَا.
(رواه البخاري ومسلم عن عبد الله بن مسعود)
Бирор мусулмон бошқа мусулмонга кийим кийдирса, у ўша сабабли Аллоҳнинг ҳифзу ҳимоясида бўлади, модомики ўша кийимдан унинг устига бир парча қолса ҳам.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Термизий ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ كَسَا مُسْلِمًا ثَوْبًا إِلاَّ كَانَ فِي حِفْظ اللهِ تعالى مَا دَامَ عَلَيْهِ مِنْهُ خِرْقَةٌ.
(رواه الترمذي عن ابن عباس)
Бирор мусулмон киши жасадига мусибат етса, Аллоҳ таоло фаришталарига буюриб: «Бу бандамга, модомики Менинг арқонимда маҳбус экан, яъни йўлимда мустаҳкам экан, ҳар кеча ва кундузи олдин амал қилганидек яхшилик ёзинглар», деб айтади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يُصَابُ فِي جَسَدِهِ إلاَّ أَمَرَ اللهُ تَعَالَى الْحَفَظَةَ أَنِ اكْتُبُوا لِعَبْدي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ مِنَ الْخَيْرِ مَا كَانَ يَعْمَلُ مَا دَامَ مَحْبُوسًا فِي وِثَاقِى.
(رواه الحاكم عن ابن عمر)
Бирор мусулмон киши жума куни ёки жума кечаси вафот этса, Аллоҳ таоло уни қабр фитнасидан сақлайди.
Ибн Амр (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَمُوتُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ أَوْ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ إِلاَّ وَقَاهُ اللهُ فِتْنَةَ الْقَبْرِ.
(رواه أحمد عن ابن عمرو)
Намозхон намоз ўқиётганида ўнг томони ва чап тарафида фаришта туради. Агар намозини (мукаммал) тугатса, уни кўтариб чиқиб кетишади. Борди-ю, (мукаммал) адо этмаса, уни (ўқиган намозини) юзига уришади.
Умар (розияллоҳу анҳу)дан. Дорақутний ривояти.
* مَا مِنْ مُصَلٍّ إلا وَمَلَكٌ عَنْ يَمينه وَمَلَكٌ عَنْ يَسَارِهِ، فِإِنْ أَتَمَّهَا عَرَجَا بِهَا، وَإِنْ لَمْ يُتِمَّهَا ضَرَبَا بِهَا وَجْهَهُ.
(رواه الدارقطني عن عمر)
Мусулмон кишига бирор мусибат етса, Аллоҳ ўша мусибат сабабли гуноҳларини кечиради, ҳатто тикан кирса ҳам.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا مِنْ مُصِيبَةٍ تُصِيبُ الْمُسْلِم إِلاَّ كَفَّرَ اللهُ بِهَا عَنْهُ حَتَّى الشَّوْكَةَ يُشَاكُهَا.
(رواه الشيخان عن عائشة)
Ота боласига чиройли одобдан кўра афзалроқ нарса бера олмайди.
Ҳоким ривояти.
* مَا نَحَلَ وَالِدٌ وَلَدَهُ أَفْضَل مِنْ أدَبٍ حَسَنٍ.
(رواه الحاكم)
Аллоҳ зикр қилинадиган уй билан Аллоҳ зикр этилмайдиган уйнинг мисоли худди ўлик билан тирикнинг мисолига ўхшайди.
Абу Мусо Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَثَلُ الْبَيْتِ الَّذِي يذْكرُ اللهُ فِيهِ، وَالْبَيْتِ الَّذِي لاَ يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، مَثَلُ الْحَيِّ وَالْمَيِّتِ.
(رواه الشيخان عن أبي موسى الأشعري)
Одамларга яхшиликни ўргатиб, ўзини унутувчи, яъни ўзи бажармайдиган киши худди (шам) чироққа ўхшайди. (У) одамларга ёруғлик бериб, ўзини куйдириб, йўқ қилади.
Жундуб (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَثَلُ الْعَالِمِ الَّذِى يُعَلِّمُ النَّاسَ الْخَيْرَ وَيَنْسَى نَفْسَهُ كَمَثَلِ السِّرَاجِ يُضِىءُ لِلنَّاسِ وَيَحْرِقُ نَفْسَهُ.
(رواه الطبراني عن جندب)
Менда бирор бериладиган яхшилик бўлса, уни сизлардан (ўзимда) сақлаб қўймайман. Ким иффатли бўлса, Аллоҳ уни иффатли қилади. Ким беҳожат бўлса, Аллоҳ уни беҳожат қилади. Ким сабр-тоқатли бўлишга интилса, унда сабр ҳисси уйғотилади. Кишига сабрдан кўра мўл-кўл ва яхшироқ нарса ато этилмайди.
Абу Саид Худрий (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَا يَكُونُ عِنْدِي مِنْ خَيْرٍ، فَلَنْ أَدَّخِرَهُ عَنْكُمْ، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللهُ، وَمَنْ يَتَصَبَّرْ يُصَبِّرْهُ، وَمَا أُعْطِيَ أَحَدٌ عَطَاءً خَيْرًا وَأَوْسَعَ مِنَ الصَّبْرِ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي سعيد الخدري)
Бир киши йўл устида кетаётиб, дарахт шохини кўрди-да: «Аллоҳга қасамки, мен бу шохни мусулмонларга зарар бермаслик учун олиб ташлайман», деди. Шу қилган иши сабабли у жаннатга киритилди.
Муслим ривояти.
* مَرَّ رَجُلٌ بِغُصْنِ شَجَرَةٍ عَلَى ظَهْرِ طَرِيقٍ فَقَالَ وَاللهِ لأُنَحِّيَنَّ هَذَا عَنِ الْمُسْلِمِينَ لاَ يُؤْذِيهِمْ فَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ.
(رواه مسلم)
Яхшилик ўргатувчи кишига барча нарса истиғфор айтади. Ҳатто денгиздаги балиқлар ҳам.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مُعَلِّمُ الْخَيْرِ يَسْتَغْفِرُ لَهُ كُلُّ شَيْءٍ حَتَّى الْحِيتَانِ فِي الْبِحَارِ.
(عن جابر)
Қуръон ўқувчи киши ширин лимонга ўхшайди. Ҳиди ҳам, таъми ҳам яхши. Қуръон ўқимайдиган мўмин хурмога ўхшайди. Ҳиди йўғ-у, таъми ширин. Қуръон ўқийдиган мунофиқ райҳонга ўхшайди. Ҳиди яхши, таъми аччиқ. Қуръон ўқимайдиган мунофиқ заққум (ғоят аччиқ мева)га ўхшайди. Ҳиди ҳам йўқ, таъми ҳам аччиқ.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الأُتْرُجَّةِ رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا طَيِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِي لاَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ لاَ رِيحَ لَهَا، وَطَعْمُهَا حُلْوٌ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي يَقْرَأُ الْقُرْآنَ مَثَلُ الرَّيْحَانَةِ رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِي لاَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ لَيْسَ لَهَا رِيحٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ.
(رواه البخاري ومسلم عن أبي موسى)
Яхши хулқлар ўнтадир. У нарса кишида бўлиб, ўғлида бўлмаслиги, ўғилда бўлиб, отада бўлмаслиги эҳтимол. Қулда бўлиб, хожасида бўлмаслиги мумкин. Аллоҳ саодатни хоҳлаган кишиларда ўша хулқларни тақсим қилгандир:
1. Рост сўз.
2. Урушда сабот билан туриш.
3. Сўраб келган кишига нарса бериш.
4. Бир нарса ясаб берган кишини мукофотлаб қўйиш.
5. Омонатни сақлаш.
6. Қариндошлик ришталарини тиклаш.
7. Қўшничилик ҳурматини сақлаш.
8. Дўстлик ҳақи-ҳурматини сақлаш.
9. Меҳмондорчилик.
10. Буларнинг боши – ҳаё.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَكَارِمُ الأخْلاَقُ عَشَرَةٌ، تَكُونُ فِي الرِّجَالِ، وَلاَ تَكُونُ فِي ابْنِهِ، وَتَكُونُ فِي الابْنِ، وَلاَ تُكُونُ فِي الأبِ، وَتَكُونُ فِي الْعَبْدِ، وَلاَ تَكُونُ فِي سَيِّدِهِ، يَقْسِمهَا اللهُ لِمَنْ أَرَادَ بِهِ السَّعَادَةَ: صِدْقُ الْحَدِيثِ وَصِدْقُ الْبَأْسِ وَإِعْطَاءُ السَّائِلِ، وَالْمُكَافَأَةُ بِالصَّنَائِعِ، وَحفْظُ الأمَانَةِ، وَصِلَةُ الرَّحِمِ، وَالتَّذَّمُّمِ لِلْجَارِ والتَّذَمُّمِ لِلصَّاحِبِ، وَإِقْرَاءُ الضَّيْفِ، ورَأْسُهُنَّ (الْحَيَاءُ).
(رواه الحاكم عن السيدة عائشة)
Инжилда ушбу сўзлар битилгандир: қилмишингга яраша жазо оласан. Нимани ўлчаб берган бўлсанг, сенга ҳам ўшандай ўлчаб берилади.
Фазола ибн Убайд (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* مَكْتُوبِ فِي الإنِجِيلِ (كَمَا تَدِينُ تُدَانُ، وَبِالكَيْلِ الَّذِى تَكِيلُ تَكْتَالُ).
(رواه الديلمي عن فضالة بن عبيد)
Тавротда ушбу сўзлар битилгандир: кимнинг ўн икки ёшли қизи бўлса-да, уни турмушга узатмаса ва у қиздан бирор гуноҳ содир бўлса, шу гуноҳ отасига ҳам боради.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ: (مَنْ بَلَغَتْ لَهُ ابْنَةٌ اثْنَتَيْ عَشَرَةَ سَنَةً فَلَمْ يُزَوِّجْهَا فَأَصَبَتْ إِثْمًا فَإِثْمُ ذَلِكَ عَلَيْهِ).
(رواه البيهقي عن أنس)
Тавротда яна ушбу сўзлар битилгандир: кимни ҳаёти (умри) узун бўлиши ва ризқи мўл-кўл бўлиши хурсанд этса, қариндошлари билан борди-келди қилсин.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ: ( مَنْ سَرَّهُ أَنْ تَطُولَ حَيَاتُهُ، وَيَزْدَادَ فِي رِزْقِهِ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ).
(رواه الحاكم عن ابن عباس)
Биродари гапириб турганида жим эшитиш мурувватдандир. Биродари пойабзалининг ипи узилиб кетганида юрмасдан тўхтаб туриш юриш одобидандир.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مِنَ الْمُرُوءَةِ أَنْ يُنْصِتَ الأخُ لأخِيهِ إِذَا حَدَّثَهُ، وَمِنْ حُسْنِ الْمُمَاشَاةِ أَن يَقِفَ الأخُ لأخِيهِ إِذَا انْقَطَعَ شِسْعُ نَعْلِهِ.
(عن أنس)
Киши масжид олдидан ўтиб, икки ракат намоз ўқимаслиги, фақат таниган кишиларигагина салом бериши ва ёш гўдак (ўзининг бирор иши билан) қарияни элчи қилиб юбориши қиёмат аломатларидандир.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ يُمرَّ الرَّجُلُ فِي الْمَسْجِدِ وَلاَ يُصَلِّى فِيهِ رَكْعَتَيْنِ، وَأَنْ لاَ يُسَلِّمُ الرَّجُلُ إِلاَّ عَلَى مَنْ يَعْرِفُ، وَأَنْ يُبْرِدَ الصَّبِىُّ الشَّيْخَ.
(رواه الطبراني عن ابن مسعود)
Ким Мадина аҳлига озор берса, ўша озор берган кишига Аллоҳнинг, фаришталарнинг ва барча одамларнинг лаънати бўлсин. У кишининг қилган нафл ва фарз ибодатлари қабул этилмайди.
Табароний ривояти.
* مَنْ آذَى أَهْلَ الْمَدِينَةِ آذَاهُ اللهُ وَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ، لاَ يُقْبَلُ مِنْهُ صَرْفٌ وَلاَ عَدْلٌ.
(رواه الطبراني)
Ким қозиликни ўзи талаб қилиб, восита бўлинишини сўраса, ўзига топшириб қўйилади. Аммо ким мажбурлаб қўйилса, Аллоҳ уни тўғри йўлга солиб туриши учун бир фариштани туширади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَنِ ابْتَغَى الْقَضَاءَ وَسَأَلَ فِيهِ شُفَعَاءَ، وُكِلَ إِلَى نَفْسِهِ، وَمَنْ أُكْرِهَ عَلَيْهِ أَنْزَلَ اللهُ عَلَيْهِ مَلَكًا يُسَدِّدُهُ.
(رواه الترمذي عن أنس)
Ким балога йўлиққанида, сабр қилса, бирор нарса ато этилганида, шукр қилса, зулм ўтказилганида кечириб юборса ва ўзи зулм қилиб қўйиб, истиғфор айтса, ана шу кишилар учун омонлик бўлиб, улар ҳидоят топганлардир.
Сахбара (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ ابْتُلِىَ فَصَبرَ، وَأعْطِىَ فَشَكَرَ، وَظُلِمَ فَغَفَرَ، وَظَلَمَ فَاسْتَغْفَرَ، أُولَئِكَ لَهُمُ الأمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ.
(رواه البيهقي عن سخبرة)
Ким мусулмонлар орасида қозилик масъулиятини бўйнига олса, уларга нисбатан мулоҳаза, ишора, ўтириш ва мажлисда адолатли бўлсин.
Дорақутний ривояти.
* مِنْ ابْتُلِىَ بِالْقَضَاءِ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ فَلْيَعْدِلْ بَيْنَهُمْ في لحَظِهِ، وَإِشَارَتِهِ، وَمَقْعَدِهِ وَمَجْلِسِهِ.
(رواه الدارقطني)
Ким сизларга яхшилик қилса, уни мукофотлаб қўйинглар. Агар мукофотлайдиган нарса топа олмасангиз, ҳақига дуо қилинглар.
Ҳакам ибн Умайр (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أَتَى إِلَيْكُمْ مَعْرُوفًا فَكَافِئُوهُ، فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَادْعُوا لَهُ.
(رواه الطبراني عن الحكم بن عمير)
Ким Аллоҳнинг Китобига эргашса, Аллоҳ уни залолатдан ҳидоятга чиқариб, қиёмат куни ёмон ҳисобдан сақлайди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَن اتَّبَعَ كِتَابَ اللهِ هَدَاهُ مِنَ الضَّلاَلَةِ، وَوَقَاهُ سُوءَ الْحِسَابِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким Аллоҳга тақво қилса, кучли ҳолда ва ўз шаҳрида эмин яшайди.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* مَنِ اتَّقَى اللهَ عَاشَ قَوِيًّا، وَسَارَ فِي بِلاَدِهِ آمِنًا.
(رواه أبو نعيم عن عليّ)
Аллоҳ кимнинг қўлидан бир мусулмондан тангликни кетказишни амалга оширса, Аллоҳ у кишидан дунё ва охират танглигини кетказади.
Ҳасан ибн Али (розияллоҳу анҳумо)дан. Хатиб ривояти.
* مَنْ أَجْرَى اللهُ عَلَى يَدَيْهِ فَرَجًا لِمُسْلِمٍ فَرَّجَ اللهُ عَنْهُ كُرَبَ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ.
(رواه الخطيب عن الحسن بن عليّ)
Ким тўрт нарсадан сақланса, жаннатга киради:
1. Қон тўкиш.
2. Ўзганинг молини тортиб олиш.
3. Номусга тажовуз қилиш.
4. Маст қиладиган ичимлик истеъмол қилишдан.
Баззор ривояти.
* مَنِ اجْتَنَبَ أَرْبَعًا دَخَلَ الْجَنَّةَ: الدِّمَاءَ ، وَالأمْوَالَ، وَالْفُرُوجَ، وَالأشْرِبَةَ.
(رواه البزار)
Ким Аллоҳ учун яхши кўрса, Аллоҳ учун ёмон кўрса, Аллоҳ учун берса ва Аллоҳ учун ман этса, демак, у кишининг имони мукаммал бўлибди.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Довуд ривояти.
* مَنْ أَحَبَّ للهِ، وَأَبْغَضَ للهِ، وَأَعْطَى للهِ، وَمَنَعَ للهِ، فَقَدِ اسْتَكْمَلَ الإِيْمَانَ.
(رواه أبو داود عن أبي أمامة)
Ким ризқи кенг бўлишини, донғи унутилмаслигини яхши кўрса, қариндошлари билан борди-келди қилсин.
Бухорий ривояти.
* مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ، أَوْ يُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ.
(رواه البخاري)
Ким дунёсини яхши кўрса, охиратига зарар берибди. Ким охиратини яхши кўрса, дунёсига зарар берибди. Демак, сизлар фоний бўлувчи дунёдан кўра боқий қолувчи охиратни афзал билинглар.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳоким ривояти.
* مَنْ أَحَبَّ دُنْيَاهُ أَضَرَّ بِآخِرَتِهِ، وَمَنْ أَحَبَّ آخِرَتَهُ أَضَرَّ بِدُنْيَاهُ، فَآثَرُوا مَا يَبْقَى عَلَى مَا يَفْنَى.
(رواه الحاكم عن أبي موسى)
Ким кишиларнинг (ҳурмат юзасидан бўлмай, балки таъзим учун) тик туриб қарши олишларини яхши кўрса, жойини дўзахдан танлайверсин.
Муовия (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَتَمَثَّلَ لَهُ الرِّجَالُ قِيَامًا فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ.
(رواه أحمد عن معاوية)
Ким эгаси йўқ ерни обод қилса, обод қилувчи киши ўша ерга ҳақлироқдир.
Бухорий ривояти.
* مَنْ عَمَّرَ أَرْضًا لَيْسَتْ لأَحَدٍ فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا.
(رواه البخاري)
Ким қабридаги отаси билан алоқани тиклашни хоҳласа, отасидан кейин унинг дўстлари билан алоқани тикласин.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Абу Яъло ривояти.
* منْ أَحَبَّ أَنْ يَصِلَ أَبَاهُ فِي قَبرِهِ فَلْيَصِلْ إِخْوَانَ أَبِيهِ مِنْ بَعْدِهِ.
(رواه أبو يعلى عن ابن عمر)
Ким (охиратдаги амаллари ёзилган) саҳифаси хурсанд этишини хуш кўрса, истиғфорни кўпайтирсин.
Зубайр (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* منْ أَحَبَّ أَنْ تَسُرَّهُ صَحِيفَتُهُ، فَلْيُكْثرْ فِيْهَا مِنَ الإسْتِغْفَارِ.
(رواه البيهقي عن الزبير)
Ким мусулмонлар таомини эҳтикор (монополия) қилиб олса, Аллоҳ у кишига майиблик ва қашшоқликни битади.
Аҳмад ривояти.
مَنِ احْتَكَرَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ طَعَامًا ضَرَبَهُ اللهُ بِالْجُذَامِ وَالإِفْلاَسِ.
(رواه أحمد)
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Ким етим бола ёки етим қизга яхшилик қилса, мен ва у жаннатда мана бундай бўлади», деб икки бармоқларини ёнма-ён қилдилар.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* مَنْ أَحْسَنَ إلَى يَتِيمٍ، أَوْ يَتِيمَةٍ، كُنْتُ أَنَا وَهُوَ في الجَنَّةِ كَهَاتَيْنِ.
(رواه الحكيم عن أنس)
Ким ўзи билан Аллоҳ орасини ислоҳ этса, Аллоҳ у билан одамлар ўртасини ислоҳ қилади. Ким ички ҳис-туйғуларини ислоҳ этса, Аллоҳ унинг устки қисмини ислоҳ қилади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَنْ أَحْسَنَ فِيمَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللهِ كَفَاهُ اللهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّاسِ وَمَنْ أَصْلَحَ سَرِيرَتَهُ أَصْلَحَ اللهُ عَلانيَتَهُ.
(رواه الحاكم عن ابن عمر)
Ким суннатимни тирилтирса, ҳақиқатда мени яхши кўрибди. Ким мени яхши кўрса, жаннатда мен билан бирга бўлади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Сижзий ривояти.
* مَنْ أَحْيَا سُنَّتِى فَقَدْ أَحَبَّنِى وَمَنْ أَحَبَّنِى كَانَ مَعى فِي الْجَنَّةِ.
(رواه السجزي عن أنس)
Ким одамлар молини олиб, уни қайтаришни хоҳласа, Аллоҳ у нарсани қайтариш имкониятини туғдиради. Ким одамлар молини олиб, унга талафот етказишни хоҳласа, Аллоҳ унинг ўзига талафот беради.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ أَخَذَ أَمْوَالَ النَّاسِ يُرِيدُ أَدَاءَهَا، أَدَّى اللهُ عَنْهُ، وَمَنْ أَخَذَهَا يُرِيدُ إِتْلاَفَهَا أَتْلَفَهُ اللهُ.
(رواه البخاري عن أبي هريرة)
Ким масжиддан озор берувчи нарсани чиқариб ташласа, Аллоҳ у учун жаннатда уй бино қилади.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
مَنْ أَخْرَجَ أَذًى مِنَ الْمَسْجِدِ بَنَى اللهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ.
(رواه ابن ماجه عن أبي سعيد)
Кимнинг ҳузурида бирор мусулмон хўрланса-ю, унга ёрдам беришга қодир бўлатуриб, ёрдам бермаса, Аллоҳ уни қиёмат куни гувоҳлар олдида хўрлайди.
Саҳл ибн Ҳунайф (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ أُذِلَّ عِنْدَهُ مُؤْمِنٌ فَلَمْ يَنْصُرْهُ، وَهُوَ قَادِرٌ عَلَى أَنْ يَنْصُرَهُ أَذَلَّهُ اللهُ عَلَى رُءُوسِ الأَشْهَادِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه أحمد عن سهل بن حنيف)
Ким савоб умидида етти йил азон айтса, Аллоҳ унга дўзахдан омонлик ёзади.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Термизий ривояти.
* مَنْ أَذَّنَ سَبْعَ سِنِينَ مُحْتَسِبًا كَتَبَ اللهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ.
(رواه الترمذي عن ابن عباس)
Ким кулиб туриб гуноҳ иш қилса, йиғлаган ҳолда дўзахга тушади.
Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ أَذْنَبَ وَهُوَ يَضْحَكُ دَخَلَ النَّارَ وَهُوَ يَبْكِى.
(رواه أبو نعيم)
Ким ўзи учун Аллоҳ ҳузурида нима борлигини билмоқни хоҳласа, ўз ҳузурида Аллоҳ учун нимаси борлигига қарасин.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ أَرَادَ أَنْ يَعْلَمَ مَا لَهُ عِنْدَ اللهِِ، فَلْيَنْظُرْ مَا للهِ عِنْدَهُ.
(عن أنس)
Ким бир иш қилишни хоҳлаб, мусулмон киши билан маслаҳатлашса, Аллоҳ уни амалларнинг энг тўғрисига муваффақ қилиб қўяди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أَرَادَ أَمْرًا فَشَاوَرَ فِيهِ امْرَءًا مُسْلِمًا، وَفَّقَهُ اللهُ لأرْشَدِ أُمُورِهِ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким ота-онасини рози қилса, батаҳқиқ, Аллоҳни рози қилибди. Ким ота-онасини ғазаблантирса, ҳақиқатан, Аллоҳни ғазаблантирибди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ أَرْضَى وَالِدَيْهِ، فَقَدْ أَرْضَى اللهَ، وَمَنْ أَسْخَطَ وَالِدَيْهِ فَقَدْ أَسْخَطَ الله.
(رواه البخاري عن أنس)
Кимнинг илми кўпайиб дунёга зоҳидлиги ортмаса, демак, Аллоҳдан фақатгина узоқлашиши зиёда бўлибди.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* مَنِ ازْدَادَ عِلْمًا، وَلَمْ يَزْدَدْ فِي الدُّنْيَا زُهْدًا لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللهِ إِلاَّ بُعْدًا.
(رواه الديلمي عن عليّ)
Ким қаттиқ совуқда таҳоратни мукаммал адо этса, демак, у учун икки ҳисса ажр бордир.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أَسْبَغَ الوُضُوءَ فِي الْبَرْدِ الشَّدِيدِ، كَانَ لَهُ مِنَ الأجْرِ كِفْلاَنِ.
(رواه الطبراني عن عليّ)
Ким янги кийим қўлга киритиб, уни кийса ва елкасига ташлаётиб: «Алҳамду лиллаҳиллазий касаний ма уварий биҳи ъавротий ва атажаммалу биҳи фий ҳаятий» (Авратимни тўсиб, мени кийинтирган ва ҳаётимни гўзал қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб, кейин эскирган кийимини садақа қилишини қасд этса, хоҳ тирик, хоҳ ўлик бўлсин, Аллоҳнинг зиммасида, Аллоҳнинг ҳимоясида, Аллоҳнинг кафиллигида бўлади.
Аҳмад ривояти.
* مَنِ اسْتَجَدَّ قَمِيصًا فَلَبِسَهُ، فَقَالَ حِينَ بَلَغَ تَرْقُوتَهُ: (الْحَمْدُ للهِ الَّذِي كَسَانِي مَا أُوَارِي بِهِ عَوْرَتِي، وَأَتَجَمَّلُ بِهِ فِي حَيَاتِي) ثُمَّ عَمَدَ إِلَى الثَّوْبِ الَّذِي أَخْلَقَ فَتَصَدَّقَ بِهِ كَانَ فِي ذِمَّةِ اللهِ وَفِي جِوَارِ اللهِ وَفِي كَنَفِ اللهِ حَيًّا وَمَيِّتًا.
(رواه أحمد)
Ким мўмин биродарини кийимининг бир тарафи билан сатр қилиб, тўсишга қодир бўлса, шундай қилсин.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан. Дайламий ривояти.
* مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتُرَ أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ بِطرَفِ ثَوْبِهِ فَلْيَفْعَلْ.
(رواه الديلمي عن جابر)
Ким дини ва обрўсини моли билан ҳимоя қилиб сақлашга қодир бўлса, шундай қилсин.
Ҳоким ривояти.
* مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَقِىَ دِينَهُ وَعِرْضَهُ بِمَالِهِ فَلْيَفْعَلْ.
(رواه الحاكم)
Ким биродарига манфаат беришга қодир бўлса, амалга оширсин.
Муслим ривояти.
* مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَنْفَعَ أَخَاهُ فَلْيَنْفَعْهُ.
(رواه مسلم)
Ким ҳар куни етмиш марта Аллоҳга истиғфор айтса, каззоб (ёлғончи)лардан деб ёзилмайди. Ким ҳар кеча етмиш марта Аллоҳга истиғфор айтса, ғофиллардан деб ёзилмайди.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Ибн Сунний ривояти.
* مَنْ اسْتَغْفَرَ اللهَ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْكَاذِبِينَ، وَمَنِ اسْتَغْفَرَ اللهَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ سَبْعِينَ مَرَّةً، لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ.
(رواه ابن السني عن السيدة عائشة)
Ким мўмин ва мўминалар учун истиғфор айтса, Аллоҳ ҳар бир мўмин ва мўмина сабабли у киши учун яхшилик ёзади.
Убода (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ اسْتَغْفَرَ لِلمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ، كَتَبَ اللهُ لهُ بِكُلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَةٍ حَسَنَةً.
(رواه الطبراني عن عبادة)
Ким кунининг аввалини яхшилик билан бошлаб, хотимасини яхшилик ила якунласа, Аллоҳ таоло фаришталарига улар ўртасидаги гуноҳларни ёзманглар, деб айтади.
Табароний ривояти.
* مَنِ اسْتَفْتَحَ أَوَّلَ نَهَارِهِ بِخَيْرِ، وَخَتْمَهُ بِخَيْرٍ، قَالَ اللهُ لِمَلاَئِكَتِهِ (لاَ تَكْتُبُوا عَلَيْهِ مَا بَيْنَ يَدَيْهِ ذَلِكَ مِنَ الذَُنُوبِ).
(رواه الطبراني)
Ким Аллоҳнинг Китобидан бир оятга қулоқ тутса, Аллоҳ унга бир неча баробар яхшилик ёзади. Ким Аллоҳнинг Китобидан бир оят ўқиса, қиёмат куни у учун нур бўлади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنِ اسْتَمَعَ إِلَى آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللهِ كتبَ اللهِ لَهُ حَسَنَة مُضَاعَفَة، وَمَنْ تَلاَ آيَةً مِنْ كِتَابِ اللهِ، كَانَتْ لَهُ نُورًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه أحمد عن أبي هريرة)
Ким сизлардан Аллоҳ номи билан паноҳ сўраса, паноҳ беринглар. Ким Аллоҳ номи билан (нимадир) сўраса, беринглар. Ким сизларни чақирса, ижобат қилиб, боринглар. Ким сизларга яхшилик қилса, уни мукофотлаб қўйинглар. Агар мукофотлайдиган нарса топа олмасангиз, ҳақига дуо қилиб қўйинглар. Токи у киши мукофотлаганингизни кўрсин.
Аҳмад ривояти.
* مَنِ اسْتَعَاذَكُمْ بِاللهِ فَأعِيذُوهُ، وَمَنْ سَألَكُمْ بِاللهِ فَأعْطُوهُ، وَمَنْ دَعَاكُمْ فَأجِيبُوهُ، وَمَنْ صَنَعَ بِكُمْ مَعْرُوفًا فَكَافِئوهُ، فَإنْ لَمْ تَجِدُوا مَا تُكَافِئونهُ فَادْعُوا لَهُ حَتَّى تَرَوا أنَّكُمْ كَافَأتُمُوهُ.
(رَوَاهُ أحمد)
Ким жаннатга муштоқ бўлса, яхшиликларга ошиқади. Ким дўзахдан қўрқса, шаҳватларга эътиборсиз бўлади. Ким ўлимни кутаётган эрса, лаззатлар у киши учун хор бўлади. Ким дунёда зоҳид эрса, мусибатлар у учун енгил бўлиб қолади.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ سَارَعَ إِلَى الْخَيْرَاتِ، وَمَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ لَهَا عَنِ الشَّهَوَاتِ، وَمَنْ تَرَقَّبَ الْمَوْتَ هَانَتْ عَلَيْهِ اللَّذَّاتُ، وَمَنْ زَهِدَ فِي الدُّنْيَا هَانَتْ عَلَيْهِ الْمَصِيبَاتُ.
(رواه البيهقي عن عليّّ)
Ким Аллоҳ йўлида ота-онасига итоатли бўлса, жаннатдан у киши учун икки эшик очилади. Агар уларнинг бирига итоатли бўлса, жаннатнинг бир эшиги очилади.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Асокир ривояти.
* مَنْ أَصْبَحَ مُطِيعًا للهِ فِي وَالِدَيْهِ، أَصْبَحَ لَهُ بَابَانِ مَفْتُوحَانِ مِنَ الْجَنَّةِ، وَإِنْ كَانَ وَاحِدًا فَوَاحِد.
(رواه ابن عساكر عن ابن عباس)
Ким моли ёки жасадида бирор мусибат балосига дучор бўлса ва уни яшириб, одамларга шикоят қилмаса, Аллоҳ унинг гуноҳларини кечиришга ҳақлироқдир.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أُصِيبَ بِمُصِيبَةٍ فِي مالِهِ أَوْ جَسَدِهِ، وَكَتَمَهَا وَلَمْ يَشْكُهَا إِلَى النَّاسِ، كَانَ حَقًّا عَلَى اللهِ أَنْ يَغْفِرَ لَهُ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким оч мусулмонни овқатлантирса, Аллоҳ уни жаннат мевалари билан озиқлантиради.
Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ أَطْعَمَ مُسْلِمًا جَائِعًا أَطْعَمَهُ اللهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ.
(رواه أبو نعيم)
Ким касални (кўнгли) тусаган таоми билан овқатлантирса, Аллоҳ уни жаннат мевалари билан озиқлантиради.
Табароний ривояти.
* مَنْ أَطْعَمَ مَرِيضًا شَهْوَتَهُ أَطْعَمَهُ اللهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ.
(رواه الطبراني)
Ким биродарини айбласа, то ўзи ҳам ўша айблаган ишини қилмагунича вафот этмайди.
Термизий ривояти.
* مَنْ عَيَّرَ أَخَاهُ بِذَنْبٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَعْمَلَهُ.
(رواه الترمذي)
Ким золимга ботил ишини ҳақ қилишда ёрдам берса, батаҳқиқ, ундан Аллоҳ ва Расулининг кафиллиги кўтарилибди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ҳоким ривояти.
* مَنْ أعَانَ ظَالِمًا لِيُدْحِضَ بِبَاطِلِهِ حَقًّا فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ ذِمَّةُ اللهِ وَذِمَّةُ رَسُولِهِ.
(رَوَاهُ الحاكم عن ابن عباس)
Ким ғам-ғуссали кишига ёрдам берса, Аллоҳ унга етмиш учта мағфират ёзади. Биттаси (бу дунёдаги) барча ишлари ислоҳи учун, қолган етмиш иккитаси қиёмат кунида у учун даражалар бўлиши.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ أَغَاثَ مَلْهُوفًا كَتَبَ اللهُ لَهُ ثَلاَثًا وَسَبْعِينَ مَغْفِرَةً، وَاحِدَةٌ فِيهَا صَلاَحُ أَمْرِهِ كُلِّهِ، وَثِنْتَانِ وَسَبْعُونَ لَهَ دَرَجَاتٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه البخاري عن أنس)
Кимнинг ҳузурида мусулмон биродари ғийбат қилинса ва у ёрдам беришга қодир бўлатуриб, ёрдам бермаса, Аллоҳ уни дунё ва охиратда хўрлаб қўяди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَنِ اغْتِيبَ عِنْدَهُ أَخُوهُ الْمُسْلِمُ فَلَمْ يَنْصُرْهُ وَهُوَ يَسْتَطِيعُ نَصْرَهُ أَذَلَّهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ.
(رواه ابن أبي الدنيا عن أنس)
Ким жума куни ғусл қилса, нариги жумагача пок бўлади.
Ҳоким ривояти.
* مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمعَةِ كَانَ فِي طَهَارَةٍ إِلَى الْجُمعَةِ الأُخْرَى.
(رواه الحاكم)
Ким илмсиз фатво берса, еру осмон фаришталари уни лаънатлашади.
Ибн Асокир ривояти.
* مَنْ أَفْتَى بَغَيْرِ عِلْمٍ لَعنَتْهُ مَلاَئِكِةُ السَّمَاءِ وَالأرْضِ.
(رواه ابن عساكر)
Ким зулм билан ерни ажратиб олса, Аллоҳга (Унинг) ғазабини келтирган ҳолда йўлиқади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Можа ривояти.
مَنِ اقْتَطَعَ أَرْضًا ظَالِمًا لَقِىَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ.
(رواه ابن ماجه عن ابن عمر)
Ким истиғфор айтишни кўпайтирса, Аллоҳ у учун барча ғамдан енгиллик, қийинчиликдан чиқувчи йўл, ўйламаган томонидан ризқ бериб қўяди.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ أَكْثَرَ مِنَ الإسْتِغْفَارِ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجًا وَمِنْ كُلِّ ضِيقٍ مَخْرَجًا، وَرَزَقَهُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ.
(رواه أحمد)
Ким еб тўйиб ва ичимлик ичиб, чанқоғини босгандан кейин: «Алҳамду лиллаҳиллазий атъаманий ва ашбаъаний ва сақоний ва арваний» (Бизни таомлантириб тўйдирган, ичимлик бериб ташналикни кетказган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деб айтса, онаси туққан кунидаги каби гуноҳлардан (пок) бўлади.
Абу Мусо Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Сунний ривояти.
* مَنْ أَكَلَ فَشَبِعَ، وَشَرِبَ فَرَوِىَ، فَقَالَ: الحَمْدُ للهِ الَّذِى أَطْعَمَنِى وَأَشْبَعَنِي وَسَقَانِى، وَأَرْوَانِى، خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوم وَلَدَتْه أُمُّهُ.
(رواه ابن السنى عن أبي موسى الأشعري)
Ким мусулмонлар йўлидан озор берувчи нарсани олиб ташласа, унга яхшлик қилди, деб ёзилади. Кимнинг яхшилиги қабул бўлса, жаннатга киради.
Маъқал ибн Ясор (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ أَمَاطَ أَذًى عَنْ طَرِيقِ الْمُسْلِمِينَ كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ، وَمَنْ تُقُبِّلَتْ مِنْهُ حَسَنَةٌ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
(رواه البخاري عن معقل بن يسار)
Ким қўл меҳнати ва касб-ҳунари сабабли ҳориб-чарчаб (кунни) кечлатса, гуноҳлари мағфират (қилинган) ҳолда кеч киргизибди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан қилинган ривоят.
* مَنْ أَمْسَى كَالًّا مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ أَمْسَى مَغْفُورًا لَهُ.
(عن ابن عباس)
Ким мусулмон биродари уловининг узангисидан ушласа, бу билан ундан бирор нарса умид этмаса ёки ундан қўрқмаса, гуноҳлари кечирилади.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أَمْسَكَ بِرِكَابِ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ لاَ يَرْجُوهُ، وَلاَ يَخَافُه غُفِرَ لَهُ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким қийналган кишига қарзини тўлашга муҳлат берса ёки кечиб юборса, Аллоҳ уни соя йўқ кунда Ўз соясида соялантиради.
Абу Юср (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ أَنْظَرَ مُعْسِرًا أَوْ وَضَعَ عَنْهُ، أَظَلَّهُ اللهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ.
(رواه أحمد عن أبي اليسر)
Ким бирор неъмат билан неъматлантирилса, Аллоҳга ҳамд айтсин. Кимнинг ризқи кечиктирилса, Аллоҳга истиғфор айтсин. Кимни бирор иш хафа қилса, «Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ», десин.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ أُنْعِمَ عَلَيْهِ نِعْمَةٌ فَلْيَحْمَدِ الله، وَمَنِ اسْتَبْطَأَ الرِّزْقَ فَلْيَسْتَغْفِرِ اللهَ، وَمَنْ أَحْزَنَه أَمْرٌ فَلْيَقُلْ: (لاَ حَوْل وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ).
(عن عليّّ)
Қайси бир кишига Аллоҳ неъмат ато этса ва у ўша неъматнинг қолишини хоҳласа, «Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ» калимасини айтишни кўпайтирсин.
Уқба ибн Омир (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ أَنْعَمَ اللهُ عَلَيْهِ نِعْمَةً فَأَرادَ بَقَاءَهَا، فَلْيُكْثِرْ مِنْ: (لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ).
(رواه الطبراني عن عقبة بن عامر)
Ким ҳалол ризқ талабида ҳориб-чарчаб кеч киргизса, гуноҳлари кечирилган ҳолда кеч киргизибди.
Ибн Асокир ривояти.
* مَنْ بَاتَ كَالاًّ مِنْ طَلَبِ الْحَلاَلِ بَاتَ مَغْفُورًا لَهُ.
(رواه ابن عساكر)
Ким саломдан олдин гапиришни бошласа, унга жавоб берманг.
Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ بَدَأَ بِالْكَلاَمِ قَبْلَ السَّلاَمِ فَلاَ تُجِيبُوهُ.
(رواه أبو نعيم)
Ким ота-онасига яхшилик қилса, қандай ҳам яхши – Аллоҳ унинг умрини зиёда қилади.
Бухорий ривояти.
* مَنْ بَرَّ وَالِدَيْهِ طُوبَى لَهُ وَزَادَ اللهُ فِي عُمُرِهِ.
(رواه البخاري)
Ким Аллоҳ (розилиги) учун масжид қурса, Аллоҳ ҳам у киши учун жаннатда уй барпо этади.
Ибн Можа ривояти.
* مَنْ بَنَى للهِ مَسْجِدًا، بَنَى اللهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ.
(رواه ابن ماجه)
Ким эҳтиёжидан ортиқ бино қурса, қиёмат куни ўзига бало бўлади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ بَنَى بِنَاءً أَكْثَرَ مِمَّا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ، كَانَ عَلَيْهِ وَبَالاً يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه البيهقي عن أنس)
Ким чорва ёки ов, ёхуд экинзор учун махсус итдан бошқасини боқса, ҳар куни савобидан бир қийрот камайтирилади.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنِ اتَّخَذَ كَلْبًا إِلاَّ كَلْبَ مَاشِيَةٍ، أَوْ صَيْدٍ، أَوزَرْعٍ، انْتُقِصَ مِنْ أَجْرِهِ كُلَّ يَوْمٍ قِيرَاطٌ.
(متفق عليه)
Ким ўн газ ўлчовидан баландлатиб бино қурса, осмондан бир жарчи нидо этиб: «Эй Аллоҳнинг душмани, қаерга боришни хоҳлаяпсан?» дейди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ بَنَى فوْقَ عَشْرَةِ أَذْرُعٍ نَادَاهُ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ: يَا عَدُوَّ اللهِ إِلَى أَيْنَ تُرِيدُ.
(رواه الطبراني عن أنس)
Ким сўйган қурбонлигининг терисини сотса, унинг қурбонлиги қабул бўлмабди.
Байҳақий ривояти.
* مَنْ بَاعَ جِلْدَ أُضْحِيَتِهِ فَلاَ أَضْحِيَةَ لَهُ.
(رواه البيهقي)
Ким ҳовлисини сотса ва ўша сотган миқдоридек маблағга янгисини сотиб олмаса, унга барака берилмабди.
Ибн Можа ривояти.
* مَنْ بَاعَ دَارًا وَلَمْ يَجْعَلْ ثَمَنَهَا فِي مِثْلِهَا لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ.
(رواه ابن ماجه)
Бефойда сўзларни тарк қилиш киши Исломининг чиройлилигидандир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مِنْ حُسْنِ إِسْلاَمِ الْمَرْءِ تَرْكهُ مَا لاَ يَعْنِيهِ.
(رواه الترمذي عن أبي هريرة)
Ким жума куни (масжидда) одамлар елкасидан ҳатлаб ўтса, жаҳаннамга кўприк қўйибди.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ تَخَطَّى رِقَابِ النَّاسِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ اتّخَذَ جِسْرًا إلَى جَهَنَّمَ.
(رواه أحمد)
Ким пешин намозидан олдин тўрт ракат ва кейин ҳам тўрт ракат (суннат) ўқиса, у учун дўзах ҳаром қилингандир.
Тўртовлари ва Ҳоким ривояти.
(Бизнинг ҳанафий мазҳабимизда пешин фарзидан олдин тўрт ракат, кейин икки ракат, деб айтилган ҳадис олинган – Тарж.)
* مَنْ حَافَظَ عَلَى أَرْبَعِ رَكَعَاتٍ قَبْلَ صَلاَةِ الظُّهْرِ، وَأَرْبَعَ بَعْدَهَا، حُرِّمَ عَلَى النَّارِ.
(رواه الأربعة والحاكم)
Ким тоғдан ўзини ташлаб жонига қасд қилса, жаҳаннамда экан, абадул абад, доимо ўзини (тепадан) ташлайверади. Ким заҳар ичиб ўз жонига қасд қилса, қўлида ушлаган заҳарини ичганича абадул абад жаҳаннамда бўлади. Ким ўзини темир билан ўлдирса, қўлидаги темири билан олиб келиниб, жаҳаннамда абадул абад унинг қорнига (суқиб турилади).
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ تَرَدَّى مِنْ جَبَلٍ فَقَتَلَ نَفْسَهُ فَهُوَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ يَتَرَدَّى فِيهِ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا، وَمَنْ تَحَسَّى سُمًّا فَقَتَلَ نَفْسَهُ فَسَمُّهُ فِي يَدِهِ يَتَحَسَّاهُ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا، وَمَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِحَدِيدَةٍ فَحَدِيدَتُهُ فِي يَدِهِ يُجَأُ بِهَا فِي بَطْنِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا.
(رواه البخاري عن أبِي هريرة)
Ким ўзи хоҳламаган ҳамда талаб қилмаган ҳолда охират амалини зийнатли қилиб кўрсатса (риёкорлик қилса), у осмонлару ерда лаънатланади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ تَزَيَّنَ بِعَمَلِ الآخِرَةِ وَهُوَ لاَ يُرِيدُهَا وَلاَ يَطْلُبهَا، لُعِنَ فِي السَّمَوَاتِ وَالأرْضِ.
(رواه الطبراني عن أبي هريرة)
Ким ўзини улуғ санаб, юришида мутакаббирлик қилса, Аллоҳга (Унинг) ғазабини келтирган ҳолда йўлиқади.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Бухорий ривояти.
* مَنْ تَعَظَّمَ فِي نَفْسِهِ وَاخْتَالَ في مَشْيَتِهِ لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ.
(رواه البخاري عن ابن عمر)
Ким суннатни маҳкам ушласа, жаннатга киради.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан. Дорақутний ривояти.
* مَنْ تَمَسَّكَ بِالسُّنَّةِ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
(رواه الدار قطني عن السيدة عائشة)
Ким бирор ишга қасам ичса-да, ўша қасам ичган ишидан яхшироғини топса, ичган қасамига каффорот тўласин-да, яхши деб билган амалини бажараверсин.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ فَرَأَى غَيْرَهَا خَيْرًا مِنْهَا فَلْيُكَفِّرْ عَلَى يَمِينِهِ وَلْيَفْعَلِ الَّذِى هُوَ خَيْرٌ.
(رواه أحمد)
Ким ота-онаси учун ҳаж қилса ёки улар бўйнидаги қарзни узса, Аллоҳ қиёмат куни ўша фарзандни яхшилар билан бирга қайта тирилтиради.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Дорақутний ривояти.
* مَنْ حَجَّ عَنْ وَالِدَيْهِ، أَوْ قَضَى عَنْهمَا مَغْرَمًا، بَعَثَه اللهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ الأبْرَارِ.
(رواه الدارقطني عن ابن عباس)
Ким бизга қурол кўтарса, биз(нинг йўлимиз)дан эмас. Ким бизни алдаса, биз(нинг йўлимиз)дан эмас.
Муслим ривояти.
* مَنْ حَمَلَ عَلَيْنَا السِّلاَحَ فَلَيْسَ مِنَّا، وَمَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا.
(رواه مسلم)
Ким кундузининг аввалида Қуръонни хатм қилса, фаришталар унинг учун кеч киргунича салавот айтишади. Ким кундузининг охирида Қуръонни хатм қилса, тонг оттиргунича фаришталар салавот айтишади.
Саъд (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ أَوَّلَ النَّهَارِ، صَلَّت عَلَيْهِ الْمَلاَئِكَةُ حَتى يُمْسِى وَمَنْ خَتَمَه آخِرَ النَّهارِ صَلَّت عَلَيْهِ الْمَلاَئِكَةُ حَتى يُصْبحَ.
(رواه أبو نعيم عن سعد)
Ким илм талабида (уйидан) чиқса, қайтиб келгунича Аллоҳ йўлида бўлади.
Термизий ривояти.
* مَنْ خَرَجَ فِي طَلَبِ الْعِلْمِ كَانَ فِي سَبِيلِ اللهِ حَتى يَرْجِعَ.
(رواه الترمذي)
Ким (сочини урушдан бошқа пайтда) қора ранг билан бўяса, қиёмат куни Аллоҳ унинг юзини қорайтиради.
Табароний ривояти.
* مَنْ خَضَبَ بِالسَّوَادِ، سَوَّدَ اللهُ وَجْهَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه الطبراني)
Ким яхшиликка йўллаб қўйса, бажарувчисининг савоби каби ажрга эришади.
Муслим ривояти.
* مَنْ دَلَّ عَلَى خَيْرٍ، فَلَهُ مِثْلُ أجْرِ فَاعِلِهِ.
(رواه مسلم)
Ким ҳидоятга чақирса, эргашган кишилар савоби каби унга ҳам савоб бўлади. Бу билан амал қилганлар савобидан ҳеч нарса камайтирилмайди. Ким залолатга чақирса, эргашган кишилар гуноҳи каби унга ҳам гуноҳ бўлади. Бу билан амал қилганлар гуноҳидан ҳеч нарса камайтирилмайди.
«Тайсирул вусул» китобидан.
* مَنْ دَعَا هُدًى كَانَ لَهُ مِنَ الأجْرِ مِثْلُ أُجُورِ مَنِ اتَّبَعَهُ لاَ يَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا. وَمَنْ دَعَا إلى ضَلاَلَةٍ كانَ عَلَيْهِ مِنَ الإثْمِ مِثْلُ آثَامِ مَنِ اتَّبَعَهُ لاَ يَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ آثَامِهِمْ شَيْئًا.
(تيسير الوصول)
Ким ғойибдаги биродарининг обрўсини ҳимоя қилса, Аллоҳ у кишини дўзахдан сақлашга ҳақлироқдир.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ ذَبَّ عَنْ عِرْضِ أَخِيهِ بِالْغَيْبِ، كَانَ حَقًّا عَلَى اللهِ أَنْ يَقِيَهُ مِنَ النَّارِ.
(رواه أحمد)
Ким Аллоҳни зикр қилса ва Аллоҳнинг қўрқувидан кўзларидан ёш оқиб, ерга томса, у қиёмат куни азобланмайди.
Ҳоким ривояти.
مَنْ ذَكَرَ اللهَ فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ مِنْ خَشْيَةِ اللهِ حَتى يُصِيبَ الأرْضَ مِنْ دموعِه، لَمْ يُعَذّبْهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه الحاكم)
Сизлардан бирингиз мункар (нолойиқ иш)ни кўрса, қўли билан қайтарсин, агар бунга қодир бўлмаса, тили ила қайтарсин. Агар бунга ҳам қодир бўлмаса, қалби билан қайтарсин. Аммо мана шу (қалби билан қайтаргани) имоннинг энг заифидир.
Муслим ривояти.
* مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ وَذَلِكَ أَضْعَفُ الإيْمَانِ.
(رواه مسلم)
Ким мени тушида кўрса, ҳақиқатан мени кўрибди. Чунки шайтон менинг қиёфамга кира олмайди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ رَآنِي فِي الْمَنَامِ فَقَدْ رَآنِي حَقًّا فَإِنَّ الشَّيْطَانَ لاَ يَتَمَثَّلُ بِي.
(رواه أحمد عن أنس)
Ким мени тушида кўрса, яқинда уйғоқлигида ҳам кўради (яъни, тез кунларда қиёматда кўради). Зеро, шайтон менинг қиёфамга кира олмайди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنْ رَآنِي فِي الْمَنَامِ فَسَيَرَانِي فِي الْيَقَظَةِ، وَلاَ يَتَمَثَّلُ الشَّيْطَانُ بِي.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Ким биродарининг обрўси (тўкилишини) даф қилса, Аллоҳ ҳам қиёмат куни унинг юзидан дўзахни даф қилади.
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ва Термизий ривояти.
* مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِيهِ رَدَّ اللهُ عَنْ وَجْهِهِ النَّارَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه أحمد والترمذي عن أبي الدرداء)
Ким Аллоҳнинг озгина берган ризқига рози бўлса, Аллоҳ ҳам унинг озгина амалига рози бўлади.
Байҳақий ривояти.
* مَنْ رَضِىَ مِنَ اللهِ بِالْقَلِيلِ مِنَ الرِّزْقِ، رَضِىَ اللهُ مِنْهُ بالْيَسِيرِ مِنَ الْعَمَلِ.
(رواه البيهقي)
Ким Мадина шаҳрида савоб умидида мени зиёрат қилса, қиёмат куни у учун гувоҳ ва шафоатчи бўламан.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ زَارَنِى بِالْمَدِينَةِ مُحْتَسِبًا كُنْتُ لَهُ شَهِيدًا وَشَفِيعًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه البيهقي عن أنس)
Ким ота-онасининг ёки икковларидан бирининг қабрини жума куни зиёрат қилиб, ҳузурларида Ёсин сурасини ўқиса, гуноҳлари кечирилади.
Абу Бакр (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Адий ривояти.
مَنْ زَارَ قَبْرَ وَالِدَيهِ أو أحَدِهِمَا يَومَ الْجُمُعَةِ فَقَرَأ عِندَهُ (يس) غُفِرَ لَهُ.
(رَوَاهُ ابن عَدي عن أبي بكر)
Ким ота-онасининг қабрини ёки икковларидан бирини ҳар жумада бир марта зиёрат қилса, гуноҳлари кечирилиб, яхшилик қилганлардан, деб ёзилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* مَنْ زَارَ قَبرَ أبَوَيهِ أو أحَدِهِمَا فِي كُلِّ جُمْعَةٍ مَرَّةً غُفِرَ لَهُ وَكُتِبَ بَرًّا.
(رَوَاهُ الْحَكِيم عن أبي هريرة)
Ким зино қилса ёки маст қилувчи ичимлик ичса, Аллоҳ ундан имонни худди киши бошидан либосини ечгани каби олиб қўяди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
مَنْ زَنَى أو شَرِبَ الخَمْرَ نَزَعَ اللهُ مِنْهُ الإيمانَ كَمَا يَخْلَعُ الإنْسَانُ القَمِيصَ مِنْ رَأسِهِ.
(رَوَاهُ الْحَكِيم عن أبي هريرة)
Ким зино қилса, агар ҳовлисининг деворлари ичида бўлса ҳам, унинг (яқини) зино қилинади.
Ибн Нажжор ривояти.
* مَنْ زَنَى زُنِيَ بِهِ وَلَو بِحِيطَانِ دَارِهِ.
(رَوَاه ابن نجار)
Ким мусибатга йўлиққан кишини кўрганида «Алҳамду лиллаҳиллазий ъафаний миммабталака биҳи ва фаззоланий ъала касирин мимман холақо тафзийла» (Сенга етган балодан мени офиятда қилган ва кўп одамлардан мени афзал қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин), деса, унга ана шу бало етмайди.
Термизий ривояти.
* مَنْ رَأى مُبْتَلًى فَقَالَ: (الحَمْدُ للهِ الَّذِي عَافَانِي مِمَّا ابتَلاَكَ بِهِ وَفَضَّلَنِي عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقَ تَفْضِيلاً) لَمْ يُصِبهُ ذَلِكَ البَلاَءُ.
(رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ)
Ким дунёда зоҳид бўлса, Аллоҳ унга таълим олишсиз ҳам илм бериб, ҳидоятсиз ҳам тўғри йўлга бошлайди, қалб кўзини очиб, кўрликни ундан очиб ташлайди.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ زَهَدَ فِي الدنيَا عَلَّمَهُ اللهُ بِلاَ تَعَلُّمٍ وَهَدَاهُ بِلاَ هِدَايَةٍ وَجَعَلَهُ بَصِيرًا وَكَشَفَ عَنهُ الْعَمَى.
(رَوَاهُ أبُو نُعَيم عَن عَليّ)
Кимни одамлар ичида энг кучлиси бўлиш хурсанд этса, Аллоҳга таваккал қилсин.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَنْ سَرَّهُ أن يَكُونَ أقوَى النَّاسِ فَلْيَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ.
(رَوَاه ابن أبي الدنيا عن ابن عباس)
Кимни қийинчилик ва ғам-ғусса пайтида Аллоҳ дуосини ижобат қилиши хурсанд қилса, (вақти мўл-кўл эканида) дуони кўпайтирсин.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَنْ سَرَّهُ أن يَسْتَجِيبَ اللهُ لَهُ عِندَ الشَّدَائِدِ وَالكَربِ فَليُكْثِر الدعاءَ.
(رَوَاه الترمذي عن أبي هريرة)
Ким Аллоҳдан уч марта жаннатни сўраса, жаннат: «Ё Аллоҳ, бу кишини жаннатга киритгин», дейди. Ким уч марта дўзахдан паноҳ тиласа, дўзах: «Ё Аллоҳ, бу кишига дўзахдан паноҳ бер», дейди.
Термизий ривояти.
* مَنْ سَألَ اللهَ الجَنَّةَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ قَالَتِ الْجَنَّةُ: (اللهُمَّ أدخِلْهُ الْجَنَّةَ) وَمَنْ اسْتَجَارَ مِنَ النَّارِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ قَالَتِ النَّارُ: (اللهُمَّ أجِرهُ مِنَ النَّارِ)
(رَوَاه الترمذي)
Ким ҳар ойда уч кун рўза тутса, замон бўйи рўза тутибди.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ صَامَ ثَلاَثَةَ أيامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ فَقَدْ صَامَ الدَّهْرَ كُلَّهُ.
(رَوَاهُ أحمد)
Ким рамазонда рўза тутиб, унга шавволдан олти кунни уласа, гўё йил бўйи рўза тутгандекдир.
Муслим ривояти.
* مَنْ صَامَ رَمَضَانَ وَأتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصَومِ الدَّهْرِ.
(رَوَاه مسلم)
Ким хуфтон намозини жамоат билан ўқиса, гўё кечанинг ярмини қоим туриб, бедор ўтказибди. Ким субҳ намозини жамоат ила адо қилса, гўё кечанинг барчасида намоз ўқибди.
Муслим ривояти.
* مَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ فِي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا قَامَ نِصْفَ اللَّيْلة، وَمَنْ صَلَّى الصُّبْحَ فِي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا صَلَّى اللَّيْلَ كُلَّهُ.
(رواه مسلم)
Ким менга битта салавот айтса, Аллоҳ унга ўнта салавот айтади ва ундан ўнта хатони ўчиради ҳамда уни ўн даража кўтаради.
Бухорий ривояти.
* مَنْ صَلَّى عَلَيَّ وَاحِدَةً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ عَشْرَ صَلَوَاتٍ، وَحَطَّ عَنْهُ عَشْرَ خَطِيئَاتٍ، وَرفعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجَاتٍ.
(رواه البخاري)
Ким (мусулмон кишига) зарар берса, Аллоҳ ҳам унга зарар беради. Ким (бировга) машаққат келтирса, Аллоҳ ҳам унга машаққат келтиради.
Термизий ривояти.
* مَنْ ضَارَّ ضَارَّ اللهُ بِهِ وَمَنْ شَاقَّ شَاقَّ اللهُ عَلَيْهِ .
(رواه الترمذي)
Ким жазолашга қодир бўлатуриб, кечириб юборса, Аллоҳ ҳам қийинчилик кунида уни кечириб юборади.
Табароний ривояти.
* مَنْ عَفَا عِنْدَ الْقُدْرَةِ عَفَا اللهُ عَنْهُ يَوْمَ الْعُسْرَةِ.
(رواه الطبراني)
Ким тумор осиб юрса, ҳақиқатда (шу амали билан Аллоҳга) ширк келтирибди.
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ عَلَّقَ تَمِيمَةً فَقَدُ أَشْرَكَ.
(رواه أحمد عن أبي الدرداء)
Ким бирор экин экса-ю, ундан бирор одам ёки Аллоҳ махлуқларидан бири еса, унга садақа (савоби) бўлаверади.
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* مَنْ غَرَسَ غَرْسًا لَمْ يَأْكُلْ مِنْهُ آدَمِيٌّ وَلاَ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللهِ إِلاًّ كَانَ لَهُ صَدَقَة.
(رواه أحمد عن أبي الدرداء)
Ким бирор маййитни ювса, Аллоҳ унинг гуноҳларини тўсади. Ким ўликни кафанласа, Аллоҳ унга (қиёмат куни) шойи кийдиради.
Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ غَسَلَ مَيِّتًا سَتَرَهُ اللهُ مِنَ الذُنُوبِ، وَمَنْ كَفَّنَهُ كَسَاهُ اللهُ مِنَ السُّنْدُسِ.
(رواه الطبراني عن أمامة)
Ким Байтуллоҳни эллик марта тавоф қилса, онаси уни туққан кунидаги каби гуноҳлардан холи бўлади.
Термизий ривояти.
* مَنْ طَافَ بِالْبَيْتِ خَمْسِينَ مَرَّةً خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
(رواه الترمذي)
Ким рўзадорга ифторлик қилиб берса, унга ҳам рўзадорнинг савоби каби ажр берилади. Лекин бунда рўзадорнинг савобидан ҳеч нарса камайтирилмайди.
Аҳмад ривояти.
* مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ، غَيْرَ أَنَّهُ لاَ يَنْقُص مِنْ أَجْرِ الصَّائِمِ شَيْئًا.
(رواه أحمد)
Ким бирор сурат чизса, Аллоҳ уни азоблайди. Ҳатто бу чизган нарсангга руҳ кирит, дейди. Лекин у ҳеч қачон унга руҳ кирита олмайди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан қилинган ривоят.
* مَنْ صَوَّرَ صُوَرًا فَإِنَّ اللهَ مُعَذِّبُهُ حَتى يَنْفَخَ فِيهَا الرُّوحَ وَلَيْسَ بنافِخٍ فِيهَا أبَدًا.
(عن ابن عباس)
Ким кўзи ожиз, яъни кўр кишини қирқ қадам етакласа, унга жаннат вожиб (шарт) бўлади.
Ибн Адий ривояти.
* مَنْ قَادَ أَعْمَى أَرْبَعِينَ خَطْوَةً وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة.
(رواه ابن عدي)
Ким ҳар куни юз марта «Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи», деб айтса, агар гуноҳлари денгиз кўпигича бўлса ҳам, ўчириб юборилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ فِي كل يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَإِنْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Ким рамазон(даги амалларни) имон ва савоб умидида бажарса, унинг аввалги гуноҳлари кечирилади.
Бухорий ривояти.
* منْ قَامَ رَمَضَانَ إيْمَانًا واحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ.
(رواه البخاري)
Ким Каҳф сурасини жума куни ўқиса, икки жума оралиғида унга нур ато этилади.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ سُورَة الْكَهْفِ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ أَضَاءَ لَهُ مَا بَيْنَ الْجُمُعَتَيْنِ.
(رواه البيهقي عن سعيد)
Ким Бақара сурасини ўқиса, жаннатдаги тождан кийдирилади.
Байҳақий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ (سُورَة الْبَقَرَة) تُوِّجَ بِتَاجٍ منَ الْجَنَّةِ.
(رواه البيهقي)
Ким Ёсин сурасини кечаси ўқиса, гуноҳлари кечирилган ҳолда тонг оттиради.
Абу Нуайм ривояти.
* مَنْ قَرَأَ (يَس) في لَيْلَةٍ أَصْبَحَ مَغْفُورًا لَهُ.
(رواه أبو نعيم)
Ким Ёсин сурасини Аллоҳ розилиги учун ўқиса, аввалги гуноҳлари кечирилади. Сизлар уни ўликларингиз ҳузурида ўқинглар.
Маъқал ибн Ясор (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ (يَس) ابْتِغَاءَ وَجْهِ الله، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ، فَاقْرَأُوهَا عِنْدَ مَوْتَاكُمْ.
(رواه البيهقي عن معقل بن يسار)
Ким Духон сурасини ҳар жума кечаси ёки жума куни ўқиса, Аллоҳ у учун жаннатда уй бино қилади.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
مَنْ قَرَأَ (الدُّخانَ) فِي كَلِّ لَيْلَةِ جُمعَةٍ، أَوْ يَوْمَ جُمُعَةٍ، بَنَى اللهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ.
(رواه الطبراني عن أبي أمامة)
Ким Воқеа сурасини ҳар кеча ўқиса, унга ҳеч ҳам муҳтожлик етмайди.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ سُورَة (الْوَاقِعَةِ) فِي كُلِّ لَيْلَةٍ لَمْ تُصِبْهُ فَاقَةٌ أَبَدًا.
(رواه البيهقي عن ابن مسعود)
Ким жума куни имом салом бериб, оёқларини ёзишидан олдин Фотиҳа, Ихлос ва икки «Қул аъузу…»ни етти марта ўқиса, аввалгию кейинги гуноҳлари кечирилади.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Абул Асъад Қушайрий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ إِذَا سَلَّمَ الإمَامُ يَوْمَ الْجُمعَةِ قَبْلَ أَنْ يَثْنِىَ رِجْلَيْهِ (فَاتحة الْكِتاب وَقُلْ هُوَ الله أَحَدٌ، وَقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الفَلَقِ، وَقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ) سَبْعًا سَبْعًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ.
(رواه أبو الأسعد القشيري عن أنس)
Ким Қуръон ўқиса, (ҳожатини ва ажрини) Аллоҳдан сўрасин. Чунки шундай қавм келадики, улар Қуръон ўқиб, ҳақини одамлардан сўрашади.
Ибн Имрон (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَلْيَسْأَلِ اللهَ بِهِ فَإِنَّهُ سَيَجِيءُ أَقْوَامٌ يَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ يَسْأَلُونَ بِهِ النَّاسَ.
(رواه الترمذي عن ابن عمران)
Ким мусулмон биродари ҳожатини чиқарса, гўё ҳаж ва умра қилган савобини олибди.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
* مَنْ قَضَى لإخِيهِ المسلِمِ حَاجَةً كانَ لَهُ مِنَ الأجْرِ كمَنْ حَجَّ وَاعْتَمَرَ.
(رواه الخطيب عن أنس)
Ким Аллоҳнинг калимаси олий бўлиши учун жанг қилса, у Аллоҳ йўлидадир.
Абу Мусо Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنْ قَاتلَ لِتَكُونَ كَلِمَةَ اللهِ هِىَ الْعُلْيَا، فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللهِ.
(متفق عليه عن أبي موسى الأشعري)
Ким азонни эшитган пайтда: «Аллоҳумма робба ҳазиҳид даъватит томмаҳ, вас солатил қоимаҳ, ати Муҳаммаданил васийлата вал фазийлаҳ, вабъасҳу мақомам маҳмуданиллазий ваъаттаҳ» (Ё Аллоҳ, бу комил дуонинг ва қоим бўлган намознинг Рабби, Муҳаммадга (алайҳиссалом) васила ва фазилатни бер, у зотни Ўзинг ваъда қилган мақтовли мақомда тирилтир), деб айтса, қиёмат куни у учун шафоатим ҳалол бўлади.
Жобир (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ قَالَ حِينَ يَسْمَعُ النِّدَاءَ: اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ الْقَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ، حَلَّتْ لَهُ شَفَاعَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(عن جابر)
Кимнинг дунёда икки юзи бўлса, қиёмат куни унинг икки оловли тили бўлади.
Аммор (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Довуд ривояти.
* مَنْ كَانَ لَهُ وَجْهَانِ فِي الدُّنْيَا كَانَ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ.
(رواه أبو داود عن عمار)
Ким Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бўлса, қўшнисига яхшилик қилсин. Ким Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бўлса, меҳмонини ҳурмат қилсин. Ким Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бўлса, яхшиликни гапирсин ёки жим турсин.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُحْسِنْ إِلَى جَارِهِ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ.
(رواه الشيخان)
Кимнинг зоту насаби шарафли бўлса, туғилиши ҳам поклик ила бўлса, чиройли ўлим топади.
Ибн Нажжор ривояти.
* مَنْ كَرُمَ أصْلهُ، وَطَابَ مَوْلِدُهُ، حَسنَ مَحْضَرُهُ.
(رواه ابن النجار)
Ким ғазабини ишга солишга қодир бўлатуриб, ичига ютса, Аллоҳ унинг қалбини омонлик ва имонга тўлдиради.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَنْ كَظَمَ غَيْظًا وَهُوَ يَقْدِرُ عَلَى إنْفَاذِهِ، مَلأ اللهُ قَلْبَهُ أَمْنًا وَإيْمَانًا.
(رواه ابن أبي الدنيا عن أبي هريرة)
Ким биродарига зулм ўтказган бўлса, уни рози қилиб қўйсин. Чунки динор ва дирҳамлар фойда бермай, биродари учун унинг яхшиликларидан олиб бериладиган кун, яъни қиёмат бор. Агар яхшиликлари бўлмаса, биродарининг ёмонликларидан олиб унга юклатилади.
Бухорий ривояти.
* مَنْ كَانَتْ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ لأَخِيهِ فَلْيَتَحَلّلْهُ مِنْهَا، فَإِنَّهُ لَيْسَ ثَمَّ دِينَارٌ وَلاَ دِرْهَمٌ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُؤْخَذَ لأَخِيهِ مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ حَسَنَاتٌ أُخِذَ مِنْ سَيِّئَاتِ أَخِيهِ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ.
(رواه البخاري)
Ким ҳар ойда уч марта саҳар чоғи асал яласа, унга катта бало етмайди.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* مَنْ لَعِقَ الْعَسَلَ ثَلاَثَ غَدَوَات كُلَّ شَهْرٍ لَمْ يُصِبْهُ عَظِيمٌ مِنَ الْبَلاءَ.
(رواه ابن مَاجه عن أبي هريرة)
Кимнинг намози фаҳш ва мункар, яъни ёмон ишлардан қайтармаса, Аллоҳдан фақат узоқлашишни зиёда қилибди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ لم تَنْههُ صلاتهُ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمَنْكَرِ لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللهِ إِلاَّ بُعْدًا.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким кичикларимизга раҳм қилмаса ва катталаримиз ҳақини билмаса, биз(нинг йўлимиз)дан эмас.
Бухорий ривояти.
* مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا، وَيَعْرِفْ حَقَّ كَبِيرِنَا فَلَيْسَ مِنَّا.
(رواه البخاري)
Ким васият қилмаса, (унга қабрда) ўликлар билан гаплашишга изн берилмайди.
Абу Шайх ривояти.
* مَنْ لَمْ يُوصِ لَم يُؤْذَن لَهُ فِي الكَلاَمِ مَعَ الْمَوْتَى.
(رواه أبو الشيخ)
Ким умматимдан Лут қавми амалини бажарса, (яъни эркак эркак ила жинсий алоқада бўлса) Аллоҳ уни ҳам улар олдига элтиб, ўшалар билан қайта тирилтиради.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Хатиб ривояти.
* مَنْ مَاتَ مِنْ أُمَّتِى يَعْمَلُ عَمَلَ قَوْم لوطٍ نَقَلَه اللهُ إِلَيْهِمْ حَتى يُحْشَرَ مَعَهُمْ.
(رواه الخطيب عن أنس)
Ким эрталаб ўлса, қайлула (чошгоҳ уйқуси) фақат қабридагина бўлсин. Ким кечқурун вафот этса, у ҳам фақат қабрида тунасин. (Демак, ўлган кишини тезроқ дафн қилмоқ лозим экан.)
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ مَاتَ بُكْرَةً فَلاَ يَقِيلنَّ إلاَّ فِي قَبْرِهِ، وَمَنْ مَاتَ عَشِيَّةً فَلاَ يَبِيتَنَّ إلاَّ فِي قَبْرِهِ.
(رواه الطبراني عن ابن عمر)
Ким вафот этсаю бўйнида қазо рўзаси бўлса, валийси унинг номидан рўза тутиб беради.
Абу Довуд ривояти.
* مَنْ مَاتَ وَعَلَيهِ صِيَامٌ صَامَ عَنْهُ وَلِيُّهُ.
(رواه أبو داود)
Ким кечаси касалланиб, сабр қилса ва шу касали учун Аллоҳдан рози бўлса, худди онасидан туғилган кундаги каби гуноҳлардан покланади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* مَنْ مَرِضَ لَيْلَةً فَصَبَرَ، وَرَضِيَ بِهَا عَنِ اللهِ، خَرَجَ مِنْ ذُنُوبهِ كَيَوْم وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
(رواه الحكيم عن أبي هريرة)
Ким Аллоҳга итоат қилинадиган ишда назр қилса, итоат этсин. Ким Аллоҳга осий бўлинадиган ишда назр қилса, (уни бажариб) осий бўлмасин.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо)дан қилинган ривоят.
* مَنْ نَذَرَ أَنْ يُطِيعَ اللهَ فَلْيُطِعْهُ، وَمَنْ نَذَرَ أَنْ يَعصيَهُ فلا يَعْصِهِ.
(عن السيدة عائشة)
Ким намоз адо этишни унутиб қўйса, уни эслаганида ўқисин. Чунки намознинг каффорати фақат шудир. Аллоҳ: «Намозни Мени эслаш учун ўқи», деган.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ نَسِىَ صَلاَةً فَلْيُصَلِّهَا إِذَا ذَكَرَهَا، لاَ كَفَّارَةَ لَهَا إِلاَّ ذَلِكَ (وَأَقِمِ الصَّلاَةَ لِذِكْرِى).
(عن أنس)
Ким рўзадорлигини унутиб, еб ёки ичиб қўйса, рўзасини тутаверсин. Чунки Аллоҳ уни овқатлантириб, ичимлик билан сийлагандир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنْ نَسِيَ وَهُوَ صَائم فَأَكَلَ وَشَرِبَ فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللهُ وَسَقَاهُ.
(رواه الشيخان عن أبي هريرة)
Ким биродарига узоқдан туриб, (яъни яхшилик қилаётганини билмаса ҳам) ёрдам берса, Аллоҳ унга дунё ва охиратда ёрдам беради.
Анас (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ نَصَرَ أخَاهُ بِظَهْرِ الغَيبِ نَصَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ.
(رَوَاهُ البَيهَقِيُّ عن أنس)
Ким биродарига дўстона қараш билан қиё боқса, унинг гуноҳлари кечирилади.
Ибн Амр (розияллоҳу анҳу)дан. Ҳаким ривояти.
* مَنْ نَظَرَ إِلَى أَخِيهِ نَظْرَةَ وُدٍّ غُفِرَ لَهُ.
(رواه الحكيم عن ابن عمرو)
Ким қарздорга муҳлат берса ёки (қарзини) кечиб юборса, қиёмат куни Арш соясида бўлади.
Абу Қатода (розияллоҳу анҳу)дан. Муслим ривояти.
* مَنْ نَفَّسَ عَنْ غَرِيْمِهِ أَوْ مَحَا عَنْهُ كَانَ فِي ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه مسلم عن أبِي قتادة)
Ким Ашуро куни аҳли аёлига ҳадя улашса, Аллоҳ йилнинг барчасида унга ҳам ҳадя улашади.
Абу Саъд (розияллоҳу анҳу)дан. Байҳақий ривояти.
* مَنْ وَسَّعَ عَلَى عِيَالهِ فِي يَوْمِ عَاشُوراءَ، وَسَّعَ اللهُ فِي سَنَتهِ كُلِّهَا.
(رواه البيهقي عن أبي سعد)
Аллоҳ кимни икки жағи ва икки оёғи орасидаги ёмонликдан сақлаган бўлса, жаннатга киради.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَنْ وَقَاهُ اللهُ شَرَّ مَا بَيْنَ لِحْيَيْهِ وَشَرَّ مَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
(رواه الترمذي عن أبي هريرة)
Кимда уч ўғил туғилса-ю, улардан бирортасининг исмини Муҳаммад деб атамаса, ҳақиқатда жоҳил бўлибди.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ وُلِدَ لَهُ ثَلاَثَةَ أَوْلاَدٍ فَلَمْ يُسَمِّ أَحَدَهُمْ مُحَمَّدًا فَقَدْ جَهلَ.
(رواه الطبراني عن ابن عباس)
Ким бирор фарзанд кўрсаю, ўнг қулоғига азон ва чап қулоғига такбир айтса, шайтон унга зарар бера олмайди.
Ҳусайн (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Яъло ривояти.
* مَنْ وُلِدَ لَهُ وَلَدٌ فَأذَّنَ فِي أُذُنِهِ اليُمْنَي وَأقَامَ فِي أُذُنِهِ اليُسْرَي لَمْ تَضُرَّهُ أمُّ الصِّبْيَان.
(رواه أبو يعلى عن الحسين)
Ким мусулмонлар ишига бошлиқ этилса-ю, у мусулмонлар ҳожатларига қарамагунича Аллоҳ ҳам унинг ҳожатига қарамайди.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Табароний ривояти.
* مَنْ وُلِّى شَيْئًا مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ لَمْ ينْظرِ اللهُ فِي حَاجَتِهِ حَتى يَنْظُرَ فِي حَوَائِجِهِمْ.
(رواه الطبراني عن ابن عمر)
Ким сизларнинг ҳузурингизга келганида ишингиз иттифоқли бўлса-ю, ўша келган киши жамоатингизни тафриқа қилишни хоҳласа, уни қатл этинглар.
Муслим ривояти.
* مَنْ أَتَاكُمْ وَأَمْرُكُمْ جَمِيعٌ يُرِيدُ أَنْ يُفَرِّق جَمَاعَتَكُمْ فَاقْتُلُوهُ.
(رواه مسلم)
Кимга Аллоҳ яхшиликни ирода қилса, уни динда фақиҳ қилиб қўяди.
Муовия (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ.
(عن معاوية)
Ким инсонларга раҳм этмаса, Аллоҳ унга ҳам раҳм қилмайди.
Абу Саид (розияллоҳу анҳу)дан. Термизий ривояти.
* مَنْ لاَ يَرْحَمِ النَّاسَ لاَ يَرْحَمْهُ اللهُ.
( رواه الترمذي عن أبي سعيد)
Ким менга одамлардан ҳеч нарса сўрамайман, деб кафил бўлса, мен ҳам унинг жаннатга тушишига кафил бўламан.
Савбон (розияллоҳу анҳу)дан. Абу Довуд ривояти.
* مَنْ يَتَكَفَّلْ لِي أن لا يَسألَ الناسَ شيئًا وأَتَكَفَّلْ لَهُ بِالْجَنَّةِ؟
(رواه أبو داود عن ثوبان)
Ким бир қарич ерни зулм қилган ҳолда ажратиб олса, Аллоҳ қиёмат куни унинг бўйнига етти қават ерни ўраб қўяди.
Саид ибн Зубайр (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* مَنِ اقْتَطَعَ شِبْرًا مِنَ الأَرْضِ ظُلْمًا طَوَّقَهُ اللهُ إِيَّاهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ سَبْعِ أَرَضِينَ.
(عن سعيد بن زيد، وهو متفق عليه)
Ким мен ҳақимда мен айтмаган гапни айтди деса, жойини дўзахдан танлаб қўяверсин.
Ибн Акваъ (розияллоҳу анҳу)дан қилинган ривоят.
* مَنْ يَقُلْ عَلَىَّ ما لم أقُلْ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ.
(عَن ابن الأكوع)
Ким ўртада туриб, биродарига ишини битириб берса ва бу ишига ҳадя берилганида, уни қабул қилса, демак, рибо эшикларидан катта эшикни очибди.
Абу Умома (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ва Абу Довуд ривояти.
* مَنْ شَفَعَ لأخِيهِ شَفَاعَةً فَأهْدَى لَهُ هَدِيَّةً فَقَبِلَهَا فَقَدْ أتَى بَابًا عَظِيمًا مِنْ أبْوَابِ الرِّبَا.
(رواه أحمد وأبو داود عن أبي أمامة)
Ким биродарининг ҳожатида бўлса, Аллоҳ ҳам унинг ҳожатида бўлади.
Ибн Абу Дунё ривояти.
* مَنْ يَكُن فِي حاجَةِ أَخِيهِ يَكنِ اللهُ فِي حَاجَتِهِ.
(رواه ابن ابي الدنيا)
Ким қийналган кишининг (оғирини) енгиллатса, Аллоҳ ҳам дунё ва охиратда унга енгиллик ато этади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Ибн Можа ривояти.
* مَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ.
(رواه ابن ماجه عن أبِي هريرة)
Муаззинлар қиёмат куни энг бўйи узун кишилардир.
Муовия (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* الْمُؤَذِّنُونَ أَطْوَلُ النَّاسِ أَعْنَاقًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(رواه أحمد عن معاوية)
Мўмин (бошқа) мўминга нисбатан худди бир-бирини мустаҳкам қилиб турган бинога ўхшайди.
Абу Мусо (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا.
(رواه الشيخان عن أبي موسى)
Мўмин мўминнинг биродардир. Ҳар қандай ҳолатда ҳам насиҳатини дариғ тутмайди.
Ибн Нажжор ривояти.
* الْمُؤْمِن أَخو الْمُؤْمِنِ لاَ يَدَعُ نَصِيحَتَهُ عَلَى كُلِّ حَالٍ.
(رواه ابن النجار)
Аллоҳ йўлида бир-бирини севувчилар Арш атрофидаги ёқутдан ясалган курсилардадирлар.
Табароний ривояти.
* الْمُتَحَابُّونَ فِي اللهِ عَلَى كَرَاسِىَّ مِنْ ياقوتِ حَوْلَ الْعَرْشِ.
(رواه الطبراني)
Умматим фасод бўлганида суннатимни маҳкам ушлаганларга юз нафар шаҳид савоби берилгай.
Табароний ривояти.
* الْمُتَمَسِّكُ بِسُنَّتِي عِنْدَ فَسَادِ أُمَّتِي لَهُ أَجْرُ مَائَةِ شَهِيدٍ.
(رواه الطبراني)
Киши (қиёмат куни) яхши кўрганлари билан бирга бўлгай.
Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан. Бухорий ва Муслим ривояти.
* الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ.
(رواه الشيخان عن ابن مسعود)
Маслаҳат сўралган киши омонатдордир. Агар маслаҳат сўралса, ўзига раво кўрган нарсани маслаҳат берсин.
Ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* الْمُسْتَشارُ مُؤْتَمَنٌ، فَإِذَا اسْتشِيرَ فَلْيُشِرْ بِمَا هُوَ صَانِعٌ لِنَفْسِهِ.
(رواه الطبراني عن عليّّ)
Тили ва қўлидан мусулмонлар омонда бўлган киши ҳақиқий мусулмондир. Қони ва молидан одамлар омонда бўлган киши ҳақиқий мўминдир. Аллоҳ ман этган нарсалардан четланган киши ҳақиқий муҳожирдир.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан. Аҳмад ривояти.
* الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ وَالْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ الناسُ عَلى دِمَائِهِمْ، وَأَمْوَالِهِمْ، الْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ مَا نَهَى اللهُ عَنْهُ.
(رواه أحمد عن أبي هريرة)
Мусулмонлар ака-укадирлар. Бир-биридан фақат тақво билан фазилатлидир.
Ҳубайб ибн Хирош (розияллоҳу анҳу)дан. Табароний ривояти.
* الْمُسْلِمُونَ إخْوَةٌ، لاَ فَضْلَ لأحَدٍ عَلَى أَحَدٍ إلاَّ بِالتَّقْوَى.
(رواه الطبراني عن حبيب بن خراش)
Яхшилик жаннат эшикларидан биридир. У ёмонлик фожиасини нарига суради.
Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)дан. Абу Шайх ривояти.
* الْمَعْرُوفُ بابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ، وَهُوَ يَدْفَعُ مَصَارِعَ السُّوءِ.
(رواه أبو الشيخ عن ابن عمر)
Мусулмон мусулмоннинг биродаридир. Унга зулм ҳам қилмайди ва уни қаровсиз ҳам ташлаб қўймайди. Ким биродарининг ҳожатида бўлса, Аллоҳ ҳам унинг ҳожатида бўлади. Ким мусулмоннинг қийинчилигини енгиллатса, Аллоҳ ҳам қиёмат кунида (унинг) қийинчилигини енгиллатади. Ким унинг айбини ёпса, Аллоҳ ҳам қиёмат куни унинг айбини ёпади.
Бухорий ва Муслим ривояти.
* الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لاَ يَظْلِمُهُ وَلاَ يُسْلِمُهُ وَمَنْ كَانَ فِي حَاجَةِ أَخِيهِ كَانَ اللهُ فِي حَاجَتِهِ، وَمَنْ فَرَّجَ عَنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً، فَرَّجَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
(متفق عليه)
Агар сувга нажосат тушиб, ранги, таъми ва ҳидини ўзгартирмаса, покдир.
Байҳақий ривояти.
* الْمَاءُ طَهُورٌ، إِلاَّ إنْ تَغَيَّرَ رِيْحُهُ أوْ طَعْمُهُ أَوْ لَوْنُهُ بِنَجَاسَةٍ تَحْدُثُ فِيهِ.
(رواه البيهقي)